Schuiven met schijven-
EENS MEE!
Tomaten in
volle grond
PUZZELEN en
BRIDGE
ett
i w
mm
Te weinig
zuurstof
AQUARIUM
a
D
E
1 G
K
Weinig weersta®
PLUS
22 MEI 1965-^J
Door
T.D.vanScheltinga
,Wees nu maar kalm, Vera, de wolf is gevangen en dat verhaal van die
ontsnapte tijger schijnt niet waar te zijn".
Labored;
Fel verweer van Spassky heeft
in partij tegen Keres succes
e derde party is het keerpunt ge
weest in de match SpasskyKe
res. Nadat Spassky in de eerste
party een achterstand had opgelopen
en iedereen dacht dat Keres het nu
wel met zyn jongere rivaal zou klaar
spelen. begon deze fel terug te vech
ten. Onversaagd stortte hij zich in de
moeilijkste verwikkelingen en wist zo
doende het zelfvertrouwen van zijn
grote tegenstander aan het wankelen
te brengen. Hieronder dit boeiend
schaakgevecht van deze derde ont
moeting.
Zwart reageert nerveus. Veiliger was
36. b6
37. g4xf5 Pg7Xf5
38. Le2g4 Lc6d7
39. Dblxb7 Ld7e6
Wit: B. Spassky Zwart: P. Keres
Nimz o-Indisch
1. d2d4 Pg8—f6
2. c2c4 e7—e6
3. Pblc3 Lf8b4
4. Lelg5
Een voorzetting die bij voorkeur door
Spassky wordt gehanteerd en waar
mee hij reeds enige fraaie successen
wist te boeken.
4 h7h6
5. Lg5h4 c7c5
6. d4d5 d7d6
7. e2e3 e6—e5
Een goede zet. Na 7.., ed5, 8. ed5:,
d6 ontstaat een pionnenconstellatie
waarbij de loper op b4 minder goed
staat.
8. Pgl—e2 Pb8d?
9. a2a3 Lb4a5
Rullen op c3 zou gunstig voor wit zijn.
10. Ddlc2 0—0
11. Pe2—cl Tf8e8
12. Pel—a2
Origineel maar tijdrovend gemanoeu
vreerd. Het gevolg is, dat zwart op de
koningsvleugel een gevaarlijk initia
tief kan ontwikkelen.
12 Dd8«7
13. f2—f3
Preventieve maatregel tegen e5e4
welke voortzetting zwart de vrije
hand op de konings-vleugel zou laten.
1 3e5e4
14. f3f4
Voorkomt dat zwart het veld e5 in
handen krijgt.
1 4g7—g5!
15. Lh4—g3
Het juiste antwoord op een sterke
zet. Na 15. fg5:, Pg4 beschikt zwart
weer over veld e5.
1 5Pf6—h5
Niet het beste. De voorkeur verdiende
15Pg4 om na 16. Dd2, met 16..
Pf6 17. Le2, Ph5 voort zetten, waar
mee zwart de druk op de konings
vleugel had kunnen handhaven.
16. Lfle2
Stelt zwart voor de keus, ruilen op
g3 of terug.
1 6Ph5g7
Dus terug, anders zou de h-lijn open
komen.
17. 0—0 Pg7—f5
18. Dc2—d2 Pd7—f6
19. f4xg5 h6xg5
20. Lg3—el Pf5—g7
Zwarts actie op de koningsvleugel is
afgeslagen en wit krijgt de gelegen
heid zijn positie op de damevleugel
te verbeteren.
21. b2b4 La5b6
22. Pc3a4 Pf6—d7
23. Pa2c3 Lb6d8
Het ontbreekt zwart aan een goed
plan. waarmee hij zijn spel kan ont
plooien. Hij laat noodgedwongen de
volgende afwikkeling toe waarbij wit
in het bezit komt van een sterke vrij
pion.
dergelijk pionnencentrum daar op dy
namische wijze gebruik van kon
maken.
Anders wordt dit wanneer de pion-
nenformatie in het centrum vast loopt.
Het spel krijgt positioneel gesproken
een statisch karakter en de activitei
ten moeten op de vleugels gezocht
worden. Zo'n vastgelopen formatie
zien we in de diagramstelling afge
beeld.
Een misgreep waarna een pion verlo
ren gaat. Aangewezen was 39
Pd6: 40. Ld6:, Lg4: en de balans zou
in het evenwicht zijn gebleven.
40.Db7—bl Pf xd6
Een zet te laat.
41. Lg4xe6 Dg6xe6
42. Le5xd6 De6xd6
43. Dbl xe4 Tc8—b8
Laat een snelle beslissing toe.
44. Tflxf7
45. De4h7t,
46. Tel—fl
47. h2h3
48. Dh7—g7
49. Tfl—f5
Een elegant slot.
49
50. Tf5—f6
Zwart geeft het op. Na 50.
beslist 51. Tf8f, enz.
Kg8xf7
Kf7—e8
Dd6e6
Tb8c8
Ld8e7
Le7—d6
De5
F) e tot nu toe behandelde pionnen-
formaties in het centrum waren
van een losse constellatie. Het was
dus mogelijk dat de bezitter van een
Het spel is in het midden vastge
lopen. Om tot actie op de vleugels te
komen is het van betekenis dat de
pionnen die op het midden aansluiten
opgespeeld kunnen worden. Dit zijn
dus de b en f-pionnén. In de meeste
gevallen is dit opspelen niet zonder
de steun van de resp. a en g-pionnen
mogelijk. Speelt wit zonder deze steun
de f-pion naar voren en wordt er op
f4 geruild dan heeft wit het nadeel
van een zwakke e-pion terwijl tevens
veld e5 een sterkte in het zwarte spel
is geworden. Iets minder bezwaarlijk
is het opspelen van de arte f-pion
zonder de steun van een pion op g6.
Na ruil op e5 is wel het veld e4 vrij
gekomen maar pion e5 is nog geen
zwakte
Dit pionnentype geeft vaak aanlei
ding tot zeer gecompliceerde stellin
gen in het bijzonder wanneer het
f7f5 van zwart beantwoord kan wor
den door f2f4 van wit.
Oplossing probleem No. 19 (inge
zonden door de heer W. Hartog
Sr.).
We herhalen nog even het spel:
Sch. 9
Har. 10.9.8.7
Rui. B.8
Kla. 9
Sch. 7
Har. H.
Rui. A.H.V.10
Kla. A.B.
N
W O
z
Sch. A.H.V.B.10
Har
Rui
Kla. H.V.8
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
b4xc5
Pa4xc5
d5d6
Tal—dl
Lel—g3
Pc3b5
Dd2—cl
Pd7xc5
d6xc5
De7eO
Lc8d7
f7—f5
Te8—f8
Ter voorbereiding van de sprong naar
c7. Direct 30. Pc7, zou beantwoord
worden door 30Lc7:, 31. dc7:,
La4 en zwart controleert de d-lijn.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
De6—f6
Ta8c8
Df6e6
Ld7a4
Tf8—f7
De6g6
Pb5—c7
Pc7—d5
Del—b2
Tdl—cl
Lg3e5
g2—g4
In de tijdnoodfase waarin beide par
tijen zich bevonden onderneemt wit
een gevaarlijke aanslag op de zwarte
stelling
36. La4c6
Sch. 8
Har. A.V.B.
Rui. 9.7
Kla. 10.7
Noord heeft gegeven en mag het
eerst bieden. Oost komt uit. ongeacht
wie er speelt. West nam dit spel op
met Harten als troef. Het resultaat
is een mars met 20 roem.
Ie slag: Oost H B., Zuid H. 7, West
H. 9, Noord H. 8.
2e slag: Oost Sch. 8. Zuid Sch B,
West Sch. 10, Noord Sch. 7.
3e slag: West Ha. A, Noord Ha. 10,
Oost Rui 7, Zuid Ru. 8.
4e slag: West Ha. H. Noord KI. 9,
Oost Kla. 8, Zuid Ru. 9.
5e slag West Ha. Vr, Noord KI. 8,
Oost Ru B. Zuid KI. B.
6e slag: West Sch. 9, Noord Ru. H,
Oost Sch. A, Zuid KI. V.
7e slag: Oost Sch. H, Zuid KI. B,
West KI. H, Noord Ru. Vr.
Probleem voor geoefende oplossers.
No. 4228 van G. Numan te Haarlem.
Probleem voor beginnende 'oplossers.
No. 867 van Joh. v. d. Boogaard te
Huiasen.
Klaverjas
lil
8e slag: Oost Sch. V, Zuid Ru. A,
West Ru. 10, Noord KI. A.
En nu de winnaars:
le Prijs 10,J. C Spruijt, Baars-
weg 312, Hoogvliet; 2e Prijs 7,50,
H. C. Boerigter, Middenweg 68,
Haarlem; 3e Prijs 5,H. J. Laar
hoven, Eemnesserweg 202, Hilver
sum.
Onze felicitaties. De prijzen worden
toegezonden.
Het aantal oplossingen was 114
stuks, waarvan vele niet goed. Wij
stoppen, met het oog op de komende
vakanties, met prijsproblemen, maar
tegen half september komen we hier
op terug, met een soort klaverjas-
competitie.
We kregen een paar vragen van al
gemene aard, waarop hier het ant
woord volgt.
KRAKEN blijkt, in alle vormen
aanwezig te zijn, zoals ik u al heb
verteld. De correspondentie geeft mij
daarin gelijk. De juiste speelwijze heb
ik u voorgelegd. Als u deze vorm
speelt (en waarom niet?) zijn de ex
cessen de wereld uit. Die laatste heb
ben wij in ons spel al genoeg.
VRIJE TROEFKEUS wordt in Am
sterdam en omgeving al lang toege
past De keerkaart geeft teveel ge
legenheid om minder netjes te spe
len en wij kunnen ons voorstellen, dat
er spelers tegen zijn. Dit zijn meest
al de spelers, die kost wat kost moe
ten winnen. Deze tegenstand is heus
te overwinnen en. het spel wordt
er beter van. Wij komen hier nog wel
eens op terug in een artikeltje, geheel
aan dit onderwerp gewijd.
Vragen over PANDOEREN, wat hier
en daar nog wordt gespeeld, beant
woord ik aan de schrijvers persoon
lijk. In deze rubriek is daar geen
plaats voor.
PARTIJ winnen, van 1000 of 1500
punten, kan in een toernooi belang
rijk zijn. Als het nu echter voorkomt
dat bij een partij van b.v. 1500 beide
partijen op 1450 of daaromtrent staan,
is het mogelijk dat beide gelijk over
de 1500 punten komen. Wie heeft
dan de partij gewonnen? De een zegt;
gewonnen door de partij die het
hoogst aantal punten heeft gehaald,
de ander: de partij die heeft opgeno
men. De eerste heeft gelijk, immers,
het is een puntenspel en de punten
beslissen over het al of niet winnen
van die partij. Gaat het echter om
partijen, die los staan van elkaar, dan
TUIN
R zijn maar weinig amateurs in
de tuinbouw, die kunnen be
schikken over 'n broeikasje Bro
bakken, zgn. ,,platglas", zijn nóg
wel te maken. Bij een broeikasje komt
veel metsel- en timmerwerk te
pas. Om mooie, rijpe, gave toma
ten te kweken, moet men eigenlijk
beschikken over een broeikasje. In
mooie warme zomers lukt de volle-
grondsteelt ook nog wel. al moet men
dan niet ai te kritisch zijn wat kwa
liteit betreft. Wel moet men dan be
schikken over een beschutte plaats op
het Zuiden.
Men kan het beste zijn plantjes ko
pen bij een goede kweker. Liefst
geen plante„ die zo maar uit de grond
gehaald zijn.
De sterkste planten verkrijgt de
kweker door ze te verspenen en in
kweekpotjes te zetten, waarvan tegen
woordig verscheidene soorten aanwe
zig zijn. Men heeft dan plantjes met
een goed ontwikkeld wortelgestel. Be
spreek tijdig met uw kweker dat u
plantjes nodig heeft, dan kan hij er
een aantal voor u reserveren, anders
loopt me>n de kans dat ze uitverkocht
zijn Eind mei zet men de plantjes,
zoals gezegd, op een beschutte plaats.
Afstand ongeveer 50 cm.
De eerste week laat men de plant
jes even rustig staan, tot ze goed
aangeslagen zijn. Dan komt het, eigen
lijke opkweken der planten.
In de eerste plaats zorgt men voor
goede stokken, die men naast de plan
ten zet. ongeveer 1 m boven de grond
uit laten steken. Het mooiste zijn de
tonkinstokken. Om een mooi geheel te
krijgen moet de bovenkant van de
stokken wel even hoog zijn. Met eaf-
fia worden de planten nu vastgebon
den. Dit zal in de loop van de groei
nog wel eens herhaald moeten word
Vaklieden gebruiken touw inplaats
van stokken. Het bespaart heel veel
werk. Men moet daarvoor eerst een
ijzerdraad over de grond, en één op
ongeveer 1.20 m spannen. Hiertussen
wordt het touw gespannen. Bij harde
wind heeft, men dan echter nog wel
eens beschadiging door het heen en
weer schudden.
Tijdens het opgroeien der planten
worden de scheuten - in de oksels
der bladeren, welke men ook wel
„dieven" noemt -voorzichtig uit ge
knepen of uitgesneden. Niet wachten
tot die scheuten te groot zijn gewor
den. Dan worden de wonden te groot
piekeren
De oplossing van de kruiswoordpuz
zel van 1 mei:
Horizontaal: 1 Yankee, 6 grijpen, 12
doge, 14 Isar, 16 R.O.. 18 nabob, 21
al, 22 Alpen, 24 rem, 25 brand, 26 ai
27 los, 29 pas, 30 te, 31 tel, 33 net, 35
dis, 36 air, 37 o.l., 39 Tibet, 41 er, 42
doek, 43 bol, 44 erts, 46 do, 47 netto,
49 pi, 51 pas, 53 ver, 54 alk, 56 ski, 58
ra, 59 rit, 61 mak, 63 en, 64 urmen, 65
pre, 67 tarra, 68 id, 69 Aruba, 71 ka,
72 Odol, 74 drom, 77 pastel, 78 ziener.
Verticaal: 2 ad. 3 nobel, 4 kg, 5 een,
7 rib. 8 ijs, 9 paars, 10 er, 11 praats,
13 Abel, 15 elders, 17 olie, 19 ar, 20
om, 21 anti, 23 non. 25 bas. 28 set, 29
pit, 32 loods, 34 Tiber. 35 delta. 36
Artis, 38 Leo, 40 bot. 41 Erp. 45 spruit,
47 net, 48 olm, 50 finaal, 52 aard, 53
vin, 55 kat, 57 kerk, 59 reeds, 60 trui,
62 kanon. 65 pr., 66 eb. 69 ale, 70 adi,
72 o.a., 73 O.T., 75 re, 76 me.
De prijswinnaars van deze puzzel
zijn: Mevr. D. v. d. Linden, Schweit-
zerplein 1, Gouda; Mevr. v. Hofwegen,
Tristanstraat 14, Gouda; Mevr. J.
Handgraaf, Edward Jennerstraat 182,
Boerhaavewijk, Haarlem; Zr. G. Rinc-
ke. Molslaan 123, Delft: Mevr. M. Jan
sen, Luntershoek 95, Rotterdam 23.
De oplossing van de puzzel van 1
mei luidt:
Horizontaal: 1 salmiak- aktief - fa
cet: 2 santé- teder- rips- staal; 3. beira-
ane- enk- knel- eloge; 4. traan- natie
eik- knots; 5 aloe- elger- erker- ree-
elp; 6 buit- tobbe- eland dier; 7 bo
venal- leb- blinken.
Verticaal: 1 parapet- petroleum-
mok; 2 Amsterdam- dame- mesties; 3
kardinaal- algebra- bram; 4 store
rendier- ergeren; 5 rerpentine- ine-
gaal- aalt; 6 pantalon- londen- den-
deng; 7 demang- angst- stelregel.
De prijswinnaars van deze puzzel
zijn:
Frater S. van Zwielen, Aartsbis
schoppelijke Kweekschool Ludgerus,
Oude Amersfoortseweg 79, Hilversum;
Mevr. C. Gunnewegh, Daltonstraat 10a,
Schiedam; A. J. Hermans, Kerklaan
48, Heemstede; H. Stukart, Lange
Burchwal 108, Oudewater; Mevr. M. C.
Goedvolk, Kinderhuissingel 44, Haar
lem.
en lijdt de tros te veel.. Het is dus
de bedoeling om elke plant' op één
stengel op te kweken. Vergis u niet
met de zij scheuten, dat u de bloem
tros wegneemt. Deze komt ook op
zij uit de stengel maar niet uit de
oksel der bladeren. Om alle vruch
ten gelegenheid te geven te rijpen
laat men niet meer dan 3 a 4 tros-
en aan de stam. Vlak boven het blad,
boven de 3e of 4e tros wordt de plant
getopt, d.w.z. daar wordt de plant af
gesneden,als het diefje in de oksel
van dat blad goed te zien is. Ook
dat diefje wordt verwijderd. Geregeld
nakijken op mogelijke dieven. Er
wordt wel eens aangeraden om al
le bladeren weg te nemen. Dit is ze
ker te ontraden om verschillende re
denen. Wel de onderste bladeren die
geel beginnen te worden. De vruch
ten krijgen dan meer zon en rijpen
iets vroeger.
IJ hebben de vorige maal u even
verder verteld de antwoorden
op een 1 opening en daarvoor,
wanneer u een 1 opening mag plaat
sen. Dit is natuurlijk niet anders. Wij
geven u hieronder een volledig sche
ma van de eerste biedingen en die
daaropvolgen. Knipt u dit uit en be
waar het zuinig.
1 OPENINGEN
12 pnt. met herbiedbare kleur:
openen met 1 in die kleur.
s 13 pnt. met biedbare kleur:
openen met 1 in die kleur.
14 pnt. of meer: altijd openen - neem
eventueel de vierkaart voor
s 1 in die kleur
H maximum voor een 1-opening
H in kleur 21 pnt.
Een opening van 1 in een
kleur geeft dus aan van 12 t.m.
s 21 pnt.
met meer punten maar minder
dan 22 S.A. of kleur;
H zie ook hieronder.
H 16/18 pnt. met een evenwichtige kaart
(dus zonder renonce- of
singletonpunten openen
s met 1 S.A.
H 22, 24 pnt met een evenwichtige kaart
(dus zonder renonce- of
singletonpunten) openen
H met 2 S.A.
g 22/24 pnt. met herbiedbare kleur
H openen met 2 in die kleur.
7- of 8-kaart van één kleur
s ongeacht het aantal punten
openen met 3 in die kleur.
maakt het niet veel uit, wie zich win- g
naar kan noemen.
Klaverjassers staan bekend om het
scheppen van problemen, die er heus
niet altyd zijn, maar voor het meren- g
deel worden gemaakt. Maar vraagt u
gerust, dit kan verhelderend werken.
KLAVEREN AAS. s
ANTWOORDEN
Zwakte
a minder dan 6 punten =fc pas.
b 6/9 pnt. met evenwichtige kaart
1 S.A.
c 6/9 pnt. met troefsteun de ge
boden kleur met 1 ver
hogen (troefsteun: het
bezit van V. x. x., B. 10. x.
of x. x. x. x. in de ge
boden kleur).
Sterkte
d 6/13 pnt. met eigen biedbare kleur
opvolgend bod in
eigen kleur.
Sterkte met manchcdwang
e 13/16 pnt. en goede troefsteun
3 in geboden kleur,
f 13/16 pnt. en eigen herbiedbare
kleur 3 in eigen kleur,
g 13/15 pnt. en dekking in de drie
niet geboden kleuren
2 S.A.
h 16/18 pnt. en dekking in de drie
niet geboden kleuren
3 S.A.
j 8 pnt. 2 S.A.
k 9/14 pnt.' 3 S.A.
1 9/14 pnt. met herbiedbare kleur
3 in eigen kleur,
m 3/8 pnt. 3 S.A. of 3 in de ge
boden kleur,
n. met drie vaste slagen de manche
in de kleur, waarmee is
geopend,
o. met minder pas.
De punten in deze tabel zyn de
honneur- en distributie-punten teza
men.
Bestudeer dit heel goed en dan zult
u zelf al heel veel mogelijkheden ont
dekken om tot een juist bod te ge
raken. In ons volgende artikeltje ko
men wij er uitvoerig op terug.
SANS ATOUT.
Wit speelt en wint; oplossingen kun-
iuni a.s.
aan 36,
nen ingezonden worden tot 15 juni a.s.
aan B. H. M. Stevens. Eiken]
aan
Heemntede.
OPLOSSING
van No. 4221 van G. J. Kitzen te Eygels-
hoven. Wit speelt naar: 22 23 39 37. 29.
24, J, z31. 48. z20, 35, z24, 9, z23, 13, z29. 9
*nz. en wint.
Een heel aardig stukje waarvan voor
al de asnvangsstand opvalt. Het elot geelt
een leerzaam eindspelletje te verwerken.
Wit begint en wtnt; oplossingen van de
nummers 867 en 868 kunnen tegelijk in
gezonden worden tot 15 juni a.s.
OPLOSSING
van No. 863 van D. Kleen te Heemstede.
43-38, 36x47. 38x29. 47x16. 46-43. 16x40,
39-33, 28x30. 45x1, 24x33, 1-40, 35x44. 50x17
en het is uit.
Een heel fraai probleempje met ver
rassende meerslagen en leuk stopwerk.
Alles klopt als een bui en verreedt de
meesterhand.
TnmffflniiiMiiiiHimiimiiiHminiiimHimiiiiiiiiiiimiiiiiiimiiiiiiiimiiiiHiiiiinimmiiimiiMiittMmmimH'm g
Het partijspel
In de zesde ronde voor het W.K. 1960
speelden B. Dukel (wit) en I. Koeper-
man een sensationele partij waarbij men
In het gevorderde middenspel van de
ene verbazing in de andere viel. Werden
er in hevige tijdnood reeds onbegrijpe-
spelers. 30 33-29 17-21: 21. 31-27 21-26:
32 38-33 11-17; 33. 22x11 16x7; 34 43-38
6-11; 35. 29-24 23x29: 36. 33x24 19x30; 37.
34x25 13-18; 38. 38-33 14-19; 39 28-22 wel
ondernemend gespeeld doch tegen dat
zwarte blok is weinig te beginnen. 8-13:
«0 42-38 18-23 41. 25-20 12-18; 42. 33-28
Üikë" fouten «maakt, korte tijd later 4-9; 43 38-33! wit dreigt nu met een
huw* de heviee spanning de spelers damzet waartegen zwart geen ander ver-
dïSltad gemaakt te hebben. Zelfs het weer weet dan: 23-29 44 33x24 ltoflO;
sondigen. tegen de spelregels werd niet 45 20-15, wit zou aan 40-34 met» heb-
orwemerkt. Men zie maar eens. ben wegens 2-8, 18-23 enz. 45. 9-14.
20-25 2 31-27 19-24 3. 38-32 46. 37-317 nu durfde wit blijkbaar 40-34
43-38 '21-26; 5. 37-31 26x37; 6. niet aan wegens 11-16, 16-21 enz., toch
17-21; 4.
42x31 14-19: de opening voorspelt een
boeiend spel. 7. 41-37 10-14: 8. 34-29 5-10;
9 29x20 15x24; 10. 40-34 24-30; 11. 35x24
19x30; 12. 45-40 30-35; 13. 50-45 14-19; 14.
49-43 9-14; 15 47-42 3-9; 16. 46-41 10-15:
17. 27-22 18x27: 18. 31x22 14-20; wit heeft
enig temponadeel en moet het eerst aan
vallen. 19. 36-31 12-17; 20 41-36 7-12 21.
34-39 20-24 22. 29x20 25x14 23 40-34 14-
20; 24 45-40 20-25 25 34-29 19-24; 26.
29x20 29x14: 27. 39-M M-19; 28, 43-39 9-14:
I-Th 46-48 15-20: lzet spel wordt tr niet
was dat stelig aan te bevelen. 28x37 47.
32x41 14-20, natuurlijk! 48. 15x24 30x19;
49. 41-37 7-12: 50. 36-31 18-23; 51. 37-32
12-17; 52. 31-26 2-8: gespeeld om 39-33
te verhinderen. 53 27-21 8-12; 54. 21-16
en hier gaat het gebeuren: 12-18; 55.
16x7 1x12??? zwart moest nituurlilk
meerslag nemen maar ziet het niet en
ook wit overziet het en speelt: 58. 22x11
waarna zwart weer laat volgen: 12-17:
57. 11x22 18xM met het gevolg dat wit
na enkele Zetten kon opgeven. Ook 4e
r op attw van de grootsten rijn niet onfeilbaar.
Horizontaal: 1 wa
pen, 6 opscheppe
rij, 12 maat, 13
roem. 15 rijstbran
dewijn, 17 voorzet
sel, 19 losplaats, 21
troefkaart, 23 het
zelfde, 24 muziek
noot, 25 lor, 27 mu
zieknoot, 29 koorts-
werendmiddel, 31
drank, 32 maat, 34
namiddag, 36 fami
lielid, 37 cent, 38
boom, 40 vaarwel.
43 knaagdier, 45
mijns inziens. 46
bedorven, 48 Zuid-
Afrikaans staats
man, 50 vocht. 52
in goede conditie,
54 deel van de Bij
bel. 55 te weten, 57
vrij, 60 stuk goed,
62 profeet, 65 ge
neesmiddel, 67
landbouwwerktuig,
69 maat, 71 niet te
tellen, 73 losplaats,
74 roeiboot, 76 aca
demische titel, 78
muzieknoot. 79 tijdsaanduiding, 81 op
stootje, 82 toegang, 84 onbekende, 86
onbewoonbaar huis, 88 technicus, 89
de jongere, 90 doorwaadbare plaats,
92 voorzetsel, 94 meetkundig getal, 95
afvoer, 97 tijdsduur, 99 titel, 101 bo
men, 102 spoedig.
Verticaal: 2 persoonlijk voornaam
woord, 3 vogel, 4 muzieknoot, 5 boom,
7 mast, 8 gezang, 9 vochtig, 10 ego,
11 water, 14 elasticiteit, 16 Italiaan, 18
nummer, 20 gereed, 22 lichaamsdeel,
24 deel van een hand, 26 lidwoord,
28 lust, 30 zot, 31 eerwaarde vader, 33
muzieknoot, 35 troep jachthonden, 37
dierenverblijf, 39 mislukking, 41 gees
telijke. 42 muzieknoot, 44 spil, 47 die
renverblijf, 49 rund, -51 speelgoed, 53
opdracht, 56 voertuig, 58 haargroei. 59
bevatting, 61 geestelijke. 63 laatstleden,
64 muzieknoot, 66 moeilijk, 68 vogel,
70 plaats in Gelderland, 72 niet deel
baar door twee, 75 maat, 77 grof, 80
klein kind, 82 menigte,
deel van
hond.
a, öz menige, ;nicanc'
de Bijbel. 87 Dofflin^
orde, 89 zeilboot, 91 por, yf ;f,kn00"
95 bevel, 96 voorzetsel, 98 m
100 academische graad. «ezonden
Oplossingen kunnen ins
worden tot 31 mei. _i sv®r;
Oplossingen kunnen gestu® jtr»"
den naar het bureau van va"
met daarop in linkerbovenh „^el-
kaart of enveloppe vermeld jgei"1®
rubriek", dan wel naar het j5orte
adres: Puzzelredactie „P'us s.vP'
naerstraat 1, Rotterdam. Verg®
in het eerste geval niet om - tc
..Puzzelrubriek" op uw en.v^erïdinS
schrijven, anders loopt uw |0SSin;
nodeloos vertraging op. De ap3r'
gen moeten uitsluitend op ^ge-
velletje papier of briefkaart ^|(S.
stuurd worden. Dus geen tWe,e. vtl-
singen op één briefkaart of
letje papier.
Ieder woord be
staat telkens uit de
letters van het vo
rige woord, ver
meerderd met één.
Bij juiste op
lossing ontstaat op
de grijsgetinte vak
jes de naam van een
boom.
Omschrijvingen:
1 Rommel - Plan
tendeel - Zegellood;
2 Voegwoord - To
neelspel - Onover
winlijke vloo.t; 3
Wapen - Vertrek -
Voorwaarts (Fr.)
4 Groot mens - Ent
stof - Korte samen
vatting; 5 Euro
peaan - Troep - Li
chaamsdeel; 6 He
mellichaam - Graan
- Nagras; 7 Stad in
Nevada - Kleur -
Kleine, afgelegen
plaats; 8 Oningewij
de - Boomvrucht -
Inlands dagloner; 9
Vierkante zuil - Een
=j afkeer hebben van
iets - Stad in Grie-
kenlandIC Eil in W.
H indië - Luchtbel - Ingrediënt rijsttafel;
s 11 Niet goed doorbakken - Muz.term -
g Droevig; 12 Alkeer - Bijna - Ziekte; 13
Vrucht - Vorstelijke zetel - Openbaar
(Fr.); 14 Lekkernij - Edelgas - Koeter-
1
'i
i
u
b
b
6
9
lU
11
\2
13
U
Ib
h®{
De trouwe puzzelaars hadden
al gauw door er was iets niet 1® j
met de puzzel van 15 mei. D® t/r
;h'?r
waals; 15 Lichtelijk zuur
lijn - Bijwoord.
Scheidings-
scherpzlnnige ls ermisschien aC
gekomen, maar voor de andere V
zeivrienden dan deze aanwijzing' f|]
beg®v'
diagram had zich ter ruste
en lag met het hoofd naar r®c
Voor deze puzzel wordt de
termijn met een week verleng"''
EBREK aan zuurstof in het aqua
rium is menigmaal «le oorzaak
geweest van een massale vis
sterfte. In een modern ingerichte bak
met assimilerende planten en een goe
de doorluchting zal dit ziekteverschijn
sel evenwel zelden optreden. Indien
het aquarium echter overbevolkt is
hetgeen tegenwoordig helaas maar al
te vaak het geval iszal een tekort
aan zuurstof zich eerder manifesteren
dan wanneer het aquarium evenwich
tig bevolkt ls. We dienen daarom
nauwkeurig de gedragingen van onze
vissen gade te slaan.
De indicatie voor zuurstofgebrek is
het zgn „luchthappen", hetgeen bij
zonder vermoeiend voor de vissen is.
De vissen zwemmen hierbij altijd aan
de oppervlakte. Nochtans dient men er
rekening mee te houden, dat liet aan
de oppervlakte zwemmen niet altijd
wijst op zuurstofgebrek in het water.
Deze wijze van zwemmen komt name
lijk ook veel voor na het gebruik van
een goede en stevige maaltijd. Indien
we een tekort aan zuurstof hebben
geconstateerd, dan ligt het voor de
hand, dat we dit tekort kunnen ophef
fen door zuurstof aan het water toe
te voegen.
een getal, dat we Ph-waarde pZ'
Het water is neutraal als de ur.
waarde 7 bedraagt. Is het water
dan zal de Ph-waarde dalen. Bij pe'
lisch water stijgt de Ph-waarde- ^et
grijpelijk hierbij is, dat dit all®s pij-
ongemerkt aan onze visjes
gaat. Wetenschappelijke proeven
ben aangetoond, dat de vissen
schade ondervinden van de incon®jts
te samenstelling van het water, Uj-
de Ph-waarde zich maar beweeg1 „p
sen de 5,5 en de 9. Wanneer de v:r
graad of de alkaliwaarde van i>e egt,
ter zich buiten deze grenzen be'^^y
dan zullen ziekteverschijnselen c"
den.
Bij een al te hoog zuurgehalte g j)
het water (Ph-waarde minder da®^9
zullen de kieuwdeksels bruine raL,e('
vertonen. De buik wordt langz3^!-
hand rood, terwijl de huid een ^r°tsei>
witte kleur te zien geeft. De
worden steeds trager in hun b
gingen. In zo'n geval dient het e
bestreden te worden door verno»
van de Ph-waarde.
De ziekteverschijnselen, die beh°^ei
bij een te hoog alkali-gehalte v''*T)e»
water (Ph-waarde boven de 9) zU_
zich manifesteren bij kieuwen en pjt
nen, die sterk rafelig worden-
- nisi'
treedt op in een (te) zwaar t>ePter'<
aquarium, waar de planten !te) .jl
assimileren. In een dergelijk &~.-m
dienen we te zorgen voor een kalkr
bemesting van onze planten.
Wij hebbpn nu de voornaamste \a$
ten, die zich kunnen voordoen 0-fi'
r~~w ,i de loupe genomen. Daarbij is je
ZiOUtDad stotelijk komen vast te staan,
1 1Iz J x -i. - - -
Sommige aquariumhouders gaan in
geval van zuurstoftekort er toe over
de vissen een zoutbad te geven. De
vissen laten dan inderdaad hun le
thargische houding snel varen en gaan
er gauw toe over weer flink te zwem
men. Het zout oefent namelijk een
sterk prikkelende werking uit op de
huid en kieuwen en uit lit „dope
middel" put de vis nieuwe energie.
Onnodig te vermelden, dat de vissen
ook zonder dit zoutbad een spoedig
herstel te zien geven, indien zij in
zuurstofrijk water gedaan worden. Het
gevaar voor tekort aan zuurstof kun
nen we voorkomen door het bodem-
vuil in het aquarium regelmatig te
verwijderen door hevelen en het
opruimen hiervan niet alleen over te
laten aan de in het aquarium levende
bacteriën. Deze immers gebruiken ook
zuurstof!
Laten we er vooral rekening mee
houden, dat niet slechts een tekort
aan zuurstof schadelijk voor ons vis
bestand is. Minstens even erg is een
overdaad aan zuurstof. Te veel zuur
stof zal vaak aanleiding zijn tot ern
stige stoornissen. De vissen raken
ook hier in ademnood, waarbij veel
al een vrij plotselinge dood intreedt.
Wij hebben bij onze bespreking in
het verleden reeds gezien, dat de sa
menstelling van het water aan wijzi
ging onderhevig is. Het water kan zuur
zijn of het kan logen bevatten en al
naar gelang de hoeveelheid chemische
stoffen, die in het aquariumwater
voorkomen, zal het zuur of alkalisch
reageren. Wij hebben geleerd, dat we
een en ander kunnen uitdrukken in
aanvalskracht van de ziekteverse*^,
veelal sterker is dan het weersta® {S,
vermogen van onze aquariumbeson^t
Dit is niet slechts een gevolg v£"J,cn<'
feit dat een in het aquarium 1' ,aat,
awv vxcao v-v-iA in «cv, oqudi lui" -
visje automatisch in het nadeel jt,
maar ook en vooral vanwege hc'1 eet'
dat vissen van nature weinig tori'
standsvermogen hebben. T "hnra A
umproeven hebben zuks aange10 zij
Het standpunt, dat vissen -
eenmaal een bepaalde ziekte f
doorstaan - een zekere immuniten
werven is onjuist. De verworven p
muniteit bij vissen is opvallend zjLfd
Dit houdt in, dat nimmer gereden
mag worden in de trant van
mijn visjes zijn net hersteld va®
flinke verkoudheid en dus ril
voorlopig wel immuun hiervoor e(
dergelijk standpunt wordt meesta1
duur betaald
Tenslotte zou ik, wat het hoofd®1
„visziekten" betreft noe een al£fIS
ne opmerking willen maken.
nooit een geneesmiddel toe, alrot u
niet vaststaat met welke ziekte We
doen heeft. Denk er in dit ver^ji'
wel aan, dat er nog steeds gee® jj
verseel geneesmiddel ls ontdekt
uitgevonden, dat voor elke ziekt® e
worden toegepast. Tracht ^tced®^,.
oorzaak van de ziekte op te sp ^.„p-
zodat u weet waar de schoen P®,v
gen heeft. Pas dan zullen we
vo"f
ze visjes kunnen waarmaken'
dat
is-
„voorkomen beter dan genezen g
