Dierenkwelling en minderwaardige prod likten
Onthullend boek
over mestkisten
zweetboxen en
legbatterijen
m
DREIGING IN MIDDEN-OOSTEN
Syrië gaat
water
we
gleiden
WM
Kleuterschool
in Schalkwijk
Na 12 jaar
voorbereiding;
Gereformeerd
bejaardentehuis
Kennemerduin99
geopend
Vernieuwing van
beschoeiingen
KOELKASTEN
W
kettner duwaer
AUTOBEDRIJF
KLEUN
V erkeersmaatregelen
in Zandvoort
Kritiek
Heilige oorlog
l
VRIJDAG 23 APRIL 1965
PAGINA 13
(Door Vic. Langenhoff)
Ons menu van met
gif bespoten groenten
en fruit, smakeloos
brood, stopverfkaas en ver
dachte tartaar kan worden
aangevuld met minderwaar
dig kalfsvlees, antibiotisch
P^pkuiken en vitamine-
arme eieren, zo blijkt uit de-
kwadraatpocket „Beesten-
machines" van De Bezige
Het is een vertaling van
bet vorig jaar in Engeland
^'erschenen boek „Animal
^achines" van Ruth Har-
Dson, gewijd aan de „indus
triële vleesproduktie" van
slachtkuikens, mestkalveren
varkens en de geautoma
tiseerde eierproduktie in zo-
£enaamde legbatterijen; be
drijven die grote kwantitei-
ten inferieur en voor de ge-
2°ndheid vaak schadelijk
v°edsel leveren, zo betoogt
de schrijfster. Haar boek is
gebaseerd op de Engelse toe
standen, die blijkens voetno
ten van de vertaalster (Th.
Osse-.Kasten) niet altijd
°vereenstemmen met de si
tuaties in Nederland. Maar
°ok hier hebben veel van de
JU Engeland gevolgde inten
sieve veeteelt-methodes al
m ruime mate ingang ge-
vonden en zelfs is Neder
land de bakermat van de
»rationele kalvermesterij".
d
jjii
Kcilfsmesterij met hokken van één meter breed
Dagélijks-ei-leggen-zonder-meer.
Niet Of het boerenerf.
TH. VUN
„Even gevaarlijk als de crisis
in Vietnam." Dat is de typering
die deskundige waarnemers ge
ven van de huidige situatie in
het Midden Oosten, waar Israël
een verwoede koude maar
soms laaiend hete oorlog
vecht met de Arabische buurlan
den. De kans op een echte oorlog
moet niet onderschat worden.
MODERNE VEETEELT-METHODES
Het valt de schrijfster niet moeilijk
hj de nieuwe mestsystemen als af-
uwwekkend ten tonele te voeren
en we kunnen ons niet aan de indruk
onttrekken, dat zij het argument
Van minderwaardig en gevaarlijk
Voedsel vooral als extra wapen han
teert in de strijd tegen de haars in
ziens mensonwaardige behandeling
Van de tot (vlees- of eier-) machines
gedegradeerde dieren. Zij slaagt er
overigens wel in, eenzelfde soort
ongerustheid op te wekken als Rachel
Carson destijds deed in „Silent
Spring" met betrekking tot de resi
du's van giftige bestrijdingsmiddelen.
Aan de stellingen van deze Ameri
kaanse biologe wordt trouwens ook
ju dit boek niet voorbijgegaan; zelfs
heeft Rachel Carson het voorwoord
geschreven, waarin ook zij de vraag
opwerpt die het kernpunt vormt van
heel het boek: hoever reikt het mo
rele recht van de mens om in te grij
pen in ander leven; heeft hij het
recht, het leven terug te brengen tot
een ontluisterd bestaan dat nauwe
lijks nog leven kan worden ge
doemd?
Het is goed dat deze vraag eens
in het publiek wordt gesteld en
dat de stedelijke bevolking ver
neemt, hoe haar dierlijk voedsel
wordt geteeld. Inderdaad denken velen,
*°als in het voorwoord wordt gesteld,
?°g aan „lieflijke taferelen van groene
jandouwen met dieren gestoffeerd en
*°ppels kippen die vreedzaam naar
^oedsel scharrelen"; taferelen die men
fohikkig ook nog wel kan aantreffen,
«laar de kippenboer die zijn pluim-
tn s. laat ronddartelen over het erf is
j?ch een achterblijverof een nieuw-
i c.hter; want ook in de agrarische we-
®ld worden mensen gevonden, die te
rugkomen van de batterijsystemen,
uaar het overgrote deel van wat wij
ok in Nederland aan braadkuikens
telgen voorgeschoteld, komt momen-
dat toch uit mesterijen van het soort
I?t Ruth Harrison beschrijft. Meste-
,J®u die alleen de opzet hebben, zoveel
ogelijk kuikens te produceren voor zo
KeVmg mogelijk voer, in zo kort mo-
all Ujd. Met gebruikmaking van
middelen die wetenschap en tech-
elc kunnen bijdragen.
Pat laatste is het essentiële punt:
er r, ouderwetse kippenboer heeft
„„hooit pluimvee op na gehouden uit
het dierenliefde; ook bij hem ging
°m het rendement, dat de dieren
mmmarmm*
in de vorm van vlees of eieren konden
opleveren. En zo natuurlijk als het
tafereel van de rondscharrelende kip
op het eerste gezicht lijkt, in feite
betreft het ook hier al gedenatureerde
vogels, waarvan het natuurlijk vermo
gen om een legsel eieren te produceren
tot instandhouding van de soort, tot een
dagelijks-ei-leggen-zonder-meer is om
gevormd; terwijl de vredig grazende
koeien in de wei, die zich tweemaal
daags een grote plas melk laten aftap
pen, fokprodukten zijn van runderen
die niet meer melk produceerden dan
voor hun jonge kalveren nodig was.
Er zijn daarom mensen die ook deze
ingrepen in de natuur verwerpen en
zich niet alleen van vlees, maar ook
van melk, boter, kaas en eieren ont
houden, om zich te voeden met peul
vruchten, bladgroenten, plantenmarga-
rine en volkorenbrood. Dat men ook
dan nog met problemen kan blijven
zitten, blijkt uit een opmerking van dr.
R. Fentener van Vlissingen, die onlangs
in een rede voor de vegetarische bond
een uitspraak van J. W. Raiser rele
veerde over „het offer dat elke graan
korrel bracht, die in het brood moet
dienen, mag dienen voor de mens", en
daaraan toevoegde: „Wij dienen ons
bewust te zijn, dat omdat het leven
zijn levensmogelijkheden prijsgeeft, ons
stoffelijk leven gecontinueerd kan wor
den, om het even wat Wij eten". De
mens is dus noodzakelijkerwijs para
siet. Hoever hij zich ook van de natuur
verwijderd mag voelen, hij blijft deel
uitmaken van een geheel, waarin het
ene leven slechts kan opbloeien ten
koste van het andere.
Ook de „ongerepte natuur" die over
enkele weken weer tallozen in lyrische
lentestemming zal brengen, vertoont op
alle niveau's een meedogenloze struggle
for life, en frappeert vaak meer door
het raffinement van parasitaire syste
men dan door de schoonheid van nog
niet gedegenereerde vormen. De mens
verkeert in zoverre in -en uitzonde
ringspositie, dat alleen hij zich de vraag
kan stellen, welke zijn parasitaire rech
ten zijn. Moet hij zich beperken tot
peulen en granen, of mag hij ook ge
nieten van blanke kalfsoesters, afkom
stig van dieren die in een voortduren
de toestand van „goedaardige anaemie"
in donkere zweetboxen zijn vetgemest?
Met deze vragen houden maar
weinigen zich bezig. Men koopt
wat men lekker, gezond en be
taalbaar acht en aangezien deze
drie kwaliteiten zelden samengaan,
heeft men daar al een hele puzzel aan.
Een puzzel waar men trouwens onmo
gelijk nog uitkomt, want wie kan nog
nagaan wat hij in zijn levensmiddelen
allemaal aan kleurstoffen, conserve
ringsmiddelen, bestrij dingsmiddelen,
mineralen, vitaminen en eiwitten krijgt
thuisbezorgd? En wie weet nog hoe de
produkten van land- en tuinbouw ge
wonnen worden? Wat Ruth Harrison
vertelt over de intensieve teelt van
slachtkuikens, over de eierproduktie in
legbatterijen en vooral over het mesten
van kalveren, zal voor de meeste bur
gers, maar zelfs voor heel wat buiten
lui, bepaald onthullend zijn. We geven
enkele citaten: „Het hok dat het ge
makkelijkst te bedienen is en dienten
gevolge het meest verbreid, is het in
dividuele hok van ongeveer één meter
breed, met zijkanten van latten zodat
het kalf zijn buren zien kan. Het is
aan de achterkant open om het schoon
houden te vergemakkelijken, aan de
voorkant bevindt zich een houder voor
de melkemmer. Het kalf draagt een
„halsband" en is via ringen zeer kort
getuierd aan staanders aan de voor
zijde van het hok. Het kan staan of in
liggende houding komen, maar het is
niet mogelijk te keren of zichzelf te
likken."
„De twee doeleinden van de kalfs-
vleesproduktie zijn: ten eerste het mes
ten van het kalf tot een zo groot mo
gelijk gewicht, in een zo kort moge
lijke tijd, en ten tweede, het zo blank
mogelijk houden van het vlees om te
voldoen aan een werkelijke of ver
meende behoefte van de consument.
Een snelle gewichtstoeneming wordt
verkregen door onbeweeglijkheid; de
voedingswaarde komt hierdoor geheel
ten goede aan de gewichtstoeneming en
niets gaat verloren aan dartele spron
gen of andere soortgelijke bewegingen.'1
Menigeen zal zich afvragen, of een op
timale gewichtstoename niet zou wor
den bereikt, als het kalf zich zou kun
nen omdraaien in zijn kist. Waarschijn
lijk is het inderdaad een kwestie van
grammen, maar er is een andere reden,
die samenhangt met het tweede doel
van de mesterij: het produceren van
blank vlees. Om dat te bereiken wor
den de mestkalveren nog op vele plaat
sen in het donker gehouden, maar
absolute voorwaarde is een kunstmelk-
menu, zonder enige bijvoedering van
ruwvoer.
„De geringste hoeveelheid ijzer in
het voedsel van het kalf zal verkleu
ring veroorzaken. Stro bevat enig ijzer
en daar de kalveren daaraan behoefte
hebben, wordt het stro weggehaald en
worden daarvoor latten in de plaats
gegeven. Het kalf echter krijgt zozeer
behoefte aan ijzer dat het de latten,
die met urine doordrenkt zijn, zal wil
len likken, om op deze wijze wat ijzer
binnen te krijgen. Daarom moeten de
dieren worden vastgebonden aan de
staander en dienen de kettingen zo
kort tea zijn dat zij met hun kop de
grond niet kunnen raken", zo verklaart
een in het boek vermeld citaat uit de
News Chronicle.
De kistkalveren krijgen op een leef
tijd van twaalf weken ongeveer 18
liter kunstmelk per dag. Hot men de
dieren ertoe brengt, die plas op te
drinken, vertelt de volgende passage:
„Wanneer men het kalf dwingt een
maximum hoeveelheid kunstmelk op te
nemen, dan moet het ertoe worden ge
bracht, meer vloeistof te verbruiken
dan voor zijn onderhoud in deze sta
tische en onbeweeglijke toestand no
dig zou zijn. De manier waarop dit
gedaan wordt is ingenieus. Tussen de
voederingen door krijgt het kalf in
het geheel geen water. Het wordt op
een constante temperatuur van ongeveer
65 gr. F. gehouden (of meer wanneer
er een hittegolf heerst). Het kalf be
gint te zweten en het vochtverlies
maakt het dorstig. Bij de volgende
voedering drinkt het buitensporig veel,
zweet opnieuw en krijgt opnieuw dorst
en zo verder". Aan de kunstmelk, zo
blijkt uit het vervolg, wordt juist zo
veel ijzer toegevoegd, dat de kalveren
niet voortijdig sterven aan bloedar
moede. En zo worden er volgens de
schrijfster in Nederland jaarlijks 400.000
grootgebracht.
Vergeleken bij deze mestkalveren
zijn de slachtkuikens, die in groe
pen van tienduizend stuks op
elkaar zitten in kunstmatig ge
ventileerde mesthokken. log bijzonder
goed af: hun bewegingsvrijheid wordt
niet beperkt door hokjes en kettingen,
hoogstens door de lichamen van hun
soortgenoten, waarmee de bodem van
het hok tegen het einde van de mest-
periode vrijwel helemaal bezet is
Voer er. drinken hebben deze dieren in
overvloed en ze leven in een dusdanig
klimaat, dat ze zo veel mogelijk voer
in kuikenvlees omzetten. In de moder
ne hokken is geen daglicht, maar om
de twee uur wordt een zwakke kunst
verlichting ontstoken, die de kuikens
tot eten brengt, maar aan de andere
kant genoeg duisternis laat om de die
ren ervan te weerhouden, elkaar te
gaan pikken. Om ziekten te voorko
men worden aan het voer bij voorbaat
antibiotica toegevoegd. Dat gebeurt
trouwens ook bij de mestkalveren. Ook
in Nederland is dit toegestaan, zij het
dat de hoeveelheden die mogen worden
verwerkt, tot 10 gram per ton beperkt
moeten blijven.
In het buitenland worden aan het
voedsel van het mestvce ook hormoon
preparaten toegevoegd, waardoor een
snellere groei wordt bereikt. De schrijf
ster wijst op de gevaren voor kanker
die daardoor kunnen optreden. Boven
dien haalt zij uitspraken aan van spe
cialisten die betogen dat de door deze
preparaten bereikte gewichtioeneming
in hoofdzaak te danken is aan het gro
ter watervasthoudend vermogen van
het vet. Ter geruststelling kan hierbij
worden aangetekend, dat het gebruik
van hormonen in Nederland niet is toe
gestaan.
Het boek geeft al even schokkende
beschrijvingen van „zweet-mesterijen"
van varkens en van „moderne" konij-
nenproduktie. Wat er verteld wordt
over het gedrag van legkippen in bat
terijen wekt al evenmin de indruk dat
de dieren zich daar happy voelen, ter
wijl de waarde van de geproduceerde
eieren in een twijfelachtig daglicht
wordt gesteld.
Met dat al is de uiterste perfectie nog
niet bereikt: men denkt ai aan gigan
tische kalverfabrieken, waarin de die
ren zich met krachtvoer zouden voeden
uit voerhoppers die door middel van
een tijdklok zouden worden geregeld
waardoor het probleem van het week
endwerk zou zijn opgelost. Het lijdt
geen twijfel of men kan in de toe
komst nog veel verder gaan; maar des
te klemmender wordt de vraag, hoe
ver men mag gaan, over wat door zeer
velen als de grens van dierenmishan
deling zal worden beschouwd. Eén ding
is zeker: dit boek zal veel lezers een
afkeer bezorgen van het blanke kalfs
vlees en van de fletse fabriekseieren
Het zal er toe bijdragen een vraag
te creëren naar meer natuurlijk ver
kregen produkten. Zo goed als er reeds
fruitkwekers zijn die een vaste klan
tenkring voorzien van appels geteeld
in organisch bemeste boomgaarden zon
der gebruik van bestrijdingsmiddelen
zo zullen er kansen komen voor ouder
wetse kippenboeren, die bun dieren
vrije wandeling geven en de mogelijk
heid om het voer aan te vullen met
wormen en planten die ze zelf opschar
relen. Maar het is even zeker, dat „boe-
reneieren" een specialiteit zullen blij
ven voor een kleine groep en dat de
legbatterijen, de mestkisten en de
zweetboxen alleen zullen verdwijnen
als ze wettelijk verboden worden. En
welke minister van Landbouw zal dat
aandurven
(Advertentie)
CONCERT VOOR
„TWEEDE-HANDSEN"
Bij Kettner Duwaer
verbeiden zij hun
„come back", de
occasion vleugels,
dragers van
aristocratische namen.
Zij zijn in- en
uitwendig volledig
gereviseerd en
technisch in topvorm.
Zij worden door K&D
volledig gegarandeerd.
Hun klank is zuiver
maar gerijpt.
Ze zijn verlangend
om te spelen, doch
bescheiden op het
punt van geld.
AMSTERDAM, HEILIGEWEG 21-25, TEL.223660
ARNHEM, WILLEMSPLEIN 33, TELEF. 26898
(Advertentie)
Hoofdagent Haarlem e.o
Showroom. Zandvoortselaan 351
Service: Dr de Liefdestraat 4-10
Tel 02500 - 64000 - 43068
HAARLEM BENTVELD
HAARLEM, 23 april Het Interpa
rochieel Schoolbestuur wil in de Boer-
havewjjk een kleuterschool stichten. Het
heeft daartoe de medewerking van de
gemeenteraad gevraagd met de mede
deling, dat de school ruimte zal moeten
bieden aan 89 kinderen en drie lesloka
len en een speellokaal zal moeten be
vatten. B. en W. stellen de gemeente
raad voor die medewerking te verle
nen, ook al is het aantal volgens de
wet vereiste kleuters van 90 nog niet
bereikt. De bevolking: van Schalkwijk
zal zeker nog sterk uitgroeien.
ZAND VOORT 23 april. In Zand
voort gelden in verband met de bouw
van het nieuwe busstation de volgende
tijdelijke verkeersmaatregelen: Alge
meen inrijverbod voor beide zijden van
de voormalige tramweg. Stopverbod
voor beide zijden van een gedeelte van
de Herenstraat, dat uitkomt op de gro-
tr Krocht (bedoeld wordt de weste
lijk gelegen uitmonding). Wachtverbod
voor zuid-westzijde van een gedeelte
van de Herenstraat, dat gelegen is na
bij het postkantoor. Stopkruising op eer
der genoemde westelijke uitnonding
van de Herenstraat op de Grote Krocht,
met dien verstande dat het verkeer op
de Grote Krocht voorrang heeft boven
het verkeer komende uit bedoeld ge
deelte van de Herenstraat.
De verkeersmaatregelen zijn aange
duid met borden, volgens de wegenver
keerswet.
HEEMSTEDE, 23 april Gistermid
dag is, na 12 jaren voorbereidingstijd,
aan de Heerenweg het gereformeerde
bejaardencentrum „Kennemerduin"
geopend. In de aula waren tal van ge
nodigden aanwezig, onder wie mevrouw
mr. M. C. KranenburgLycklema 4
Nijeholt, echtgenote van de commissa
ris van de koningin in Noordholland,
die het tehuis met een toespraak open
de.
Mevrouw Kranenburg, die zelf zich
intensief met het probleem van de be
jaardenzorg bezighoudt, verklaarde
goed te weten hoeveel moeite, doorzet
tingsvermogen en planning het in deze
tijd kost een dergelijk gebouw te laten
verrijzen. Zij hoopte dat „Kennemer
duin" een tehuis zou worden met een
ware levensgemeenschap. „Ouderdom
kan een tijd van somberte zijn, omdat
er zoveel afscheid en zoveel afstand ge
nomen moet worden", aldus mevrouw
Kranenburg, „dat kan worden gecom
penseerd in een tehuis als dit door een
echt saamhorigheidsgevoel van mensen
die elkander helpen en activeren". En
kele strofen van een psalm markeer
den na afloop van de toespraak de
plechtige opening. Tevoren had de Ge
reformeerde Bouwcoöperatie voor Be
jaarden, onder wiens verantwoordelijk
heid men „Kennemerduin" gebouwd
had, de exploitatie bij monde van een van
de bestuursleden van de coöperatie
overgedragen aan het bestuur van de
Stichting „Kennemerduin". De voorzit
ter van de stichting, de heer P. Ing-
werse, zegde daarvoor hartelijk dank.
Namens de gemeente Heemstede
sprak burgemeester A. G. A. ridder
van Rappard. Hij verklaarde nu blij te
zijn dat de gemeente de volle mede
werking had gegeven. Heemstede is op
dit punt een voorbeeld, aldus de burge
meester. Na het Hervormde bejaarden
tehuis is nu het Gereformeerde bejaar
dentehuis geopend, terwijl spoedig zo
wel een Katholiek als een algemeen be
jaardentehuis zullen verrijzen.
Namens de Raad van Toezicht, sa
mengesteld uit negentien diaconieën,
sprak de heer C. Blom een felicitatie
toespraak. Hij bood een fraaie klok aan.
Sinds januari van dit jaar hebben reeds
ruim honderd bejaarden hun intrek ge
nomen in het tehuis.
HAARLEM, 23 april Indien de ge
meenteraad daartoe een krediet wil
verstrekken, zullen de beschoeiingen
van de Kinderhuissingel (tussen de Ma-
negebrug en de Kenaubrug) en van de
Schotersingel (tussen de Verspronck-
brug en de Noorderbrug) vernieuwd
worden. Ze verkeren in zeer slechte
staat en moeten dringend worden ver
nieuwd. Daarvoor zal een bedrag no
dig zjjn van 92.000. B. en W. vragen
de gemeenteraad dat bedrag te voteren.
Advertentie)
GROTE HOUTSTRAAT 174 HAARLEM
Jordaanwater aanleiding
oorlog Israël-Arabieren?
(Van een medewerker)
De onverzoenlijke en schijnbaar on
uitroeibare haat tussen Joden en Ara
bieren is een deel van het gewone
leven in het Midden-Oosten. Maar de
spanning is toegespitst op één punt:
het water van de Jordaan.
De Toden hebben deze rivier hard
nodig om hun woestijnland te be
vloeien. De Arabieren vrezen echter,
dat de immigratie van Joden met
sprongen zal toenemen als de grond
daar leefbaar wordt. Om het krach
tiger worden van Israël te voorko
men hebben de Arabieren besloten
om zoveel mogelijk water van de Jor
daan af te tappen vóór de rivier Is
raël bereikt.
In Syrië is men met volle kracht
bezig om de rivieren Hasbani en Ba-
nias, die het meeste water voor de
Jordaan aanvoeren, af te leiden.
Aan de overkant van de grens zien
Israëlische officieren door hun verre
kijkers het werk aan.
Drie jaar of meer zou dat afleiden
kunnen duren, maar momenteel gaan
in Israël al veel stemmen op, en ge
zaghebbende stemmen, om een oor
log te beginnen en daardoor het werk
van de Syriërs te stoppen.
De situatie is kritiek. Amerikaanse
en Engelse diplomaten hebben als
hun mening gegeven dat sinds de
Suez-crisis de oorlogsdreiging niet zo
Sroot is geweest. De Amerikaan
verell Harriman, die naar Israël was
gestuurd om van de regering de belof
te te krijgen, dat Israël niet zou aan
vallen, is onverrichterzake terugge
komen. „Die garantie willen ze niet
geven", rapporteerde Harriman.
Als men de militaire situatie van
Israël vergelijkt met die van haar
vijanden, dan moet men tot de con
clusie komen dat het een moedig be
sluit zou zijn als Israël de aanval
begon. Zowel in het aantal manschap
pen ais in de hoeveelheid materieel
ligt Israël geweldig achter. Leger-
autoriteiten zegden dat hun militaire
positie steeds slechter wordt: tekort
aan vliegtuigen, schepen, tanks, wa
pens.
Hier komt West-Duitsland op het to
neel. Zoals bekend heeft Israël on
langs besloten met Erhards staat di
plomatieke betrekkingen aan te kno
pen, een belangrijke gebeurtenis, die
in de Arabische wereld stormen van
woede heeft ontketend. Dit alles is
eenvoudig een gevolg van Israëls wa-
pengebrek. Enige t\jd geleden werd
namelijk de overeenkomst gesloten,
dat West-Duitsland aan Israël wapens
zou leveren tot een bedrag van 280
miljoen gulden. Dit maakte Egypte's
president Nasser razend op Bonn en
zijn commentaren logen er dan ook
niet om. Hij noemde West-Duitsland
„een volk van leugenaars en bedrie
gers" en de ergste imperialisten van
de wereld".
Rusland zag ln deze affaire een
prachtige kans voor Oost-Duitsland
en dwong Nasser onder bedreiging
de militaire hulp stop te zetten een
bezoek van Ulbright, de Oostduitse
regeringsleider, te accepteren. Nas
ser deed het en de twist met Erhard
laaide feller op.
West-Duitsland krabbelde aanvan
kelijk terug en beëindigde de wapen
transporten, om Nasser te kalmeren.
Maar Nasser dacht de Westduitse re
gering nog wel meer te kunnen prik
kelen en zette zijn flirt met UIbricht
voort.
Daarmee ging hh te ver. Erhard
kondigde aan aat ntj overwoog met
Israël ambassadeurs uit te wisselen.
In Jerusalem zeiden de Israëliërs dat
ze daar op zekere voorwaarden mee
akkoord gingen. Een van de voorwaar
den was dat de militaire hulp voort-
fang zou vinden. Na drukke onderhan-
elingen achter de schermen stemde
Israël voor formele erkenning.
Er is niets bekend gemaakt over
wapens, niet door Israël en niet door
West-Duitsland, maar algemeen neemt
men aan dat Israël toch op een of
andere manier wapens zal kragen, die
door West-Duitsland worden betaald.
Dat alles heeft de gespannen situa
tie geen goed gedaan. West-Duits-
lands erkenning van Israël heeft in
de Arabische wereld duidelijk twee
spalt veroorzaakt. De gematigden wil
leen geen malaise door verwikkeld
te raken ln een economisch gevecht
met Erhards Duitsland, iets waar Nas
ser mee gedreigd heeft.
Het leiderschap van Nasser heeft
weer een nieuwe deuk gekregen. Nas
ser bevindt zich thans in vele moei
lijkheden en in die situaties is hU
uitermate gevaarlijk. De spanning na
der het kookpunt. Als het kritieke
iunt wordt bereikt kan het zijn, dat
..eethoofden de leiding nemen... en
één manier om de verdeelde Arabie
ren één te maken is een heilige oor
log tegen de doodsvijand Israël.
En Israël op zijn beurt, diplomatiek
overwinnaar, zou ook de oorlog kun
nen beginnen. Het volk leeft onder
grote druk. Een kwart van het na
tionaal inkomen gaat op aan defensie
uitgaven. Immigratie van Joden is
onbeperkt toegestaan. Bouwland is
noodzakelijk om die immigranten op
te vangen. En voor bouwland is ri
vierwater nodig.
De Syriërs leiden rivierwater weg.
Aan beide kanten van de grens zijn
troepen geconcentreerd, die elkaar
meedogenloos bespioneren. Soms val
len er schoten. Soms vallen er man
nen, boeren van Israël die door ko
gels getroffen worden bij het bevloeien
van hun land met water van de eeuwen
oude Jordaan.
