VASTENACTIE
line komt men in
Checkpoint Charlie
voor buitenlanders
de enige opening in
de Berlijnse Muur
voor kleine mensen en voor grote mensen
DOUWE EGBERTS
1965 vpe
Twee opvattingen
m
Dag en nacht open
Kleine mensen leven bij het moment. Zij mogen dat. Wij volwassenen denken vooruit. Wij moeten dat.
En elke man kent die momenten: wikken, wegen, plannen maken. Ook het moment dat u dit leest, heeft
misschien te maken met die toekomst. Voor uzelf. Voor de grote en kleine mensen die op u vertrouwen.
De Nationale staat klaar om tezamen met uw verzekeringsadviseur die financiële toekomst te bekijken. Om
de dingen te doen die gedaan moeten en kunnen worden. Heel gewoon, heel nuchter.
De Nationale deed dit al voor duizenden gezinnen. De Nationale is de grootste maatschappij in ons land -
en dat is geen toeval. Zij is dat mede geworden omdat zij - al meer dan honderd jaren lang - haar ervaring
laat samengaan met persoonlijke aandacht. Aandacht voor persoonlijke situaties, voor persoonlijke verlangens.
En dat is immers verzekeren: een samenspel tussen volwassen mensen.
De Nationale Levensverzekering-Bank N.V. is overal in Nederland vertegenwoordigd. Bovendien zijn er kan
toren in (alfabetisch): Alkmaar, Amsterdam, Arnhem, Breda, Dordrecht, Enschede, Groningen, Den Haag,
Haarlem, Leeuwarden, Leiden, Maastricht, Middelburg, Rotterdam (hoofdkantoor), Tilburg, Utrecht, Zwolle.
ZATERDAG 17 APRIL 1965
PAGINA
Zachte geurige pijptabak
GIRO: 5850 UTRECHT
Liturgische week
kalender
(Door H. Bronkhorst)
Voor de derde keer in zes jaar
ben ik in Oost-Berlijn ge
weest en de situatie was ook
nu weer veranderd. In 1959 was
de overschrijding van de grens
van de Sovjet-sector nog heel een
voudig. Men kon ongehinderd on
der de Brandenburger Tor door
lopen, om in de vermaarde avenue
Unter den Linden te komen. In
1961, kort na de bouw van de
Muur, ging 't niet zo gemakkelijk.
Toen kon men als buitenlander
alleen via Checkpoint Charlie, een
doorlaatpost in de Amerikaanse
sector, Oost-Berlijn binnen gaan,
oa een grondige controle door de
Tolkspolizei en de douane van de
Duitse Democratische Republiek,
en men werd door deze commu
nistische functionarissen niet
vriendelijk ontvangen. Er heerste
pij deze grensovergang bijna vier
jaar geleden nog een bepaald ner-
Veuze stemming en tegenover de
vreemde bezoeker nam men een
v,jandige houding aan. De grens-
pontrole had toen ook nog een ge-
lmProviseerd karakter.
Intussen is de toestand enigs
zins gewijzigd. De „hoofdstad van
de Duitse Democratische Repu
bliek", zoals Oost-Berlijn door de
communisten officieel wordt ge
noemd, nodigt op het ogenblik de
buitenlanders nadrukkelijk voor
een bezoek uit. De controle is ze
ker niet minder scherp dan voor
enige jaren, maar het gaat er nu
strikt ambtelijk toe. Men wordt
nu zakelijk maar niet onwelwil
lend begroet en de hele ingewik
kelde procedure voor de grens
overschrijding verloopt gründlich
maar efficiënt. De gecompliceerde
wegversperringen en de nieuwe
gebouwen van de Vopo's en de
douane onderstrepen het perma
nente karakter van deze doorlaat
post. De situatie is geconsolideerd
Monumentje aan de stadsrand
van West-Berlijn.
IXH WE EGBERTS
straat heeft men van stalen buizen en
planken 'n uitkijktoren geconstrueerd
en zo kan de bezoeker een blik werpen
op Oost-Berlijn. Aan de overkant staan
Vopo's, die met verrekijkers het grens
gebied bespieden, en verder ziet men
een bord waarop met grote letters
staat te lezen, dat men welkom is als
men een persoonlijk bezoek wil bren
gen. Op die invitatie oen ik de volgen
de dag ingegaan. Hoe komt men op het
ogenblik Oost-Berlijn binnen?
\t an het note] aan de Kurfürsten-
damm is het met een Westber-
lijnse gele stadsbus eer rit van
'n hall uur naar de Kochstrasse.
(Men kan hier ook met de U-bahn, 01
de ondergrondse, komen.) Vóór men
de doorlaatpost aan de sectorgrens be
reikt, ziet men onder meer het prach
tige nieuwe concertgebouw, de ruïne
van het Anhalter Bahnhof en, in de
verte achter de Muur. 'iet voormalige
ministerie van Luchtvaart van Her
mann Goerlng, een van de weinige
overgebleven regeringsgebouwen uit de
Nazi-tijd.
Tenslotte staat men dan voor het
„U.S. Army Checkpoint", dat indertijd,
ter onderscheiding van andere toenn ■-
lige Amerikaanse doorlaatposten,
„Checkpoint Charlie" is genoemd. Het
is nog altijd dat niet-Duitsers en
niet-Berlijners alleen hier passeren
kunnen. Voor Duitsers met een „Per-
sonalausvveis" zijn er twee andere
doorlaatposten: één aan de Bornhol-
mer Strasse en één tan de Heinrieh
Heine Strasse. (In de Paas- en Pink
sterperiode bestaan ei voor faniiliebe
zoek bijzondere regelingen). De door
laatposten voor Duitsers gaan nor
maal om tien uur dicht, maar Check
point Charlie is vierentwintig uur ge
opend.
Eerst passeert men een wachtlokaal
van de Amerikaanse militaire politie,
waar een M.P., met zijn benen op ta
fel een dutje doet, zonder zich om de
voorbijtrekkende mensen te bekomme
ren. Ook de Bertijnsc nolitie, die hier
tegen ongeregeldheden waakt, toom
geen belangstelling. Daarachter wap
pert aan een hoge mast de vlag van
de D.D.R. 'de Duitse zwart-rood-gele
vlag met in het midden net D D R.-
embieem: een hamer en passer om
kranst met korenaren). Hier wordt
men aangehouden door een Vopo. die
uw pas vraagt. Hij opent een slag
boom en men moei een groengeverfde
houten barak binnengaan, waar een
andere Vopo de pas aanneemt, waar
voor een genummerd kaartje wordl te
ruggegeven De pas verdwijnt door een
soort brievenbus in ren kantoor Men
moet ongeveer een kwartier wachten
en men kan intussen het lokaal op
nemen. Aan de wand 'langen evens-
grote portretten van 'Valter Ulbricht,
staatshoofd en le'dei van rit S E.D.,
de communistische partij, er< van Wil
li Stoph, die sinds de dood van Grote-
wohl vorig laar, premier van de
D.D.R is. Tenslotte wordt cie pas tegen
het ontvangstbewijs teruggegeven en
de douane onderzoekt de bagage Men
mag bijvoorbeeld geen Westberlijnse
kranten bij zich hebben. Er wordt ge
vraagd of men niets meegenomen
heeft voor bewoners van de hoofdstad
van de D.D.R ep men moef nauw
keurig opgeven wat men aan geld bij
zich heeft, waarbij de biljetten en mun
ten moeten worden getoond De im
port en export van Oostduits geld
(Deutsche Mark oer Deutschen Noten-
bank) is verboden, maar men mag
net zoveel Westduits geld (Deutsche
Mark der Bank deutscher Lander),
alsmede buitenlands geld, meenemen
als men het maar opgeeft en bij te
rugkeer verantwoordt. Nu en dan haalt
de douane iemand uit de tij, die mee
moet naar een kantoortje om ge
fouilleerd te worden. Het gezelschap
buitenlanders is bij deze gelegenheid
van heel gemengde nationaliteiten: twee
mannen uit Koeweit, een Oostenrijks
echtpaar met een kind en een groep
Engelse studenten. De douane staal
het meenemen van een fototoestel toe,
zodat men in Oost-Berlijn kan fotogra
feren. Als de douane klaar is, moet
men naar het geldwisselkantoor. Tot
voor kort kon men geen DM/Ost ko
pen, maar sinds november vorig jaar
moet iedere buitenlandse bezoeker, op
instructie van de minister van Finan
ciën van de D.D.R., voor minstens
5 mark Oostduits geld aanschaffen, en
men moet ook minstens 5 mark be
steden, terwij) net meerdere bij terug
keer gewisseld behoort te worden in
DM/West. Overigens nemen in Oost-
Berlijn verscheidene restaurants en
winkels Westduits geld aan, maar
zorgt u ervoor, dat u de nota's zorg
vuldig bewaart, want bij terugkeer re
kent de douane tot op een mark na
uit, wat u met uw geld gedaan hebt.
Na het geldwisselen loopt men door
de betonnen slalombarrière waar Ame
rikaanse militaire auto's nu en dan
hun zigzagrit maken. Men komt weel
bij een wachtpost, waar een Vopo nog
eens uw pas controleert en nagaat of
men wel de vereiste DM/Ost bij zich
heeft. (Een Engelse student die geen
Oostduits geld neeft gekocht I can't
afford it, zegt hij wordt terugge
stuurd). Eindelijk gaat dan de laatste
slagboom open, en men kan naar be
lieven rondtrekken in de „hoofdstad
van de D.D.R."
Het is een wonderlijke grensover
schrijding, maar het is dan ook
een van de merkwaardigste
grenzen ter wereld. Voor de
drie westerse geallieerde bezetters in
Berlijn, voor het Westberlijnse stads-
tisclie Republiek, maar alleen een
bestuur en voor de Duitse Bondsrepu
bliek bestaat er geen Duitse Democra-
Sovjet-bezettingszone in Duitsland.
Er bestaat dus ook geen hoofdstad van
de D.D.R., maar alleen een Sovjet-sec-
tor van Berlijn, welke stad onder vier-
mogendhedenbestuur staat. Op
grond van de viermogendhedenovereen-
komst voor Berlijn behouden de geal
lieerde militaire autoriteiten zich het
recht voor op ieder gewenst ogenblik
de Sovjet-sector binnen te gaan. Om
dit recht te onderstrepen, riiden Ame
kaanse militaire auto's dagelijks
Oost-Berlijn in, en zij tonen hun pa
pieren niet aan Vopo's, maar uitslui
tend aan Sovjet-militairen.
De communisten bezien de Berlijnsc
situatie heel anders. Voor hen gaat
het hier om een staatsgrens. Op 7 ok
tober 1949, vijf maanden na de stich-
Advertentie)
Coopvaetf
(Advertentie)
ting van de Duitse Bondsrepubliek,
werd in de Sovjet-zone :1e Duitse De
mocratische Republiek opgericht.
Oost-Berlijn werd tot hoofdstad van de
D.D.R. verklaard. De grens van de
Berlijnse-sector mei de Amerikaanse,
de Britse en de Franse sectoren van
de stad werd door de Russen en de
Oostduitsers tot grens van de D.E'.R.
verklaard. Voor de communisten heeft
West-Berlijn een speciale status; los
van de Bondsrepubliek, waarvan liet
bestaan door de D.D.R. nel erkend
wordt, al zijn er geen diplomatieke be
trekkingen met Bonn. omdat die er
kenning niet wederzijds is.
Het bijzondere van de grens tussen
West- en Oost-Berlijn is dus. dat zij
slechts aan één kant als staatsgrens
wordt beschouwd. Dat ervaart men als
men via Checkpoint Charlie in West-
Berlijn terugkeert. Na een nieuwe uit
voerige en scherpe controle door de
Vopo's en de douane van de D.D.R.,
kan men doorlopen, zonder dat de
West-Berljjnse politie of de Amerikaan
se militaire politie ook maar enige be
langstelling tonen. Kennelijk bestaat er
ook geen interesse voor de papieren
zak vol communistische brochures en
lostberlijnse kranten, die deze Neder-
andse toerist mee terug neemt, kran
ten die men in West-Berlijn met ko
pen kan.
Voor het westen is er maar een
Berlijn, dat ook de Sovjet-sector om
vat, 'al is Oost-Berlijn sinds bijna vier
jaar door een muur afgescheiden om
de bewoners te verhinderen de vlucht
te nemen.
In een volgend artikel geef ik enige
impressies van Oost-Berlijn, sinds ruim
vijftien jaar de „hoofdstad van de
Duitse Democratische Republiek".
Zondag 18 april: Pasen; eigen mis: credo
wit
Maandag: Tweed: Paasdag; eigen mis)
credo wit—
Dinsdag: Dinsdag in de Paasweek: eigen
mis; credo —wit—
Woensdag: Woensdag in de Paasweek; eigen
mis: credo —wit
□onderdag: Donderdag in de Paasweek; eigen
mis: credo wit
Vrijdag: Vrijdag in de Paasvveek; eigen
mis; credo wit—
Zaterdag: Zaterdag in de Paasweek: eigen
mis; credo .v't
Zondag 25 april: Beloken Pasen, eigen mli;
credo: pref. v. Pasen - wit
Na aankomst in West-Berlijn gaat
men uiteraard al spoedig naar de
Muur, die sinds IS augustus 1901 op
gebouwd werd. om een einde te ma
ken aan de vluchtelingenstroom van
Oost- naar West-Berlijn. (Van 1949
tot 1961 meer dan anderhalf miljoen
mensen). Maar in een boekje dat door
de D.D.R. is uitgegeven, staat, dat de
Muur „bescherming moei bieden te
gen het imperialisme, de veiligheid
van de socialistische staten moet ver
zekeren en een bijdrage vormt tot de
wereldvrede en de vermindering au
de internationale spanningen."
Vele regeringsleiders uit westerse.
en communistische landen hebben
sinds augustus 1961 de Muur respec
tievelijk aan de Westberlijnse en Oost-
berljjnse kant bezichtigd Vorige
maand waren het achtereenvolgens
premier Kosygin van de Sovjet-Unie
en premier Wilson van Engeland die
de Muur, ieder aan en andere kant.
in ogenschouw namen. Op 2b juni 1963
stond president Kennedy aan de Muui
en hij zei tóen: ,Er zijn mensen die
zeggen dat de toekomst aan het com
munisme behoort. Z\i moeten eens
naar Berlijn komen." Twee dagen la
ter verscheen de toenmalige Sovjet
premier, Khroesjtsjev, vergezeld dooi
Ulbricht, aan de Oostberljjnse kant
van de slagboom oi; Checkpoint Char
lie, en met een uitdagende grijns naar
de Amerikaanse militaire politie, riep
hij uit: „Ik heb gelezen, dat de Ame
rikaanse president zeer ontevreden
naar de Muur gekeken heeft. Die Muur
bevalt hem niet. Maa. hij bevalt mii
wel. Hjj bevalt mij bijzonder goed."
Aan het einde van de Bernauer
strasse, in de Franse sector van Ber
lijn, is er gelegenheid over de Muur
heen te kijken. De Muur is veel te
hoog om er over heen te zien als men
er vlak onder staat, maar in deze
(Advertentie)
OOST-BERLIJN?
