„Het zijn precies kleine
kinderen (ook met
alleen
veel slimmer"
PIONIER KOPPEN
Vatbaar
Hoogte )zon
Teleurgesteld
Opluchting
Drie files
Prettige dingen
Met zijn vrouw
3 26 1965
PLUS
(Door Loek Hieselaar)
„Apen zijn precies kleine kinderen, maar dan met de streken van
grote kinderen. Je hebt altijd wat niet ze. Of ze doen hun werk goed
en breken hun hok af, of ze zijn zoet maar werken niet goed of ze
zijn ziek en ga maar door. Altijd is er wel wat loos. Je moet ze ook
constant in de gaten houden, 24 uur van de dag
Willie Lenz is aan het woord, de Amsterdammer Willie Lenz, en
wij hebben alle reden hem te geloven, want hij lééft min of meer met
de apen, 24 uur van de dag en de nacht, nu al ruim 12 jaar lang. Hij
vertroetelt ze als kinderen en waakt als een dokter over hun gezond
heid. Ten eerste omdat hij met apen zijn brood verdient, maar ook
omdat hij gek op ze is.
Drie jaar trekt hij nu mee met
de bonte circuskaravaan van Sar-
rasani. Van stad naar stad, van
land naar land. Na de pauze brengt
hij een populair nummer met zijn
vijf chimpansee's Jimmy, Tommy,
Barney, Max en Poppeye. Meestal
davert dan de tent van het lachen,
want de chimpansees hebben dui
delijk plezier in hun artistieke be
roep en brengen hun nummer met
overgave.
„Het is een dankbaar nummer
natuurlijk", zegt Lenz. „Ze bren
gen de mensen altijd wel aan het
lachen, al zijn wij hier in Holland
aan apennummers gewend. Ik ben
ook twee jaar in Rusland geweest
met een door Duitsland georgani
seerd uitwisselingsprogramma. Nu
hebben die Russen knappe circus
nummers, maar chimpansees zijn
daar in de piste volledig onbekend.
Ik had een enorm succes. Na die
twee jaar vroegen ze of ik nog een
jaar wilde blijven, maar ik heb het
niet gedaan. Het heeft ze wel
enorm veel gekost. Bijna al het
voedsel voor de apen moest wor
den overgevlogen. Een banaan
kostte ze bijna 4 gulden, maar dat
hadden ze er voor over".
(Vervolg van pagina 1)
De Postduif moest wel wor
den gerepareerd. Na twee da
gen oponthoud kon hij weer
vliegen. Er kwam nog wel wat
pech: een lekke band, een ka
potte oliedrukmeter, een zand
storm, een lekke oliekoeler. De
koelbloedige bemanning stond
echter voor niets en alles kwam
weer in orde. Vrijdag 28 okto
ber moest de Postduif volgens
vliegplan weer op Schiphol zijn.
Niemand verwonderde zich
meer dat het lukte. Precies op
tijd landde de machine op de
plek waar ze vier weken tevo
ren opsteeg. Koppens record
vlucht was uitstekend geslaagd!
Willie Lenz en zijn chimpansees
1 elkaar om de zoveel ti.id steeds weer te-
rug" herinnert hij zich. ..In '51 zijn we
getrouwd. M'n vrouw is op een gegeven
moment opgehouden met haar nummer
en mij gaan assisteren''. Mevrouw Lenz
heeft buiten de piste ook nog al wat
werk aan de apen. Zij verzorgt hun hele
garderobe, die telkens wisselt. Lenz zelf
debuteerde in '46 in de piste van Strass-
burger. ..Ik mocht opa Wilke assisteren
met het berennummer" vertelt hij. „In '51
heb ik dat nummer overgenomen. Maar
toch ben ik op een gegeven moment op
de chimpansees overgestapt".
school doorlopen ,Je kan je kinderen
toch geen schoolopleiding onthouden,
omdat je toevallig circusartiest bent?")
zgn nu weer voorlopig bij hun ouders in
de typisch Hollands ingerichte woonwa
gen pal achter de grote viermaster.
Vanuit de kamer zitten wij welis
waar door glas gescheiden oog in oog
met de chimpansees. De chimpansees
hebben een eigen wagen, waarop in sier
lijke letters „Willie Lenz Chimpanzees
Holland" staat geschilderd. Die wagen
staat zo dat Willie Lenz altijd bij de apen
naar binnen kan kijken- Èn omgekeerd,
want dat gebeurt vaker. Als er ruzie is en
dat komt nogal eens voor, gaat de be
laagde partij, voor zover zijn tegenstan
der hem dat toestaat, met een duidelijk
meelijwekkend gezicht voor het glas.
staan om de aandacht van zijn verzor
gers te trekken. Hij maakt dan gebaren
die duidelijk beschuldigend in de rich
ting van zijn belager wijzen en meestal
is het pas weer rustig als Willie Lenz
even is overgelopen om de vechtenden te
scheiden.
Zijn grootste zorg mot de apen is ze in
leven te houden. Ze zijn enorm vatbaar
voor griep en longontsteking „Ze hebben
heel slechte longen, je moet enorm op
passen. Ze kunnen ook alle kinderziekten
krijgen die je je maar kunt indenken. Ik
ben eens ergens opgetreden in een tent
vol met kinderen. Die zaten er vlak bij.
Een paar dagen later had een van dc
apen waterpokken. Dan moet-ie van een
van die kinderen hebben gekregen. Ver
kouden zijn ze helemaal gauw. Als mijn
vrouw of ik verkouden zijn. blijven wij
het liefst zover mogelijk uit hun buurt.
'Als ze eenmaal longontsteking krijgen is
het meestal met ze gedaan Ik heb eens
veertien dagen en nachten bij een van de
dieren doorgebracht die longontsteking
had. 's Nachts sliep ik vlakbij hem. In
een kinderziekenhuis had ik een zuur-
stoftent weten te bemachtigen. Daar
lag-ie in. Om de drie uur ging ik kijken.
Iedere dag kwam er een kinderspecialist
Na veertien dagen ging-ie toch dood. Ik
kon niet meer uit m'n ogen kijken van
de slaap. Als ze ziek zijn. zijn ze helemaal
aanhankelijk. Ze doen dan ook enorm
meelijwekkend ook als de ziekte niets tc
betekenen heeft. Ze willen dan gewoon
geaaid en vertroeteld worden en ze ma
ken er een heel drama van.
Willie Lenz Is met zijn apen in vrijwel
de gehele wereld geweest. Canada, Ame
rika, Afrika, alle Westeuropese landen
en ook achter het ijzeren gordijn. In We-
nen trad hij op in de nachtclub Maxim,
in ParUs in de Moulin Rouge. En nu is
hij in Nederland, in zijn geboorteplaats
Amsterdam. Zijn twee kinderen die niet
meetrekken, maar in Amsterdam de
Het verhaal van de wagen Is een ver
haal op zich. De wagen is geïsoleerd zo
als b.v. een vleeswagen. Er zit een dub
bele bodem in met daartussen rubber en
glaswol. Er zitten, drie soorten verwar
mingen in, die de temperatuur via een
thermostaat constant op 18 tot 20 graden
houden. Er is een soort airconditioning,
waardoor de vuile lucht wordt afgezogen.
Er is een opschuifbaar dak dat open gaat
wanneer de zon schijnt. Als de zon lange
tijd niet schijnt gaan de dieren onder de
hoogtezon- Hebben ze een verrekte spier
dan is er de infrarode lamp. De vloer is
van keihard jenghout, waardoor geen
urine kan dringen. Aan een kant is een
dubbele glaswand met iets verend veilig
glas van 13 mm, omdat de bewoners nog
al eens met ferme sprongen tegen het
glas opspringen. De wagen staat altijd
met de glaskant naar de wagen van Wil
lie Lenz toe, zodat hij er 24 uur per et
maal in kan kijken. „Ais ze een eind
.verderop zouden staan" vertelt mevrouw
Ach je kunt ze eigenlijk gewoon met
kleine kinderen vergelijken. Alleen in
hun streken zijn ze veel slimmer- Ze
kijken je na door het sleutelgat als je in
de wagen bent geweest. Eens stonden ze
ergens in een winterverblijf in een ka
mer waar drie neonbuizen brandden.
Maar die zaten zo hoog, daar konden ze
met geen mogelijkheid bij. Toch knalde
er om de haverklap een neonbuis naar
beneden. Het was gewoon een mysterie
hoe dat kon. Als we binnenkwamen de
den ze net of er niets aan de hand wal.
We kwamen er op een gegeven moment
achter door weg te gaan en heel zacht
weer terug te komen. Door het sleutelgat
kon ik zien wat er gebeurde. Ze hadden
een oude autoband om mee te spelen.
Twee hielden die autoband rechtop. Een
derde ging erop staan, nam dan een
geweldige sprong en sloeg de neonbuis
met een klap stuk. Dat vonden ze na
tuurlijk prachtig.
Ze doen je ook in alles na- Een had er
eens een pot bryleream bemachtigd. Zijn
haren stonden stijf van het vet. Hij had
de hele pot erin gesmeerd. Dat zien ze
jou dan ook doen en als ze dë kans
gen doep ze het ook. Net zo goed als wij
in hun hok kunnen kijken, kijken zij bij
ons naar binnen. Ze houden ons eigen-
1 lijk meer in de gaten dan wij hen. Als
i mijn vrouw het eten klaarmaakt, dan
staan ze te springen voor de ramen".
Willie Lenz en zijn vrouw met enkele van hun troetelkinderen.
gestroomd en een luid gejuich
steeg op toen onze Postduif de aar
de raakte: wij stonden op Indische
bodem. Dat was een groots mo
ment. Iedereen juichte en
schreeuwde toen de postzak tevoor
schijn kwam en wij aan 't bestel
len togen".
Het was voor de ontvangers een
zonderling gevoel een brief te krij
gen die slechts enkele dagen tevoren
in Nederland door vader, moeder of
vriend werd geschreven. De Postduif
had evenwel niet veel tijd te verlie
zen en zette snel koers naar Palem-
bang.
„Toen we neerstreken zagen we
niet een enthousiaste menigte, maar
een beminnelijke resident met een
teleurgesteld gezicht. We waren een
half uur te vroeg. „Nu valt de hele
huldiging in het water", zei de heer
Tideman, „kunt u nog een half uurtje
gaan fladderen ter wille van de mise-
en-scène?'' „Een resident mag men
niet ongehoorzaam zijn, dus toerden
we nog wat rond".
De laatste etappe naar Batavia
was niet de aangenaamste. De Post
duif moest over vele bosbranden
heen. De rook zat vrij hoog en elk
ogenblik vlogen er stukjes kool door
de lucht, die echter geen schade ver
oorzaakten. „Vlak bij Batavia ont
dekten we plotseling een Dornier
Wal. Deze draaide onmiddellijk om
en nam ons op sleeptouw. Drie mili
taire vliegtuigen voegden zich bij
ons We werden van alle kanten ge
filmd en gefotografeerd en langza
merhand gingen we in de richting
van het landingsterrein. „Zoveel
mensen hadden de drie Nederlanders
nog nooit bijeen gezien. Het publiek
was niet te houden. Koppen werd uit
de cabine gesleurd en zijn twee met
gezellen volgden. Het vliegveld dein
de van landgenoten, zwaaiend met
alles waarmee een mens maar
zwaaien kan.
„Het was werkelijk een opluchting
toen we eindelijk per auto naar Bata
via gingen- Stapels telegrammen en
brieven heeft het geregend in de da
gen die we op Java doorbrachten. We
vielen van het ene feest in het ande
re". De Postduif werd niet vergeten.
Het hele vliegtuig werd grondig nage
zien en schoongemaakt. Het was er
nog goed aan toe. Geen enkel onder
deel hoefde te worden verwisseld. Het
kon zo weer terug.
De directeur van de posterijen had
gevraagd op 17 oktober, een week na
de landing, te willen vertrekken,
daar dan zondagmiddag tussen vier
en zes uur het kantoor speciaal voor
de luchtpost kon worden opengesteld
En dat was zakelijk zeer goed ge
zien. In drie files stonden de mensen
voor de loketten. Er ging voor onge
veer 23.000 gulden post mee naar Ne
derland. De terugtocht leek ook zon
der haperen te verlopen, tot in Bang
kok. „Juist toen we na de landing
dachten dat we konden uitstappen,
ging ons rechtgrwiel het water in.
En geen klein eindje ook. De hele as
verdween". Er kwam snel hulp. Met
een paar dikke touwen die om het
landingsgestel waren gebonden, trok
ken Siamezen de Postduif over
op het droge. „Ze trokken nog evert
door maar toen knakte met veel ge
kraak een verende stijl dubbel en
kwam de rechter-vleugelpunt op d»
grond. Het touw was op een zwakke
plek vastgemaakt. Gelukkig bleef de
vleugel onbeschadigd".
Lenz „en er zou op een gegeven moment
een gekrijs komen dan ren je maar heen
en weer om te kijken. Nu kunnen we di
rect zien wat er aan de hand is en even
tueel met boze gebaren voor het raam
de rust herstellen".
Die rust moet nogal eens hersteld wor
den, „Ach" zegt Lenz, „kinderen maken
toch ook veel ruzie. Mijn chimpansees
hebben duidelijke groepjes. Die twee te
gen die ene. De volgende keer heeft de
samenstelling zich weer gewijzigd". Als
het optreden in de piste nadert worden
de heren voorbeeldig lief- Zij laten zich
gehoorzaam aankleden en doen alles
strikt.
„Zij vinden het optreden prettig", ver
telt Willi-e Lenz, en eigenlijk is dat lo
gisch, want ze mogen allemaal dingen
doen die ze prettig vinden. Op een trom
mel slaan, op 'n hobbelpaard rijden, la
waai maken, springen en noem maar op.
Ze weten ook precies wat er komt en ze
voelen aan wanneer er iets fout gaat.
Als er een spelbreker is die niet precies
doet wat behoort zijn de anderen boos.
Ik heb het meegemaakt met een kleintje,
dat op een gegeven moment iets niet
goed deed of wilde doen. Een grote
kwam toen van zijn stoeltje af om hem
een klap te geven. Dat ze het optreden
prettig vinden, wil overigens niet zeggen,
dat je zo maar iedere chimpansee in de
piste kan zetten en ga je gang maar. Het
moet hem natuurlijk precies geleerd
worden en niet iedere chimpansee is
daar even bevattelijk voor. Kijk, het
soort dier is enorm schrander en intelli
gent, maar niet iedere chimpansee is
éven intelligent. Je hebt erbij die zijn te
dom om iets te leren- Daar heb ik niets
Voor mij dus de kunst om uit te zoe
ken Welke ik gebruiken kan. Meestal zie
ik dat in het spel. Chimpansees spelen
ontzettend graag. Dc lielc dag willen ze
spelen. En onder het spelen observeer ik
ze. Ik zie dan b.v. dat de een een goede
handstand kan maken of dat de ander
goed op zijn hoofd kan staan. En daar
nïaak ik gebruik van. Een wildvreemde
chimpansee kan ik in twee maanden
tijds in de piste hebben. Dan kan-ie nog
niet alles, maar dan kan-ie toch al aardig
meekomen. Het duurt wel een jaar
voor-ie overal aan gewend is. Hij moet
wennen aan het geklap van de mensen,
aan de muziek. Hg moet wennen aan dc
regen, aan eventueel onweer, aan de
schijnwerpers en zo. Het moet niet zo
zijn dat als het plotseling begint te on
weren ze het publiek inrennen. Ze zgn
bang van onweer.
Pas in Duitsland heb ik dat nog mee
gemaakt. Dan rennen ze van hun stoel
on vliegen me om de nek. Dat is een
goed teken. Ze moeten naar je toekomen.
Dat bereik je als je ze altijd mét liefde
behandelt. Je kunt een dier alleen maar
iets leren met liefde, nooit met slaan. Ik j
kocht eens een chimpansee van een!
vrouw. Binnen zes weken stond-ie in de
piste en deed de meest aardige dingen.
Komt die vrouw naar me toe en zegt-
Hoe is dat toch mogelijk. Ik kon hem
zelfs niet leren in z'n handen te klappen.
Maar zo gauw zag die aap haar niet of
hij rende naar me toe en klemde zieli
angstig aan mij vast. Kijk toen hoefde zc j
mij niets meer te vertellen. Toen wist ik
genoeg- Dat beest was doodsbenauwd
voor haar en dat wordt-ie alleen maal
ais je hem vaak slaat. Ik sla nooit. Je
bereikt er niets mee.
Een chimpansee is hysterisch en ner
veus en daar moet je tegenaan, maar
niet met geweld. Ik leer ze door te her
halen. Herhalen en nog eens herhalen.
En niet te lang, want dan krijgen ze er
weer een baard van. Neen, even oefenen
en dan weer even spelen- Soms als het
mooi weer is ga ik met ze wandelen in
een of ander bos. Natuurlijk niet waai
de mensen je zo op de hielen zitten zo
als in het Amsterdamse Bos. Ze klimmen
men nogal graag in de bomen, maar
hoog gaan ze toch echt niet meer hoor".
Willie Lenz heeft nu vijf chimpansees.
In de loop der jaren heeft hij er al zo'n
dertig gehad. „Als ze een jaar of acht
worden, moet je ze weg doen" zegt hij,
„dan worden ze le oud. Te jong kun je
ze eigenlijk ook niet hebben. De kleinste
die ik er nu bij heb is zestien maanden.
Maar die heeft echt nog aparte verzor
ging nodig. Hij moet nog een beetje be
moederd worden. We hebben hem in
Hannover bij een dierenzaak gekocht.
M'n vrouw was er meteen weg van- Zo
nu en dan nemen we hem bij ons in de
wagen, dan mag-ie aan tafel komen.
Op het ogenblik zoek ik weer een
nieuwe, zo'n 21/2 jaar oud. Het liefst
heb ik ze altijd wild. Dan zijn ze nog niet
verpest. Als je ze van particulieren over
neemt dan zijn ze zo vaak verwend. Dan
willen ze b.v. alleen maar eten als de
anderen niet naar 'm kijken. Nou, dat is
te lastig, dat kan ik niet hebben.
Willie Lenz treedt samen met zijn
vrouw op, ook een Amsterdamse. Bij
Strassburger leerde hij haar kennen. Ze
werkte toen aan de trapeze- „We zagen
Last van een minder
waardigheidscomplex?
door het noodlot wordt achtervolgd?
7. Kunt u twee mensen noemen, met
wie u zou willen ruilen?
8. Ziet u er tegen op om onbekende
mensen te ontmoeten of nieuwe erva-
ingen op te doen?
9. Zinkt het hart u in dc schoenen
als u in uw eentje een volle kamer
moet binnengaan?
10. Als uw oordeel lijnrecht is tegen
gesteld aan dat van het gezelschap
waarin u bent, doet u er dan het stil
zwijgen toe?
De chimpansees vormen samen een compleet Beiers orkest.
....in je eentje een volle kamer
binnengaan
Hebt u een gezond gevoel van eigen
waarde? De hieronder volgende test
geeft u het antwoord daarop.
1. Weigert u goede raad van anderen
aan te nemen?
2. Bent u heimelijk verheugd, als u
een ander een fout ziet maken?
S. Kunt u slecht \tegen plagen?
4. Vindt u het nodig iedereen te ver
tellen, wat u hebt gepresteerd en wel
ke moeilijkheden u daarbij het hoofd
hebt moeten bieden?
5. Piekert u erover of u iets zult be
reiken in uw werk?
G. Hebt u dikwijls het gevoel alsof u
Wanneer u alle vragen met nee hebt
beantwoord, kunt u er zeker van zijn,
dat u niet aan een minderwaardigheids
complex lijdt. Ook wanneer u twee-
maa' met ja hebt geantwoord, behoort
u tot de mensen die geen last hebben
van onzekerheid.
Hebt u drie tot zes keer ja gezegd,
dan ontbreekt er wel het een en ander
aan uw zelfvertrouwen. Een goede
raad- maak een lijst van de dingen
die u kunt doen en één van de dingen
waarvan u wilde dat u ze kon doen.
Waarschijnlijk zult u tot de conclusie
komen dat u de eerste lijst de langste
zal zijn-
Als het aantal ja's zeven tot tien be-
draagt neem uzelf dan eens flink on
derhanden.
11 bent u te weinig bew ust van uw ei- j
gen capaciteiten en u laat u veel te
veel verblinden door succes van an
deren. Denk niet te gauw: dat kan ik
- niet.
Ongehuwdenbelangen, het
orgaan van de Nederland
se Vrijgezellenbond, met
een oplage van 7.000 exempla
ren, werd mij op mijn trouwdag
door een vriendelijke relatie toe
gezonden, onder de titel: heb
je dat gelezen? Het betrof blad
zijde drie in het juni-nummer,
waarin de volgende passage
voorkomt: in het algemeen kan
men stellen dat het gedrag van
een politicus tegengesteld be
hoort te zijn aan dat van een da
me: Zegt hij ja, dan bedoelt hij
■misschien; zegt hij misschien,
'dan bedoelt hij neen; zegt hij
neen, dan valt hij als politicus.
En deze prachtige constaterin
gen hielden natuurlijk verband
niet het tarief van de inkomsten-
en loonbelasting voor ongehuw-
tien. Er is een begin van kente
ring, meent het blad .door een
Zinsnede in de regeringsverkla
ring over de verlaging van de be
lastingen en het hoopt, dat deze
verklaring geen nieuwe dode mus
is maar wellicht het ei van de
zwaluw, die de zomer gaat in
luiden.
Ik mag deze leuke beeldspra
ken wel, zoals ik de saamhorig
heid van de zevenduizend aan
gesloten vrijgezellen sympathiek
vind. Een alleenstaande met een
inkomen van f 165.000,- gaat na
de verlaging van de tarieven
ruim een ton aan belasting be
talen. Nou zou ik zo graag willen
weten hoeveel er dat in Neder
land zijn en hoe de man of de
vrquw.hqt.k-laar gespeld heeft
om 'vrijgezel te kunnen blijven.
En gj,s je dan alleen iejit, ivat
moet jê dan met de overblijven
de vijfenzestig mille in vredes
naam doen?
Het is toch maar raar ver
deeld in de wereld. Onlangs ont
moette ik een vriend met rood
belopen ogen van ellende en
chagrijn. Twee jaar geleden had
hij voor de belastingen nog af
trek voor zes kinderen, o.a. en
kele dubbele studie-spruiten. Nu
werd hij behandeld als groep ge
huwden zonder kinderen, want
het kroost kon zijn eigen boon
tjes doppen. Geen kinderbijslag
meer, dat vond hij logisch, maar
de degradatie naar gehuwd zon
der kinderen kon hij niet ver
kroppen. Al mijn vaste lasten
zijn gelijk gebleven, klaagde hij,
regelmatig komen de jongens op
bezoek, eten bij me, blijven lo
geren. Het is heerlijk een flink
gezin te hebben en het is een ze
gen als je kinderen veel en graag
bij je komen. Het tegennatuurlij
ke in de belastingwetgeving is
dan ook, dat ik kinderloos ben
geworden op technische gronden
en ik meen daartegen te moeten
protesteren.
Misschien gaat hij naast de
vrijgezellenbond een organisatie
van kinderloze vaders met kin
deren oprichten!
Laat ons terugkeren naar het
orgaan „Ongehuwdenbelangen".
Ik lees op bladzijde 11: De Ne
derlandse vrijgezel is ontnomen
zijn bovenkleding door de fiscus,
zijn hemd en onderbroek voor de
weduwen, zijn schoenen en sok
ken voor de wezen. Hem bleef
over: een zwembroek (een af
dankertje van zijn zwager, die
zelf een nieuwe kocht van de
Kinderbijslag), zijn hoed (past
niet, hij heeft nl. een punthoofd
gekregen van het piekeren van
de zorgen) en sokophouders (de
enige luxe die hem overbleef als
dierbaar souvenir uit de tijd toen
het Hitler-tarief nog niet was in
gevoerd). Aldus dit blad, dat,
recht tegenover deze tekst een
advertentie plaatste van de In
vestors Overseas Services te Am
sterdam betreffende belasting
vrije beleggingen. Breero zou
zeggen: 't kan verkeren!
PHILIP LANGERAK
.iedereen vertellen, wat je voor
elkaar gekregen hebt.
