Beoefenaar van de Kunst der
Mammoet
ab> symbool
DAGPUZZEL
Ojnv^r
i
i
GIVE
A MAN
A LUCKY
Generaal Gips
overleden
Gebeden van Goede Week
worden wat christelijker'
Tentoonstelling
KINDERSPEL
Taal der
kinderen
verstaan
Jas met rits
Nieuw
i
omdat lucky een echte amerikaan
is, omdat lucky't helemaal heeft,
omdat 't Lucky Strike is,
daarom liever lucky
Weet-je-mode weetje
Landbouwschap
legt beslag op
salaris Kamerlid
lsleof Evans
onafhankelijk
Vraag overtreft
aanbod van
staatsloten
Raad voor de
Liturgie voert
wijzigingen in
In Stedelijk Museum Adam
Speelding
Bouwspel
Wat kinderen
ervan zeggen
S
Mr. Cals formateur
150 wetsontwerpen
Politieke schaakkunst
met piratenzender -
Uitbreiding series
Kiel of overal
DINSDAG 23 MAART 1965
PAGINA 9
55
Het beest is weer komen op
draven. In de ene spotprent
na de andere ziet men for
mateur Cals afgebeeld met het
prehistorische dier, dat enkele ja
ren geleden het talloze malen ge
bruikte symbool van zijn ministe
riële werkzaamheid was. Een goed
ding voor een politicus wanneer
hij een dergelijk handelsmerk kan
voeren. Toch is minister Cals er
destijds niet zo gelukkig mee ge
weest toen het mammoet-symbool
zijn intrede deed: de wet op het
voortgezet onderwijs zou wel een
breed terrein bestrijken, maar ze
vormde geenszins een stuk van
uitzonderlijke omvang.
Vele bladen vonden in at aan
wijzing van mr. Cals als for
mateur een voor de hand lig
gend motief om de mammoet
weer eens van stal te halen.
De tekenaar van Trouw
maakte er dit prentje van.
Recente tekening uit „Het
Schoolblad" van de Neder
landse Onderwijzersvereni
ging.
OCH
WEL
Kamer
ZINDELIJK ff
De tekeningdie Charles
Boost in 1962 maakte naar
aanleiding van het verschij
nen van een uitvoerige nota
van wijzigingen bij de mam
moetwet. Zal deze tekening
straks ook op mr. Cals' be
moeiingen met het omroep
bestel kunnen worden betrok
ken?
-
MR CALS: Zeer behendig
in politieke schaakkunst
(Door TON ELI AS)
Hij heeft echter tijdig:ingezien, dat
een moeilijk verkoopbaar artikel als
deze wet met enige reclame wei ge
diend was. Al wist de goegemeente dan
niet precies wat de regeling van het
voortgezet onderwijs behelsde,
nien was er in ieder geval niet onkun
dig van, dat de minister van Onder
wijs een bijzondere wet onderhanden
had.
Het is opmerkelijk, dat men nu nog
teruggrijpt op dit symbool. Ruim
twee jaar na de afkondiging van de
mammoetwet is er immers van de
veranderingen, die deze wet gaat bren
gen, nog maar heel weinig te zien.
Binnenskamers is er al veel gedaan
aan de uitwerking van de wet, maar
het duurt nog wel een paar jaar voor
de resultaten daarvan in het onderwijs
zichtbaar zullen worden. De huidige si
tuatie wordt niet onaardig getypeerd
door een tekening in een onderwijs
blad: de mammoet rust uit op een so
fa. De politieke tekenaars hebben het
dier echter opnieuw in beweging ge
bracht.
Mr. Cals dankt zijn mammoet-sym
bool aan het gewezen Kamerlid mr.
A. B. Roosjen, onderwjjsspecialist van
de A.R.-fractie, die in 1955 de term
.mammoetwet" voor het eerst
gebruikte in kritische zin. Deze zelf-
le mr Roosjen is voorzitter van de
N C R V. Hij zal zeker met vermoed
hebben, dat de praehistorische olifant
ook nog eens bij de strijd over het om
roepbestel van stal gehaald zou wor
den.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG, 23 maart Het Land
bouwschap heeft beslag laten leggen
op het salaris dat de heer E. J. Harm-
sen, landbouwer in Hoenderloo, ver
dient als Tweede Kamerlid. Hij heeft
zitting in de Kamer voor de Boeren
partij. Het Landbouwschap is tot deze
nooit eerder voorgekomen actie overge
gaan om zich te verzekeren van beta
ling van de achterstallige schulden aan
zogenaamde heffingen, die de heer
Harmsen aan het Landbouwschap heeft.
Het Landbouwschap wil niet zeggen
hoe groot de schuld is. ..Dat valt onder
de geheimhoudingsplicht", zo zegt men.
De heer Harmsen heeft, zijn advocaat,
de heer L. van Heijningen, opdracht ge
geven bij het bestuur van het Land
bouwschap te protesteren tegen dit be
slag. ,,Zijn gehele salaris' van twintig
mille per jaar wordt nu geblokkeerd
voor een schuld van slechts enkele hon
derden guldens", zo zegt deze advo
caat. ..De vergoeding wordt aan Ka
merleden gegeven om ervoor te zor
gen dat zy financieel onbezorgd hun
parlementair werk kunnen doen. Het
etuigt dan ook van Weinig respect voor
„e wetgever en het parlement deze be
doeling te doorkruisen", aldus de heer
Van Heyningen. De procedure bij de
beslaglegging is nu zo, dat de minister
Van Binnenlandse Zaken (onder wie de
betaling van vergoedingen aan Kamer
leden ressorteert) te zijner tijd gedag
vaard zal worden om tegenover de
rechter te verklaren hoeveel hij van de
heer Harmsen onder zich heeft. Daar
van wordt dan het bedrag dat het
Landbouwschap claimt, eventueel afge
houden, de rest gaat naar de heer
Harmsen. Zo'n procedure kan enkele
maanden duren.
KRUISWOORDRAADSEL
123456789 10
Horizontaal: 1 persoon uit Duizend en
'en Nacht, plaats in Noord-Brabant; 2 lar-
ven, niet voor; 3. helpers bi) schaatswed
strijden; 4. leger, r-t-n; 5. door Amsterdam
stromend water; 6. leden van bestuurscol
lege; 7. kleine kans; 8. -aa-, vreemde munt
wegang; 9. uit dezelfde eicel ontstaan,
voorzetsel; 10. vriendelijk; 11. "og eens.
Verklarend bijschrift
Verticaal: 1. gezantsch-..; 2. open plek in
kledingstuk; 3 edelsteen, uitholling;
een koninkrijk; 5. belegging van gelden,
'euk, teer; 7 korte rijzing van zeewater.
'uwhut. 8 Engels telwoord, meisjes-
in31?' 'ekkemij; 9 vulmateriaal, geldstuk;
10. touw, boom
OPLOSSING VAN 22 MAART
i. mica - 2. Cairo - 3. Rodeo - 4. orego
gobelin - 6. linde.
k
c
De mammoet is meer geworden
dan de bijnaam van een wet:
ze vormt het symbool van een
zware politieke strijd over een
gecompliceerd vraagstuk. Die strijd
is destijds voor de heer Cals een wa
re „slijtageslag" geweest; men heeft
hem daarbij de felste verwijten ge
maakt; dat hij het onderwijs onher
stelbare slagen ging toebrengen, dat
hij de ondergang zou bewerkstelligen
van diverse scholen en vakken enz.,
enz. Deze kritiek heeft de minister
zeker niet onberoerd gelaten, maar
tegelijkertijd heeft hij in de strijd
over zijn wetsontwerp gelééfd.
„Politiek is de kunst der verwikke
lingen", zo citeerde hij eens Talley
rand. Die kunst heeft mr. Cals met on
miskenbare animo beoefend. Zijn vroe
gere loopbaan wees niet bepaald in de
richting van een ministerschap op O.,
K. en W. Hij heeft zeer actief deelge
nomen aan het studentenleven, hij heeft
verscheidene belangrijke functies ver
vuld in de jeugdbeweging en hij is kor
te tijd leraar geweest. Met zijn veel
zijdige belangstelling was hij goed op
zijn piaats als staatssecretaris voor de
behandeling van een gevarieerd sa
mengesteld pakket van onderwerpen:
radio, televisie en pers, moderne en
oude kunsten, natuurbescherming, vor
ming buiten schoolverband en volksont
wikkeling
tn de periode voor het staatssecre
tariaat leek zijn toekomst echter dui
delijk in de juridische richting te lig-
...hij was hier vanmorgen al...
gen. Zijn levensbericht vermeldt o.a.
advocaat en procureur, plaatsvervan
gend kantonrechter te Nijmegen,
plaatsvervangend raadsheer in het Bij
zonder Gerechtshof te Arnhem, hoofd
van de sectie Juridische Zaken van het
Militair Gezag, juridisch specialist in
de K.V.P., assistent in de Rechtsge
leerdheid aan de Katholieke Universi
teit. Als men aan een toekomstige
minister Cals dacht, werd hij dan ook
eerder voor een minister van Justitie
dan voor een minister van O., K. en W.
aangezien.
Toen aan het slot van (le kabinets
formatie in 1952 bleek, dat minis
ter Rutten zich niet voor een nieu
we ambtstermijn beschikbaar stel-
£e' werd voor het ministerschap op
O., K. en W. een beroep gedaan op de
staatssecretaris. Mr. Cals was om zo
te zeggen „de tweede keus".
Op het ministerie zelf heeft men in
eerste aanleg ook allerminst het idee
gehad, dat zyn staatssecretariaat nog
eens zou lopen in een ministerschap.
Toen hy tien jaar op het departement
was. zei de toenmalige secretaris-ge
neraal, dr. J H. Wesselings, - op een
huldigingsbijeenkomst heel openhar
tig, dat er onder de hoofdambtena
ren bepaald geen juichkreet opging
toen de benoeming van mr. Cals werd
aangekondigd: „Noch de heer Cals,
noch het ambt van staatssecretaris
was bekend. W(j waren zeker niet
verrukt. De afdelingschefs hebben el
kaar moed ingesproken in deze zin:
maak je niet druk, over twee jaar
zijn er verkiezingen en dan is hij
weer weg. Misschien zelfs eerder."
'De twee jaar werden ei dertien: twee
jaar staatssecretariaat, elf jaar mi
nisterschap.
Mr. Cals heeft in zijn langdurige mi
nisterschap, waarin hy circa 150 wets
ontwerpen verdedigde, zijn stempel ge
zet op een belangrijk stuk onderwijsge-
schiedenis. Om de zaken niet mooier
voor te stellen dan ze waren zij er aan
herinnerd, dat de eerste tjid van zyn
ministerschap niet blister indrukwek
kend is geweest. Hij kreeg te maken
met twee hoofdvraagstukken van uit
eenlopende aard: enerzijds de noodzaak
van de vernieuwing der onderwijswet-
geving en anderzijds de materiële moei
lijkheden. verhevigd door het verschij
nen van de naoorlogse geboortegolf in
het onderwijs. De minister scheen in
het begin moeilijk een greep te kun-
ner krijgen op deze ingewikkelde pro
blematiek. Op de duur kreeg hij die
greep echter wel en hoe!
Hoewel mr. Cals gedurende een groot
dee) van zyn ambtsperiode geconfron
teerd werd met personeelstekorten, sa-
larismoeilijkheden en scholenbouwpro-
blemen, slaagde hy er in daarnaast
een omvangrijk programma van wet
geving af te werken. Op zyn naam
staan o.a. de kleuteronderwijswet, de
wel op het wetenschappelijk onderwijs
en de wet op het voortgezet onderwijs
Onder zijn bewind kwam voorts de
T.H. te Eindhoven tot stand en werd
het besluit genomen tot oprichting van
de campushogeschool te Enschede.
Een sterke minister van Onderwijs,
zo wordt algemeen erkend, ook door
degenen die hem gekritiseerd hebben.
Maar hij had ook andere kanten uit ge
kund. Na zijn aftreden als minister is
er hier en daar wel eens gemompeld,
dat hy een goede hoogleraar in de on-
derwijswetgeving zou kunnen zijn. Hij
voelt zich echter toch nog betei thuis
in de actieve politiek Hy' heefl ook de
ambities om op de voorgrond te tre
den.
Een jaar geleden bleek, dat zijn be
langstelling zich in het bijzonder ging
richten op de vernieuwing van het par
lementaire stelsel. In een lezing voor
de St. Jacobskring te Den Haag hield hy
hierover een betoog, dat vrij sterk de
aandacht trok. Het werd gevolgd door
verscheidene nadere uiteenzettingen in
woord en geschrift. De heer Cals leek
een onderwerp gevonden te hébben,
waarmee hij voorlopig vooruit kon. Zijn
activiteiten in deze richting zijn nu door
kruist door de opdracht tot formatie
van een nieuw kabinet. Ook deze op
dracht moet hem echter bijzonder lig
gen
Bij (lo verdediging van ziie mam
moetwet heeft hy bewezen in de
politiek uiterst behendig te kun
nen manoeuvreren. Men hennne-
re zich hijvoorbeeld de kwestie van de
grondwettigheid van deze w«'U door de
opschriften boven enige hoofdstukken te
wijzigen firacht (1e minister zyn wet
over dit moeiliike punt heen. r.en an
der voorbeeld vormt het geval van de
maatschappelijke organen, waaraan de
bewindsman grote betekenis toekende,
doch die hy op liet allerlaatste moment
los liet toen dit element van dt wet in
de Kamer niet haalbaar bleek (een
leerzame gebeurtenis voor wie de for
mateur zou willen vastpinnen op zHn
toch ai niet zo erg duidelijk 0m-
roepverleden.
Gesteld tegenover politieke combi-
naties, die bij vele onderdelen van de
wet op het voortgezet onderwijs ver
schillend uitvielen, boekte hy sorns
meer, soms minder succes, maar zijn
hoofddoel wist hij uiteindelijk te berei
ken. Het hinderde hem wanneei de na
druk werd gelegd op zyn handigheid"
Begrijpelijk in zoverre daarmee de in
druk werd gewekt, dat de wet er dank
zil ministeriële spitsvonigheder door
kwam. Zijn kennis van zaken ver
dient zeker voorop te worden gesteld
Dat hii daarenboven ze.er bedreven is
in de politieke schaakkunst, valt echter
niet uit te vlakken.
De snelle en geewtige reacties van
mr Cals in het debat zijn hekend; als
formateur heeft hii ook al diverse op
merkingen gemaakt, waarmee men
zich kon amuseren. „Hij hanteert het
woord spits als een rapier", schreef
„Het Parool" dezer dagen en: „jn zun
lange ministeriële loopbaan heeft hij
vele malen uren achtereen de Kamer
in zijn ban gehouden." Om de juiste
maat te houden: dit laatste is niet
waar. Mr. Cals is met name bij het
mammoetdebat, dat zich uitstrekte
over achttien dagen, inderdaad uren
lang aan het woord geweest, maat wan
neer hij bezig was met het Uiteenrafe
len van de legislatieve onderwijspro
blematiek (met alles wat daar in de
Nederlandse verhoudingen aan geschie
denis aan vast zit) hing de Kamer
waarlijk niet aan zijn lippen.
Zijn puntige reacties maken de heer
Cals tot een geducht politiek tegenstan
der. In zyn eigen politieke kring blijkt
hij nngal eens een "rij eenzame figuur
te zijn. Gerespecteerd word hy echter
terdege Ook op het ministerie, dat hem
sceptisch ontving, verwierf hij zich door
zijn visie en werkkracht een groot ge
zag.
Dit is de politicus, die thans belast
is met de formatie van een nieuw
kabinet. De kabinetscrisis heeft
zich zodanig ontwikkeld dat de
V.V.D. afviel en de P.v.d.A. ais moge
lijke nieuwe regeringspartner aantrad.
Deze ontwikkeling kwam voort uit de
opvattingen omtrent het omroepbestel,
maar het is tevens een ontwikkeling, die
aansluit bij de verhoudingen zoals ze
lagen hij de mammoetwet.
Van de V.V.D. ontving mr. Cals des
tijds geen enkele steun In de Tweede
Kamer kreeg hy ook toen te maken
met mevr. Van Someren-Downer, die
hem weliswaar eens had toegewenst
dat hij als „Cals magnus" de geschiede
nis in zou gaan, maar die bij de Mam
moetwet de unanieme afwijzing van haar
fractie vertolkte (mr. Cals: „Ik dacht
aanvankelijk, dat het begon te zomeren,
maar toen ik langer naar haar luister
de werd ik downer"). In de Eerste
Kamer verklaarde mevr. Schouwenaar
Franssen (thans minister van Maat
schappelijk Werk) zich zonder nadere
motivering namens de V.V.D.-fractie
tégen.
Van de socialisten (in de oppositie)
kreeg mr. Cals daarentegen voor het
geheel van zyn wetsontwerp volledige
steun. De strijd over de mammoetwet
is geschiedenis geworden, maar het is,
nu dit oude beest bij de kabinetsforma
tie weer zijn gezicht laat zien, toch nog
wei de moeite waard er aan te herin
neren, dat de directe voorgeschiedenis
van deze wet begon met een motie-Pe
ters-Van Sleen (onderwijsspecialisten
van de K.V.P. en de P.v.d.A.1 en dat
het wetsontwerp by zijn indiening niet
alleen de handtekening droeg van de
heej Cals Er stond nog een tweede
handtekening bij. Van de heer Vonde
ling.
Advertentie)
i?
DEN HAAG, 23 maart In zijn
woonplaats Epe is zaterdag op 62-ja/-
rige leeftijd overleden luitenant-gene-
raa! P. Gips. Generaal Gips, die op
1 juli 1962 eervol uit dienst werd ont
slagen, was commandant van het eer
ste legerkorps. Hij was commandeur
in de orde van Oranje Nassau met de
zwaarden.
(NADRUK VERBODEN)
WHITSTABLE, 23 maart (UPI)
De eigenaar van een buiten Engelands
territoriale wateren opererende pira
tenzender heeft een onafhankelijkheids
verklaring uitgegeven om zodoende in
de ether te kunnen blijven.
Charles George Evans, een Britse
bareigenaar en exploitant van „Radio
King", zei dat hy morgen zijn eigen
vlag ..zou hQsen en zijn radiostation
tot zyn onafhankelijk grondgebied ver
klaren onder de naam „Isle of Evans"
(Evans eiland).
Radio King is echter niet gevestigd
op een eiland maar ondergebracht in
zeven legerforten uit de afgelopen oor
log die op palen buiten de Engelse
territoriale wateren zyn gebouwd.
(Van een verslaggever)
DEN HAAG, 23 maart De verkoop
t r staatsloten heeft gisteren een
f"""'tachtig verloop gehad. De vraag
neeft het aanbod ver overtroffen. De
meeste, belangstellenden hadden hun lo
ten telefonisch gereserveerd en zorgden
in voor lange rijen voor de kantoren
van de collecteurs en collectrices, die
aan een normale verkoop niet toekwa
men.
Op sommige kantoren in Amsterdam
®n Den Haag was men ai eerder
uan het openingsuur negen uur
met de verkoop begonnen. Anderen
hadden hun voorraad telefonisch al ver
kocht. Het was op enkele plaatsen no
dig de verkoop te ratsoeneren, zodat
men niet meer dan één lot kon kopen.
De hausse in staatsloten wordt vooral
veroorzaakt door de verlaging van de
prijs van een heel lot. Betaalde men
vroeger voor een lot tachtig gulden nu
kost dit twintig gulden, terwijl men bo
vendien voor minder geld meer kansen
heeft omdat de staatsloterij nieuwe styl
thans vijf in plaats van vier loterijen
per jaar houdt.
De collecteurs en collectrices zijn van
mening dat wanneer niet snel tegemoet
wordt gekomen aan de behoefte de se
ries uit te breiden het publiek veel va
ker dan thans nog het geval is zijn ge
luk met buitenlandse loterijen gaat be
proeven.
Overigens is het aantal loten bij de
laatste uitgifte van 400.000 op 440.000
gebracht. Bij (le derde uitgifte zal het
aantal weer met een bepaald percenta
ge verhoogd worden. Geleidelijk zal
men de series uitbreiden tot de wette
lijk toegestane 500.000 loten.
ROME, 23 maart (KNP) De post
conciliaire Raad voor de Liturgie heeft
enkele veranderingen uitgewerkt voor
de plechtigheden in de Goede Week en
met name voor (1e concelebratie in de
kathedrale kerken en de wijding voor
de Heilige Olie op Witte Donderdag en
voor (le godsdienstoefeningen op Goe
de Vrijdag. Wezenlijke veranderingen
zijn aangebracht in de z.g. voorbeden
op Goede Vrijdag. Deze zyn aangepast
aan het nieuwe denken in de Kerk
over de oecumene en over de verhou
ding tot de niet-christenen. De bepa
lingen en omschrijvingen zyn thans
verschenen in een 24 pagina's tellend
geschrift onder de titel „Variationes in
ordinem hebdomadae sanctne inducen-
dae" (Wijzigingen in de Goede-Week-
viering).
In de voorbeden van Goede Week
bidt men voortaan niet meer, dat het
openbaar gezag zich aan de Kerk mo
ge onderwerpen, teneinde de Indruk te
vermijden alsof de Kerk nog wereldse
macht zou nastreven. Dit geldt voor
de eerste voorbede voor de Kerk. In
de zevende voorbede voor de „eenheid
der Kerk", bidt men voortaan voor de
eenheid der christenen, omdat de
Kerk altijd een is. Er is ook geen
sprake meer van ketters en scheur
makers, maar alleen van „broeders,
die in Christus geloven".
Helemaal veranderd is de achtste
voorbede voor de Joden. Paus Joan
nes had het woord trouweloos reeds
uit de tekst geschrapt. Het nieuwe
gebed spreekt niet meer van „slui
ers wegnemen" of van verblinding,
maar vraagt of ook het oude uitver
koren volk tot de volheid der verlos
sing moge geraken. Ook de negende
voorbede voor de ongelovigen, is
thans „voor degenen, die niet aan
Christus geloven". De nieuwe voor
bede spreekt ook niet meer van af
godendienst, maar vraagt God alle
volkeren tot Zijn Kerk te leiden, op
dat zij in hun zoeken naar de waar
heid de ene, ware God moge vinden.
De opvallendste verandering in de li
turgie vah Witte Donderdag is alleen
in de kathedrale Kerken te constate
ren, waar de bisschop in een gecon
celebreerde Mis de Heilige Olie wijdt.
In een begeleidend artikel in de Os-
servatore Romano verklaart de secre
taris van de post-conciliaire Raad voor
de Liturgie, dat het niet steeds even
gemakkelijk was om oude vertrouwde
teksten te laten vallen, maar dat dit
noodzakelijk was om de gebeden
„christelijker" te doen zijn.
In het Amsterdamse Stedelijk Mu
seum exposeren tot 3 mei mensen,
die de taal van kinderen verstaan.
Ze zien niet neer op kinderspel en
met groot geduld hebben ze gezocht
naar de vormen, die het kind by
zijn spel kunnen inspireren.
En geïnspireerd waren ook de kin
deren, die zaterdagmiddag voor het
eerst in hun leven een tentoonstel
ling bezochten, waar je niet alleen
mocht kijken, maar ook doen. Het
kinderspeelgoed beslaat vier zaal
tjes, in de vijfde zaal zyn op woens
dag- en zaterdagmiddag deskundi
gen aanwezig om de kinderen te
helpen bij hun spel met allerlei ma
teriaal.
Er zijn nog ouders, die hun kin
deren niet alleen liefhebben, maar
ook begrijpen, want in de ruimte,
waar het tot vrije expressie kwam,
zaten ze geduldig op bankjes aan
de kant te wachten temidden van het
oorverdovend lawaai, voortgebracht
door stadskinderen, die wellicht
thuis nog nooit zo'n gelegenheid had
den gekregen om te schilderen, te
zagen en te hameren. We konden
ons niet onttrekken aan de indruk,
dat sommige kinderen voor het eerst
dergelijk gereedschap hanteerden,
maar het was een heerlijke kennis
making, waarbij ze alles om zich
heen en soms ook wel even de
veiligheid vergaten.
ons mede, dat hy zojuist een „huis
in de verte" heeft gecreëerd. Een
literair aangelegde heeft zich in
woorden geuit heel modern, want
Simon Posthuma schrijft ook teksten
bii zijn werk. „Er was een piraten-
schip," zo staat er te lezen, „en er
was een man, die leuk was tegen
de mensen. Die andere piraten zei
den; als je dat nog doet, ga je de
klub uit."
En als u soms wel eens medelij
den hebt met liet moderne kind, dat
er toch eigenlijk zoveel vrijheid bij
ingeschoten is door kleinere behui
zing en drukker verkeer, gaat u dan
eens op woensdag- of zaterdagmid
dag kijken, hoe ze zich hier uiten
met penseel of timmergereedschap.
En vraagt u dan vooral om de cata
logus (gratis), waarin kinderpsycho
logen en ontwerpers zulke zuinige
dingen over spel en speelgoed zeg
gen. Ook dat is deze tijd.
Toen speelgoed in de algemene in
dustrialisering ook een serieprodukt
werd, richtten de speelgoedfabrikan
ten zich allengs over bet hoofd van
de kinderen tot degenen, die het
speelgoed moesten kopen. Dat wa
ren de ouderen, die het spelen allang
verleerd waren en meer oog hadden
voor een fraai eindprodukt dan voor
een werkelijk speelding, dat, zoais
Rokus van Blokland, een van de
speelgoedontwerpers, het formuleert,
steeds een andere, door het kind
zelf vastgestelde functie kan krijgen.
Al in 1930 waren er mensen, die
zagen, dat de ware functie van het
speelgoed bij deze ontwikkeling ver
loren zou gaan, maar het aantal
ouders, dat zich werkelijk in -kin
derspel kan en wil verdiepen, is
nog betrekkelijk klein. En toch ont
breekt er iets aan ons, aan ons be
grip, aan onze geestelijke beweeg
lijkheid en aan ons inzicht, als we
niet terug kunnen schakelen naar
de speeltijd, als we niet meer kun
nen begrijpen, wat een spelend kind
eigenlijk doet. Hoe we dat weer
kunnen leren? Misschien door te luis
teren, altijd maar weer eerst te luis
teren, te kijken, te observeren, voor
we het spel doorkruisen met onze
volwassen bedoelingen.
Misschien zullen sommigen wat
teleurgesteld zijn over het hier ge-
exposeerde, want alle luxe, al het
nauwelijks bereikbare, al het ,,net
echte" ontbreekt. Hout, kunststof en
textiel zijn de grondstoffen en de ont
werpers, zelf vaak vaders en moe~
ders, variëren eindeloos op het
thema blokkendoos. Maar het bouw
spel zelf is eindeloos en kan de
mens ook de volwassene, altijd weer
boeien. Want waarom gaan we an
ders naar de Brienenoordbrug ky-
ken waarom staan er altijd mensen
stilbij een bouwput, waarom spe
len kinderen zo graag bij een huis
in aanbouw?
Wat we hier gemist hebben, waren
de grotere elementen, die als kastje,
tafel, stoeltje of als spelonderdeel
gebruikt kunnen worden en die inder
tijd op de speelgoedtentoonstelling
in Fodor onze aandacht zo hebben
geboeid.
Maar het levende element zyn hier
de kinderen zelf, die op de beide
vrije middagen hun scheppingen aan
de tentoonstelling komen toevoegen.
Kleine jongetjes, door vooruitziende
moeders in kiel of overall gehuld,
staan met het palet in de hand vol
toewijding te schilderen, een groter
kind, dat helemaal alleen staat te
zagen, roept voldaan de ruimte in:
„Ziezo, jongens, we zyn klaar!"
Kleine meisjes klemmen stukken
hout in de bankschroef, een kleuter
schildert per ongeluk een paar stre
ken op het kunstwerk van een ander
en een geconcentreerd jongetje deelt
Van de Parhse mode-ontwerpster
Emmanuelle Kahn is deze regen
jas. Het sportieve accent is gelegd
op de grote zakken met rits en ring,
het elgante accent op de hoge col.
De regenjas beschermt niet alleen
tegen de regen, maar ook, door be
handeling met Skotchgard, perma
nent tegen olie- en modderspatten, en
andere ongerechtigheden.
Bij ons in de buurt wordt een
bejaardentehuis gebouwd. On
ze dochter Els (6), die wel
eens het woord „ouden van
dagen-tehuis" heeft horen gebruiken,
wilde ons laatst iets over dit nieu
we gebouw vertellen. Het door ons
gebruikte woord vond zy hier ech
ter kennelijk niet op zijn plaats: zij
verving het door „nieuwe van da
gen huis",
(Fam. van 't Hoff, Amsterdam).
