(Mei "juni 1940)
Gevolg van grove
Duitse blunder-
era tie ^Dyna mo99 hrach t
'eallieerden in vei li
-•<
Misgreep
Aambeeld
Alleen mensen
Schooljongen
Wormen
Verwijten
rw
Dezer dagen is het vijf
en twintig jaar geleden
wij leven nu eenmaal
in een periode vol her
denkingen en terugblik
ken dat het „wonder
van Duinkerken" zich
voltrok. Ruim 300.000
Engelse en Franse solda
ten werden met inscha
keling van een vloot,
waarvan de bestand
delen varieerden van
een torpedojager tot
een rivierblusboot, vei
lig van de Franse ka-
naalkust naar de over
kant gebracht.
Het is de grootste ont
snapping uit de hele
tweede wereldoorlog
geweest, en dat terwijl
Hitier alle kans heeft
gehad de ontruiming te
verhinderen en de ope
ratie „Dynamo" tot een
dramatisch dieptepunt
voor de geallieerde le
gers te maken.
In bijgaand artikel
wordt het verloop van
de actie nog eens nauw
keurig gevolgd.
fase in de Duitse verovering
van Europa, was tot dusverre
duizelingwekkend succes ge-
duizelingwekkend zowel
7 Geallieerden als voor het
oppercommando, dat de he-
°nderneming in het begin als
de hopeloos had beschouwd. Maar
y »ionge leeuwen", de generaals
st0ïl Mannstein en Guderian, ge-
ju^d door hun groepscomman-
5* Von Rundstedt hadden op hun
v^dmoedig plan Hitiers zegen
(j korven. Nu, op 20 mei 1940, elf
nadat het Duitse leger zijn
Pthars was begonnen, waren zij de
lSen die niet verbaasd waren. Zij
ba Waren opgelucht, maar ver-
Zlng voelden zij niet.
Wanneer men de balans opmaakt
van de operatie „Dynamo", dan
vertoont de creditzijde een winst
van 338.226 geredde militairen, van
wie tweederde Engelsen. De debet
zijde laat een verlies zien van veel
oorlogsmateriaal, praktisch de ge-
ten zich, dag en nacht," te water. Vaak' hele legeruitrusting, 243 schepen
stonden zij tot aan hun schouders in de _5„
en zowat duizend vliegtuigen. Plus
uiteraard de nederlaag van de
strijd. Maar het succes van de hele
actie was zo ver boven de verwach
tingen Churchill had gedacht
niet meer dan 45.000 man uit de
hel van Duinkerken te kunnen
redden dat velen de zaak als een
soort wonder gingen beschouwen.
Maar het was geen wonder. De eni
ge factor van buiten was het op
merkelijk milde weer. Het overige
werd bereikt door de combinatie
van geallieerde vaardigheid en
Duitse blunders.
22 MEI 1965
PLUS
°to boven: deel van de vloot waarmee de operatie „Dynamo" werd
uitgevoerd. Daaronder: De Duitsers hadden het nakijken.
- ■-
V--'- V.%iyÈ3&ËsSm
Stoi
PERATIE Geel", de eerste bun bul{ dood te drukken. De rechter-
klauw, legergroep A onder bevel van
Von Bock, had in slechts vier dagen
heel ons land klein gekregen en een
groot gedeelte van België. De linker,
vleugel, van Von Rundstedt, had een
snelle doorbraak geforceerd door 't her
togdom Luxemburg en zuidelijk België
en was vervolgens voortgetrokken in de
richting v»n de Franse Noordzeehavens
Boulogne, Calais en Duinkerken. In een
soort zak, afgesneden van het Franse
hoofdleger door een plotselinge aanval
van een Duitse pantserdivisie, waren
het Engelse expeditieleger, het Franse
eerste legerkorps en de schamele res
tanten van het zevende legerkorps op-
Het hoofdleger lag
Rundstedt er van overuigd dat de Brit
ten nog lang geen verslagen groep
vormden. De Duitse vrees aangaande
de dreiging aan de beide flanken werd
er door versterkt. Misschien had die
Engelse aanval, hoewel hij in feite wei
nig effect opleverde, toch invloed op
het besluit dat Duitsland nam op 24
mei.
Dat besluit, namelijk om een halt toe
te roepen aan de Duitse tankeenheden
op het «eest westelijke front, is een
van de grootste misgrepen ul| de hele
militiare geschiedenis, zeker van de
tweede wereldoorlog geweest en heeft
gesloten. Het hoofdlege,, lag langs de
Soanme, wanordelijk, gedemoraliseerd en mede het „wonder van Duinkerken be-
likkend aan zijn wónden, in afwachting werkstelllgd.
va,, een reorganisatie.
Het waren dagen van glorie geweest
voor de Duitsers, speciaal voor de leden
van de pantserafdelingen. Door voortdu
rend succes was bun zelfvertrouwen tot
WC" Ulfca vellJ<,MU "M eilge,.waan aangegroeid. Trots stonden-
f. keerden in 6611 overwinnings-1 zij in de geschutstorens van hun tanksi Een rookgordijn bedekt de auteur van
^S. maar ver- en wuifden naar de bewoners der f ran- die vergissing. Duitse generaals plegen
se dorpjes, als hadden zij de vijand ver- jji!t)ler aan te wijzen als de oorzaak van
kleine wormen,. Dat kreeg ik door
München".
in
In het nieuwe plan werden de Pant
sertroepen beschouwd als het aambeeld
waarop de geallieerden zouden worden
verpletterd door de aanstormende troe
pen van Von Bock uit het oosten. De
rest zou als slachtoffer vallen van de
Duitse luchtmacht. Hitler was duidelijk
onder invloed gekomen van Goering. de
grote verdediger van de Luftwaffe. Het
Engelse en Franse garnizoenen bonden
in beidie havensteden hardnekking te
genstand. Boulogne werd ontruimd in de
nacht van 23 op 24 mei, terwijl Calais
zich op 26 mei overgaf. Guderian consta
teerde, dat ondanks de verdediging van
Boulogne en Calaus de ontsnappingsac
tie ongestoord doorging. Als hij zich niet'
belast had met de aanval op de twee ha
vensteden zou hij wellicht tot Duinker
ken hebben kunnen doorstoten voordat
het bevel tot stilstand was afgekomen.
werd toevertrouwd aan viceadmiraal
Bertrom Ramsay, vlagofficier van het
Emgelsie comimando in Dover,. Ramsay
baseerdie zijn plan °p bet gebruik van
de drie havens Boulogne. Calais en Duin
kerken. maar tegen de tijd dat de ope
ratic „Dynamo'' werd ingezet, waren
Boulogne en Calais ad in, handen van de
Duitsers. Hij kon dus alleen Duinkerken
nog maar gebruiken en de stranden die
ziith aan weerszijden, ter lengte van
ongeveer 40 kilometer, uitstrekten .Of
schoon Duinkerken officieel de derde
havenstad van Frankrijk was. hadden
de geallieerden daar weinig voordeel aan
De havenoutillage was door Duitse bom
bardementen grotendeels vernield en
Rarnsay restte nietts anders dan de ha
ven zelf met zijn twee pieren.
Een menselijke keten begeeft zich aan
boord, dwars door de branding en soms
tot hun nek in het water. Sommigen
wisten hun kruit toch nog droog tg
houden.
De commandant van het Engelse ex-|
peditieleger. lord Gort, besloot op 25
mei zijn twee divisies, die hij nog ge- i
reed had gehouden om een Frans offen-1
sief te steunen, definitief naar Duinker
ken terug te trekken. Het Franse plan,
kwam hem tamelijk fantastisch voor en
hij had geen zin zijn, mannen daaraan te
offeren. Bovendien dreigde ook het Bel
gische verzet elk ogenblik ineen te stor
ten. Inderdaad gebeurde dat twee dagen
olater. Generaal Gort was net op tijd - -
zou een mooie overwinning kunnen wor. kiaar met zijn actie. Men kan hem als de!™1!0®:1? man on knapte via Duinkerken,
de,, voor de Duitse_ oorlogsvliegers en redder van de Engelse hulptroepen be- een bljna ongelofelijke prestatie als men
Zonder de beschikking over de dokken
en schepen was er geen vooruitzicht op
het overbrengen van voertuigen, wapens
en levensmiddelen. Alleen de mensen
kwamen aan. bod. Meer dan een kwart
tegelijk voor
De generaals
het Nationaal-Socialisme.cphouwpn
op de grond voelden er scnc>uwen'
'Vm?6 klauwen van de Germaanse
°eerser maakten zich gereed om
jaagd.
I Divisie-commandant Rommel,
ineen brief naar huis: „alles gaat hier
- fantastischik voel me prima "et
is net een vechtpartij tussen schooljon
gens ik wou dat je het kon zien
Nu moesten de Duitsers zich klaarma
ken voor de grote slachting, de opera
tie „Geel", namelijk het in de pan hak-
alles, eenvoudig, vermoedt men, omdat
die nu dood is. Maar het doet nauwe
lijks ter zake. Zowel Hitler als Von
Rundstedt waren voor het idee te vin
den, Von Rundstedt dacht zuiver mili-
schreef j tair. Het grootste deel van Frankrijk
moest veroverd worden en hij had al
bijna de helft van zijn wapenmacht ver-1
loren. Hij zou waarschijnlijk nog veel
meer moeten verliezen in het moeilij
ke terrein rondom Duinkerken.
Hitier deelde dit strategische oordeel.
Zijn politiek gericht op de verove.
weinig voor. Pantsergeneraal Gude-1 De Engeleen en Fransen trokken zien
rian was zelfs sprakeloos van woede. geleidelijk terug langs een linie met een
iengte van ongeveer 50 kilometer rond
om Duinkerken. Het gebied ter plaatse
wordt door een menigte van kanalen
doorsneden en daarachter wachtten de
geallieerde troepen de Duitsers op. die
nog slechts 8 kilometer westelijk van de
Het bevel om de tanks plaats rust te stad verwijderd waren. En men wachtte
geven gold voor drie dagen. Toen deverder op de schepen, die hen naar de
order op 27 mei opgeheven werd rol-
ken" van 'een zo groot mogelijk aantal-ring van Parijs en het gebied daar be-
Frampen en Engelsen daar te hoop ge- neder De veronderstelling, dat Hitier
dreven voor de Kanaalkust van Frank- de Engelsen welbewust een kans wilde
rijk Er was één ding vreemd met de geven om te ontsnappen hij was in
orders De Duitsers hadden nog geen zijn hart een bewonderaar van het Brit-
toestemming gekregen om verder re se wereldrijk - is nauwelijks te ver
trekken. Men moest van dat ogenblik enigen met de stappen die hij later on
af maar wat improviseren, maar ook ontvluchting te beletten,
in dat opzicht hadden de Duitsers be- Toch houden sommige nog ï-n leven ziin-
wezen hun mannetje te staan, 'de Duitse generaals deze visie vol Het
Het gevaar voor de indringers ls eeJ'd,err, - d?4 lel.der
was overigens niet denkbeeldig dat de van het Duitse Nazidom het uitwijken
Franse en Engelse legereenheden zich van de gea^eerden beschouwde als wan
den de pantserwagens en tanks voort In
de richting van de kust. Maar zij wa-
ren 24 uur te Iaat om te beletten, dat
vier Engelse divisieg en een groot deel
van het eerste Franse leger het brugge-
hoofd bereikten dat intussen rond Duin
kerken was gevormd. Dat was het eerste
element In het „wonder van Duinker
ken". Het tweede was het optreden van
Guderian in Boulogne en Calais.
overkant van het Kanaal moesten bren
gen....
oph" t 07®en nie' meer konden
Oebrutken lieten ze achter. Hier een
partij Engelse helmen.
m die tussentijd voldoende zouden kun
nen herstellen om heen te breken door
de betrekkelijk smalle gordel van Duit
se pantserwagens ongeveer dertig ki-
lometer deze in te sluiten langs de
i kust en vervolgens de strijd aan te bin
den met de achterop komende Duitse
infanterietroepen. De kans was wel niet
groot, maar de overheersers dienden er
toch rekening mee te houden als met
een constante dreiging.
i Op 21 mei deed het Britse expedi
tieleger een uitval ten zuiden van Ar
ras. Aanvankelijk raakte Rommel in
paniek, en hoewel hij er tenslotte ro
yaal in slaagde zich te handhaven,
had dit Engetee Initiatief hem en Von
ondergeschikte betekenis.
Ofschoon hij zijn generaals de ei
genschappen van het Engelse rijk voor
hield ai? een stabiliserende factor in
de wereld en het bestaan- van het Brit
se Gemenebest niet onverenigbaar
achtte met zijn eiigen ambities, had
hij sléchts geringe waardering voor de
militaire bekwaamheid van de Britten
„Ze komen niet terug in deze oorlog"
zei hy. „Be ken ze. Onze vijanden zijn
De Engelsen beschouwden een evacua
tie uit Frankrijk pas als mogelijk, toen
de Duitsers, op 20 mei al de Kanaalkust
bereikt hadden. De hele operatie, waar
aan de naam „Dynamo" gegeven was,
bedenkt, dat de oostelijke pier .met zijn
I houten dek over een lengte van ongeveer
1300 meter, zo smal was. dat slechts drie
man naast elkaar kond-en lopen.
Rarnsay moest voornamelijk gebruik
maken van de veerboten die in de vakam-
tietijd tussen de Engelse en Franse ka
naalkust voeren. De schepen moesten
speciaal verstevigd worden om zo dicht
mogelijk onder de kust te kunnen komen.
Xn ondiep water immers moesten de
manschappen worden opgepikt om dan
later naar de grotere schepen te worden
overgebracht. De vloot van veerboten
werd verder aangevuld met een wonder
lijk allegaartje van deels militaire, deels
civiele vaartuigen. Daar was van aU®8
onder te vinden: jachten, plezierboten,
sleepboten, lichters, barken, zelfs een
blusboot van Thames, die nog nooit op
[Zee had gevaren.
Ruim 600 schepen ondernamen de
27ste mei h-un reddende tocht naar
Duinkerken. Geduldig en in alle rust
begaven de Engelse en Franse solda-
De evacuatie van Duinkerken door het
Britse leger heeft vooral, bij de Fran
sen een bittere smaak achtergelaten, een
bitterheid die haar wortels vond in de
geschiedenis en die gedurende deze cam
pagne herleefde toon generaal Gort de
Franse wens wan een tegenaanval in zui
delijke richting negeerde en inplaats
daarvan noordwaarts trok. De Fransen
beweren, dat de Britse zeelieden alleen
maar plaaitis wilden inruimen voor hun
eigen landgenoten en de Fransen soms
de boten uitwierpen. De Engelsen be
klaagden zich op hun beurt over het ge
brek aan discipline bij de Fransen en
hun onwil om in de boten te stappen. Wat
dat laatste betreft, het is natuurlijk wel
te begrijpen dat de Franse troepen niet
zo begerig waren hun vaderland en hun
dierbaren in de steek te laten, te vluch
ten na-ar een vreemd land.
In de nacht van drie juni werd een
laatste tocht uitgerust voor het overbren
gen van de achtergebleven Franse man
nen, naar schatting 30.000. Maar toen
zij zich een weg door Duinkerken naar
de haven baanden, vonden zij hun weg
versper^ <joorongeveer 40.000 andere
Franse soldaten, op geheimzinnige wijze
uit de puinhopen van Duinkerken opge
doken. Toen 't laatste schip wegvoer, ble
ven ongeveer 40.000 man aan Franse
troepen achter in handen van de Duit
sers.
brandling. Daar werden zij in de klei
nere boten gehesen. Van andere boten
werd een soort dam gemaakt, zoda-t d-e
manschappen naar de grotere schepen
konden overstappc-n. Ook maakten de
soldaten hier en daar zeif een steiger
van oorlogm-ateriaal dat nu toch waar
deloos was geworden.
Iedere dag werd de frontiyn te land
iets korter, maar gebroken werd hij niet.
Geleidelijk steeg het dagelijks totaal van
de in Engeland aan wal gebrachte troe
pen tot meer dan 68.000. Op 2 Juni was
de Britse achterhoede geslonken tot
4000 man. Diezelfde nacht werden zy
overgevaren, samen met 20.000 Franse
soldaten. Maar de vreugde was nlet on
vermengd. Door een fout in de organisa
tie verliet de armada tegen de avond
de Franse kust met 10.000 lege plaatsen.
Wonder van
Duinkerken
