Go
Blunder
L uch t r theld
Koppen 75 jaar
REISVERSLAG VAN
INDIË-VLUCHT
„PLUS" VERSCHIJNT ALS WEEKEIND-BIJVOEGSEL VAN
DE NIEUWE DAG, HET NIEUWE DAGBLAD, DE NIEUWE
HAARLEMSCHE COURANT EN HET KENNEMER DAGBLAD
„Hollands gebied"
Wolkbreuk
..jenwind
Perzië
Redactie: Hans Stevens en Harriët Kunkeler
O
OPLAAG: 61.000
26 JLAI 1963
OCTROOI
BUREAU
CORRESPONDENTIE TE RICHTEN AAN.
PLUSNIEUWE Z1JDS VOORBURGWAL 65AMSTERDAM, TELEFOON 020—221355.
„Geef me je vlakgom even, Ramses."
„Is het niet nogal ingewikkeld voor het alleen maar draaien van je
eigen sigaretten
U bent hier zeker nieuw."
„Hou op, hou in hemelsnaam op,
dit is het volkslied
Toekomstdroom voor de huisvrouw.
W%ÈÏ-.
DE
IN oktober 1927 vloog voor de eerste keer in de geschiedenis
een meermotorig toestel, een driemotorige Fokker, naar
het voormalige Nederlands Indic en maakte de eerste
officiële postvlucht. De Postduif legde de 13.630 kilometer
tussen Amsterdam en Batavia af in negen dagen met een
gemiddelde snelheid van 179,7 km per uur. Met deze toen
tertijd opzienbarende vlucht nu doen we er vijftien uur
0Ver bracht luitenant G. A. Koppen een jarenlang ge
koesterd ideaal tot werkelijkheid.
Onmiddellijk na de vlucht van Ross Smith naar Australië
was bij deze militaire vlieger van de basis Soesterherg het
plan gerezen naar de Indische Archipel te vliegen. Zijn
plan leek aanvankelijk onuitvoerbaar. Hij liet zich echter
door tegenspoed en tegenwerking niet ontmoedigen. De
opzet, uitwerking, voorbereiding en leiding van deze eerste
postvlucht waren van hem. De uitvoering slaagde dank zij
de vaste wil en bekwaamheid van hem en van tweede
vlieger G. M. H. Frijns (die nu in Heemstede woont) en
mecanicien S. Elleman.
Bijna veertig jaar is het geleden, dat de Postduif zijn
gedenkwaardige vlucht maakte- De Postduif ging bij oor
logsgeweld verloren. De heer Koppen is de oorlog doorge
komen ondanks een langdurige krijgsgevangenschap in
Polen en Duitsland.
Maandag jl. is deze luchtvaartpionier 75 jaar geworden.
We hebben hem opgezocht in zijn woning aan de Iepen
laan in Bloemendaal om het reisverslag van de Postduif
opnieuw te horen. Zijn leven is rustig geworden. „Ik breng
mijn dagen met niets doen door bekende hij. Maar zijn
belangstelling voor het ongewone is gebleven. De heer
Koppen koos het vliegen om het avontuur. „Vroeger was
vliegen een sport, nu het werk van een automatische
piloot". In december 1914 behaalde hij zijn vliegbrevet.
Kort daarop brak hij het snelheidsrecord van tachtig kilo
meter. „Als het toen een beetje waaide, vloog je achteruit.
Je had bijna geen speling- Als je vijf meter te langzaam
vloog, schoot je naar beneden".
Zfjn leven was een glijvlucht met een enkele looping. Bij
het vijfentwintigjarig jubileum als vlieger kwam de klap.
De heer Koppen, inmiddels bevorderd tot luitenant kolo
nel, werd afgekeurd om zijn ogen. (Overigens ziet hij nu,
een kwart eeuw later, nog behoorlijk zonder bril).
Na commandant van de vliegers- en waarnemersopleiding
te zijn geweest, werd hij leraar. Dat is hij tot na zijn
pensioen, als invaller, gebleven.
Calcutta". Met het idee van ander
halve dag te laat te zijn begon Kop
pen de reis. Het ging zeer vlot en hij
besloot door te gaan tot Bangkok. Hij
vertelt het allemaal of het vanzelf
sprekend is, maar allen die de Post
duif volgden zaten in zak en as. Ze
wisten een dag lang niet wat er aan
de hand was. „Ach", zegt de heer
Koppen nuchter, ,,'s avonds waren
we er toch en we hadden een flink
stuk tijd gewonnen"
Na Bangkok volgde de grootste wa
terétappe van 750 km. De kunst was
op de kaart precies uit te mikken
waar ze de kust weer moesten berei
ken. Het lukte opperbest. Na vijf uur
vliegen waren ze net waar ze wezen
wilden.
„Toen we verder vlogen naar Mun-
tok ontdekte ik echter dat ik 'n blun
der had gemaakt. Volgens mijn bere
kening zouden we het traject Singa-
pore-Muntok nog gemakkelijk dezelf
de dag kunnen afleggen. Maar het
schoot niet op. Pas boven Malakka
zag ik dat de kaart een schaal had
van 1:750.000 in plaats van 1:500.000,
waarvan ik was uitgegaan. Muntok
moest ik voor die dag schrappen".
Het zou te gewaagd zijn verder te
gaan dan Singapore. Het drietal be
sloot op het uiterste puntje van het
lange Malakka neer te strijken na
vier uur over een oerwoud te hebben
gevlogen. „Tn een ommezien waren
we omringd door schetterende Chi
nezen. De tweede aanval was van een
grote kudde schapen die onder het
toestel doorstoof".
Van slapen kwam die nacht niet
veel. „Voortdurend dacht ik: morgen
weer boven Hollands gebied".
Het hoogtepunt naderde. Over vier
en twintig uur moest de Postduif op
Java's bodem staan. Het leek of het
toestel begreep wat er van hem werd
verwacht. Halverwege het veld was
het al los van de grond. Nog een
zwaai over de laatste huizen van
Singapore en daar vloog het snel
zuidwaarts. Drie motoren ronkten,
drie schroeven boorden een weg door
de lucht. Drie Hollandse jongens za
ten te popelen van ongeduld.
Het eerste traject van de laatste
heenreisdag was niet groot. Naar
Muntok duurde slechts twee en een
half uur. Daar moest een postzak
van boord. „Op het landingsterrein
waren tal van landgenoten samen-
Vervolg op pagina 3)
PIONIER VAN
POSTDUIF
Vliegen als avontuur
een klein stormpje. Het was onmogc
lijk op die wijze Akyab te halen.
Op die ochtend van 1 oktober
1927 had zich een flinke
groep belangstellenden op
Schiphol verzameld. Klokslag
zes uur wilde de directeur-ge
neraal Damme van de posterijen
het sein voor vertrek geven,
maar een lekke band belette de
Postduif te starten. Onverwach
te tegenslag, maar een uur en
negen minuten later was het
dan toch zover. De motoren
ronkten, een vlag zwaaide en
weg ging het, op avontuur naar
Batavia.
„Halfweg de Alpen raakten we In
de wolken. We zagen absoluut niets
meer en hoopten dat we door flink
hoog te vliegen weer wat zicht zou
den krijgen. Met behulp van onze
„Badin"-bochtaanwijzer en ons trou
we kompas gingen we verder, totdat
we met zekerheid wisten dat we weer
boven de laagvlakte zaten. Toen kro
pen we maar weer onder du wolken
en kwamen te zuidelijk uit aan de
Drau. De wind had ons parten ge
speeld. Hij was gedraaid en dat kon
den wij natuurlijk boven de wolken
niet constateren". De eerste lan
dingsplaats was Sofia. Na elf uur
vliegen over 1860 kilometer streek de
Postduif veilig neer. De Nederlandse
consul jhr. De Brauw en zijn echtge
note stonden te wachten.
„We hadden weer grond onder de
voeten. Benzine en olie waren in So
fia volop te krijgen. Helaas, benzol
niet. Terwijl Elleman en Frijns de
motoren nakeken ging ik met de con
sul de boer op om benzol te vinden-
Maar in heel Sofia was deze vloei
stof niet te vinden, zodat we maar op
benzine verder gingen".
De volgende morgen startte het
drietal uit Bulgarije. Na een zeer
voorspoedige reis van juist acht uur
kwam Aleppo in zicht.
„Op tijd stegen we de volgende
morgen weer op. Na een half uur te
„Ik stelde voor rustig m Allahabad
te'blijven en dan de volgende dag
verder te gaan, daar we dan slechts
negen vliegdagen zouden maken met
een dag rust. Het was voor ons ge
middelde beter dan tien vliegdagen
zonder rust".
Het nakijken van de motoren kon
beginnen. Nadat alles in orde was be
sloten Koppen c.s. het toestel op een
andere plaats te zetten. Hierbij kwa
men ze echter in een zachter ge
deelte, zodat de machine met het lin-
kerwiel ongeveer zestig cm in de
grond zakte. „Tot overmaat van ramp
werden we overvallen door 'n ontzet
tende wolkbreuk, die slechts vier mi
nuten duurde, maar waarbij zoveel
water viel als bij ons in twee dagen.
Hierna klaarde het weer op en kon
het uitgraven beginnen. Met domme
krachten en palen lukte het 't wiel
uit de blubber te tillen en verder
wegzakken te voorkomen. Toen was
het inmiddels elf uur 's avonds ge
worden.
„De volgende ochtend stond de zon
reeds vrij hoog toen we wakker wer
den. De kans om Akyab te halen was
opnieuw verkeken. Ons doel werd
De vierde etappe begon goed: de
Postduif had de wind schuin in de rug
en ijlde voort. Met eigen ogen zag
de bemanning het Perzische hoogland
met zijn verrassingen. „Het is woest,
grauw, eentonig maar op de meest
onverwachte plaatsen zagen we wer
kelijke paradijsjes. De bewoners
moeten hun ogen hebben uitgekeken,
want wij waren de eersten die werke
lijk dwars over Perzië vlogen, op on
geveer 200 km van de kust".
Na een vlucht van ruim negen en
een half uur bereikte het toestel weer
de bewoonde wereld: Karachi, op
6-760 kilometer van Amsterdam. De
vlucht naar Batavia leek te verlopen
als een fietstochtje naar zee. Er ston
den nog maar een paar korte vluch
ten op het programma.
„De vijfde dag landden we op een
van de mooiste velden die ik ooit heb
gezien: Allahabad". Het weer was
Een opname van de heer Koppen, toen hij in 1935 op het punt stond te
vertrekken naar Nieuw-Guinea,, in die dagen ook een heel waagstuk.
hebben gevlogen bereikten we de
Eufraat en toen maakten we voor het
eerst kennis met een kleine stoornis
ir. de oliedruk, iets waar we later nog
vele malen last van hadden. We wa
ren een dikke honderd km. van Alep
po af, terwijl het eerstvolgende grote
vliegveld nog ver verwijderd was.
Dan maar terug, liever dan even te
landen. Juist toen we in de bocht la
gen sprong de wijzer op 85, dus de
oliedruk w6s weer normaal. Het liet
zich aanzien, dat de derde étappe ook
weer vrij groot zou worden.
Voorbij Bagdad pelandden we In
de eerste zandstorm. Dank zij het
grote stijgvermogen van de Post
duif konden we er op grote hoogte
overheen vliegen. Op 3000 meter
zaten we rustig hoewel ook daar de
grote hoeveelheid stof het zicht
zeer belemmerde. Verbluffend snel
ler waren we bij de Perzische golf.
fiie ons nog scheidde van Bushire.
Daar landden we tegen drie uur in
een zee van mensen".
minder mooi. 's Nachts viel er een
plensbui en toen Koppen en zijn men
sen de volgende morgen de Postduif
weer opzochten, was het vliegveld
doorweekt. Bovendien stond er een
zware tegenwind. Het opstijgen leek
moeilijk te worden, maar de brave
Postduif trok zich nergens iets van
aan en startte even vrolijk als op een
droog terrein.
„Na een half uurtje merkten we dat
de oliedruk van de middenmotor plot
seling vrij vlug terugliep. Onmiddel
lijk keerden we om en landden weer
in Bamraoli, waar de golven over het
vliegtuig sloegen. We reden naar het
punt van onze eerste start en keken
het olieklepje na". Er zat een vuil
tje tussen. Binnen tien minuten was
het toestel weer startklaar. De wind
was nog meer opgestoken en er stond
