Miljoen negers meer in
Amerika naar stembus
Triomf van
de vrijheid
J
I
H
J
Serpenti naar
Tsjecho-
slowakije
Vier gouden medailles
voor stralende gladiolen
Dahlia's
kondigen
herfst aan
D
JE-LAH-JE-KRIPOET
,Tong Tong' verbaasd over
invoerverbod Indonesië
is pas nog
ontvangen
Veredeld plastic bungalow
M
Van de wielerclubs
DE WEKELIJKSE KEURING
DANKZIJ NIEUWE WET OP KIESRECHT
Zand voortmeeuwen
niet tot winst
tegen DWS-2
Burgerlijke Stand
Haarlem
Voetganger tijdens
oversteken gewond
WOENSDAG 18 AUGUSTUS 19G5
PAGINA 4
(Door H. BRONKHORST)
Een miljoen negers uit het
zuiden van de Verenigde
Staten die tot nog toe
geen kiesrecht hadden zul
len bij de komende verkiezingen
voor het eerst hun stem kunnen
uitbrengen. Dat zal dan het ge
volg zijn van de nieuwe wet op
het stemrecht die vorige week)
van kracht is geworden. Het aan
tal negers dat de eerstvolgende
keer naar de stembus gaat, zal
meer dan tweemaal zo groot zijn
als bij de jongste verkiezingen.
Dit betekent niet alleen dat de
Amerikaanse zwarte bevolking
een grotere rol gaat spelen in de
presidentsverkiezingen en in de
verkiezingen voor het Congres,
maar vooral ook dat in de zuide
lijke staten de blanken het niet
alléén meer voor het zeggen zul
len hebben. Bij de jongste presi
dentsverkiezingen hebben de
staten van het Diepe Zuiden voor
Goldwater gestemd, die zich
tegen de wet op de burgerrech
ten had gekeerd. Maar het waren
overwegend stemmen van blan
ken, omdat talrijke negers, door
discriminerende bepalingen van
de stembus geweerd waren.
Daarom gaf die verkiezingsuit
slag in het zuiden een vals beeld
van de werkelijke opvattingen
van de hele bevolking.
In het Kapitool in Washington
zet president Lyndon B. John
son zijn handtekening onder de
wet op het kiesrecht. Achter
de President, van links naar
rechts: Senator Philip A. Hart
(Michigan); de vice-president,
Hubert Humpreyde Speaker
van het Huis van Afgevaardig
den, John W. McCormack; Af
gevaardigde Emanuel Celler uit
New York;Senator Carl Hay den
uit Arizona; Johnsons dochter,
Luci; Senator Everett M. Dirk-
sen uit Illinois.
De plastic bungalow. Inzet: van
links naar rechts de heren Noels
sr., Jordans en Noels jr.
Hoofdkwartier van Tong Tong:
getroffen door invoerverbod
voor Indonesië
Het is de grote verdienste van Lyn
don B. Johnson, een president die
zelf uit het zuiden komt, dat hij zich
tot het uiterste inspant om aan de
rassendiscriminatie in de V.S. een
einde te maken. Hij toont zich hierin
een waardig opvolger van John F.
Kennedy, die in 1963 de wet op de
burgerrechten b(j het Congres had
ingediend. Maar Johnson heeft er
voor gezorgd, dat die wet vorig jaar
door het Congres werd aangenomen,
zoals hij nu zijn eigen wet op het
kiesrecht goedgekeurd kreeg. Voor
de emancipatie van de Amerikaanse
neger heeft Johnson, in de korte tijd
dat hij president is, al meer gedaan
dan een van zijn voorgangers in het
ZANDVOORT, 18 aug. Zandvoort-
meeuwen heeft dinsdagavond zijn oefen
campagne voor de komende voetbal
competitie voortgezet met een vriend
schappelijke wedstrijd tegen het tweede
elftal van de profclubs DWS. In dit tref
fen moesten de voetballers uit de bad
plaats met een 6-2 nederlaag genoegen
nemen.
desondanks hebben zij de DWS-ers
heel knap tegenstand geboden en vooral
het combineren vlotte al veel beter dan
in de voorgaande oefenpartijen. Met
de rust was de stand nog maar 3-2 in het
voordeel van de Amsterdamse reserves.
De doelpunten voor Zandvoortmeeuwen
werden gescoord door Nijkamp en Kra
mer.
BEVALLEN van een zoon: 9 aug.:
C. Fransen-Suijkerbuijk; 16 aug.: C.
van der Putten-Dirks, J. de Koning-
Valensa; 17 aug.: M. Stokman-Bijns-
dorp, A. Kuijpers-Geeris, C. Huijbens-
Zwarthoed, G. Jordaan-Varkevisser.
Van een dochter: 15 aug.: J. de
Graaff-Bijvoet; 16 aug.: C. van Ko-
ningsbruggen-Pijpers, M. Vasen-Thoo-
len; 17 aug.: A. van Ikelen-de Wilde.
GEHUWD: 17 aug.: N. van Mechelen
en J. Claus, M. Oosterveer en G. ter
Maat, P. Berk en T. Kanters, J. Ruijgh
en R. Peper.
ONDERTROUWD: 17 aug.: J. Root-
lieb en J. Knoop, P. Weidema en M.
Wesselius, B. Bouman en G. Boon
stra, J. Diependaal en W. Koelemij
W. Lijnzaat en P. Cassee. P. Flipsen
en J. Zifkamp, J. van der Eem en A.
Creemers
OVERLEDEN14 aug.F. Vissers
73 jr., Verwulft; 15 aug.: J. Dekkers,
45 j., Medanstraat, T. Bakker, 17 jr.,
Hazepaterslaan, J. Hofman, 42 jr., Jan
Evertsenstraat, C. Harwijne, 56 j.,
Slauerhoffstraat, P. Jonker-Sausentha-
Ier, 85 jr.. Oosterhoutlaan, A. Langen-
dam-Soetekouw, 68 jr.. Kamperlaan16
aug.: B. Wezenaar, 80 jr., Boerhave-
laan, G. van den Heerik-Enzerink, 70
jr., Obistraat, M. Walters-de Jonge,
79 jr., A. v.d. Leeuwstraat.
BEVALLEN van een zoon: 13 aug.:
C. van Rossum-Koster, H. Bakker-
Trouwgod, J. van Leeuwen-van Rijn, C.
Carballal Pereira-Martinez Pereira; 14
aug.: C. Sneekes-de Graaf (2 zoons), C.
van Kessel-van Staveren; 15 aug.: H.
van Eekhout-Kruse, R. van Balen-Tae-
kema, D. van Egmond-Kuijer, P. Baik-
Koudijs, M. van der Linden—van Straa-
ten; 16 aug.: M. Verhoeven-van Bezu,
M. Bos-Djjkshoom.
Vein een dochter: 13 aug.: T. Arend-
sen-Baars, A. Verhulst-Rateischak, P.
Nelis-van der Meer, M. Wessels-van der
Putten, H. de Pater-Poulussen, J. Rou-
bos-Ploeg; 14 aug.: M. van Reenen-
Visbeen, H. van Esdonk-Walter; 15
aug.: K. Sark-Knippert, L. Metten-Terp
stra, F. Brejj-Haverkort.
GEHUWD: 16 aug.: C. Stolker en L.
Schneider.
ONDERTROUWD: 16 aug.: G. van
Baars en J. van der Vlugt, J. Houthujjs
en M. Sjoerds, A. van der Laan en L.
van den Broek, J. Schipper en H. Eich-
hom, R. Ruijigrok en C. Binnekade, J.
Semé en L. Hubert, K. Hobo en P. van
Guilik, K. van Haastert en D. Alleda.
OVERLEDEN12 aug.: J. van El-
dik. 56 jr., Gasthuisvest, E. Drees-
Voskuijl, 71 jr., Verspronckweg; 13
aug.: C. van Ettekoven, Hazepaters
laan B. van Dijk, 68 jr., Spoorwegstr.,
A. Vooges, 57 jr., Romolenstr.; 14 aug.:
T. Bezem-Goos, 55 jr., Reijer Anslo-
straat, A. Ruyg, 84 jr., Kamperlaan,
A. van Gorkum-de Caes, 82 jr., v. Nes
straat, W. Noordanus, 49 jr., van Dort-
straat; 15 aug.: H. Daams. 69 jr.. Ael-
bertsbergstr., M. Groenendaal, 76 jr.,
Seringenstr., H. van Veen, 70 jr., Hod-
sonstraat; 16 aug.: J. Tours, 85 jr.,
Kleine Houtweg.
zijn, en daar was het dan ook cm te
doen.
Witte Huis, in^usief Abraham Lin
coln. De erkenning van de rechten
van de zwarte burgers van Amerika
faat hem bijzonder ter harte. De re
evoeringen die hij over dit onder
werp gehouden heeft, getuigen van
een diepe bewogenheid met het lot
van deze verdrukte Amerikanen. Hij
heeft het echter niet bij fraaie woor
den gelaten, maar hij heeft al zijn
politieke vernuft en al zijn presiden
tiële macht volledig ingezet voor de
verwezenlijking van zijn ideaal.
n theorie kan iedere Amerikaan,
en dus ook iedere neger, al sinds
vijfennegentig jaar vrijelijk zijn
stem uitbrengen. In 1870, kort na
het einde van de Burgeroorlog, in de
zogenaamde Reconstructie-periode,
werd in het vijftiende amendement
op de grondwet bepaald ,,dat het
stemrecht van de burgers van de
Verenigde Staten door geen enkele
staat ontzegd of beperkt kan worden
wegens ras of huidskleur". Maar tot
nog toe heeft men in verscheidene
zuidelijke staten steeds met die con
stitutionele bepaling de hand gelicht.
In die staten werden de negers aan
een volkomen onredelijk examen on
derworpen om in het kiesregister op
genomen te worden. De meeste zwar
te kandidaten zakten dan ook voor
dit examen, terwijl blanken altijd di
rect in het register werden ingeschre
ven, ook al waren zij analfabeet. In
die staten waar vorig jaar meer dan
de helft van de negerkandidaten niet
tot het kiesregister werd toegelaten
zal, volgens de nieuwe wet op het
kiesrecht, voortaan het beruchte exa
men verboden zijn. Deze bepaling is
onmiddellijk van toepassing op de
volgende zes staten: Alabama. Mis
sissippi, Louisiana, South Carolina,
Georgia en Virginia, alsmede op een
deel van de staat North Carolina. De
nieuwe wet maakt ook een einde aan
de kiesbelasting, die nog bestond in
de staten Mississippi, Alabama Texas
en Virginia. Voor inschrijving in het
kiesregister moest een bedrag van
twee tot drio dollar betaald worden,
hetgeen voor talrijke arme negers
een onoverkomelijk bezwaar bleek te
et heeft indertijd acht maanden
geduurd voor het Congres Ken
nedy's wet op de burgerrech
ten had goedgekeurd. Vooral in
de Senaat had men de aanneming
gesaboteerd. Maar Johnsons wet op
het kiesrecht is reeds binnen vijf
maanden aangenomen. Het Huis van
Afgevaardigden keurde de wet goed
met 328 tegen 74 stemmen, en de Se
naat met 79 tegen 18 stemmen, dus
in beide gevallen met een overweldi
gende meerderheid. Op vrijdag 6
augustus werd de wet door Johnson
met zijn handtekening bekrachtigd.
Om de historische betekenis van die
daad te onderstrepen had de plech
tigheid niet plaats in het Witte Huis,
maar in het Kapitool, het gebouw
waar het Congres vergadert. Op 6
augustus 1861, precies honderdvier
jaar tevoren, had Lincoln in de zelfde
kamer van het Kapitool een wet on-
dertekend, waarbij de slaven bevrijd
werden die in de Burgeroorlog voor
de zuidelijke staten tegen de Unie
hadden moeten vechten. Sindsdien
hebben presidenten bij bijzondere ge-
HAARLEM, 18 aug. De 78-jarige
voetganger J. de V. is gistermiddag
even voor vijf uur tijdens het over
steken van de Grote Houtstraat bij
een aanrijding door een 23-jarige brom
fietser uit IJmuiden zo ernstig gewond
geraakt, dat hij in het Grote Gasthuis
moest worden opgenomen.
Gistermiddag om kwart over twee
is de 55-jarige vertegenwoordiger G.
K. uit Haarlem bij het nemen van
de bocht in de Kleine Houtstraat on
wel geworden. Hij raakte daardoor een
bakfiets, die een groot winkelruit ver
nielde.
De achttienjarige bromfietser J. D.
brak gisteravond omstreeks half zes
zijn rechteronderbeen, toen hij bij een
uitwijkmanoeuvre op de Wagenweg aan
reed tegen een voorhem fietsende veer
tienjarige jongen. Een onbekend geble
ven fietser had namelijk de bocht Wes-
terhoutpark-Wagenweg te ruim geno
men. Na te zijn behandeld in het zie
kenhuis Sint Joannes de Deo kon de
bromfietser naar zijn huis worden ver
voerd.
HEEMSTEDE 18 aug. Op de Zand-
voortselaan nabij de Leidsevaart zijn gis
termorgen omstreeks kwart voor 8 een
personenauto en een bromfiets op el
kaar ingereden. De bromfietser, de 17-
jarige schilder J. 4. uit Heemstede
moest met verwondingen aan schouder
en benen naar het ziekenhuis worden
overgebracht.
De auto en de bromfiets reden op de
Zandvoortselaan beide richting Zand-
voort. Op een gegeven ogenblik week
de auto uit naar rechts om een par
keerplaats te bereiken. Daarbij werd
de bromfietser de pas afgesneden.
BEVERWIJK, 18 aug. Op 11 augus
tus werden door de AVRO in de oude
dorpskerk te Wijk-aan-Zee opnamen ge
maakt van het piano-recital, dat Harry
Vooren daar gaf. Vrijdag 20 augustus
tussen 1.30 en 2.30 uur wordt dit recital
uitgezonden door de radio.
legenheden wel meer een wet in het
Kapitool, inplaats van in het Witte
Huis, ondertekend, maar in de laat
ste dertig jaar was dit niet meer ge
beurd. De ceremonie van vorige week
werd onder meer bijgewoond door de
vice-president, Hubert H. Humphrey,
senator Robert F. Kennedy en Dr.
Martin Luther King, die zich alle
drie zeer beijverd hadden voor de
tot standkoming van de wet op het
kiesrecht. Onder de aanwezigen wa
ren ook: Vivian Malone, de eerste
zwarte die tot de universiteit van
Alabama werd toegelaten en Rosa
Parks, de negerin die tien jaar gele
den de aanleiding schiep tot de bus
staking in Montgomery, Alabama,
waaruit Kings beweging is voortge
komen.
"ohnson hield een indrukwekkende
rede: ,,De tijden van wachten,
van mislukkingen en van onrecht
zjjn voorbij. De strijd voor gelijk
heid moet zich nu voortwaarts bewe
gen. Wij beleven nu een triomf van
de vrijheid even groot als enige over
winning op enig slagveld". De pr si-
dent herdacht, dat drie en een halve
eeuw geleden de eerste negers m Ja
mestown, Virginia, arriveerden. Het
waren slaven en zij kwamen in kete
nen, maar nu verbreken wij de laat
ste schakels van die oude boeien.
Toen de Vrflheidsklok in Philadelphia
luidde, op het einde van de acnttien-
de eeuw. luidde die klok niet voor
de negers. Toen president Andrew
Jackson, in het begin van de negen
tiende eeuw, de poorten van de de
mocratie opende, waren de Ameri
kaanse negers daar niet bij gebaat.
Slechts in Appomattox, waar honderd
jaar geleden de Burgeroorlog e ndig-
de, was een Amerikaanse overwin
ning tegelijk een negeroverwinning,
maar in de afgelopen eeuw werd de
belofte van die dag niet vervuld. Op
dit ogenblik weten wij echter, dat in
deze generatie die belofte wel in ver
vulling zal gaan. Vele Amerikanen
bleven van het kiesrecht verstoken
vanwege hun huidskleur. Deze wet
zal hen het kiesrecht schenken. Al
dus sprak Johnson. De president be
sloot zijn toespraak met een dringend
beroep op de Amerikaanse negers de
geboden kansen ten volle te benut
ten. „Ik zeg tot iedere neger in dit
land: U moet u laten inschrijven in
het kiesregister. U moet uw stem uit
brengen en u moet onderwijs volgen
en studeren, opdat u met uw stem
WIJK AAN ZEE, 17 aug. De suc
cesvolle amateur-wielrenner Jan Ser
penti uit Wijk aan Zee begint ook in
bredere kring de aandacht te trekken.
Hij heeft namelijk via bondscoach Joop
Middelink van de sportcommissie van
de KNWU de vererende uitnodiging ont
vangen om van 22 tot 29 augustus deel
te nemen aan de Ronde van Tsjecho-
slowakije.
Met Serpenti zullen ook Hans Hesen
uit Geleen, Piet Deenen uit Vlijmen,
Piet Cooremans uit Breda en de Rot
terdammer Peter Heynig aan deze ron
de deelnemen.
Met de Haarlemmer Ted Blom en
Piet Tesselaar uit Kalverdijk zal Ser
penti daarna op 3 en 4 september deel
nemen aan twee wedstrijden in Man
chester (Engeland).
HAARLEM, 18 aug. De zesde rit
van De Kampioen's zomeravondcompe
titie om de Guus Scheffer-beker lever
de de navolgende resultaten op:
A- en B-klasse: 1. E. Sminia 20 pnt.;
2. J. Schenk 19 pnt.; 3. W. van Slooten
17 pnt.; 4. G. van Krimpen 10 pnt.;
5. R. Snijder 6 pnt. C-klasse: 1. H.
Neeskens 22 pnt.; 2. G. Krom 16 pnt.;
3, P. Neeskens 15 pnt.; 4. R. Bakker
15 pnt.; 5. R. Westhof 6 pnt. Jeugd-
klasse: 1. L. Oostra, 2. J. Slierings, 3.
J. Peters.
Excelsior reed weer om de Metz-be-
ker en daarvan waren de uitslagen:
A- en B-klasse: 1. P. Moerkerk, 2. W.
Wagner, 3. J. Philips, 4. G. Keyzer, 5.
H. van Steyn. C-klasse: 1. B. Wigchert,
2. G. Verhoef, 3. F. Hoogland, 4. J.
Klaver, 5. Th. Krabbendam. Jeugdklas-
se: 1. R. Teeuwen, 2. R. Smit, 3. W.
Prinsen. Tweede jeugd: 1. A. v. Velsen,
2. G. Wigchert, 3. G. Verkerk.
Sprintkampioenschap voor nieuwelin
gen van ,,De Bataaf": 1. K. Balk, 2.
P. v. d. Voort, 3. T. Zuiker, 4. J. Peet
oom, 5. W. Snijders. Aspiranten: l.W.
Haayer, 2. R. Stoltenborg, 3. M. v.d.
Meulen. 4. J. Oosterbeek, 5. R. van
Rijn Algeheel sprintkampioenschap: 1.
K. Balk, 2. J. Buis, 3. W. Haayer.
HAARLEM, 18 augustus De gla
diool is eigenlijk een sub-tropisch ge
was. En het was gisteren op de we
kelijkse keuring in het Haarlemse Kre-
lagehuis goed te zien dat de gladiolen
zich bij het weer van de laatste week
bijzonder gelukkig hebben gevoeld. Zo
dra men de zaal binnenstapte, /ag men
niets anders dan één laaiende kleuren-
zeer. De kwaliteit die ten toon gesteld
werd, was bijzonder goed. Er werden
maar liefst vier inzendingen met een
gouden medaille bekroond: die van
Konijnenburg en Mark uit Noordwijk,
de N.V. H. J. Salman Zn., eveneens
uit de bloemenbadplaats, van P. Vis
ser uit St. Pancras en van de fa.
Preijde uit Breezand.
Een nieuweling onder de inzenders
was de fa. Gebr. Meijer uit Wasse
naar die de kloeke gele West Point en
de egaal rode Feu Dance voor het voet
licht brachten. Van de fa. Blom Pad-
ding uit Beverwijk noteerden we de
fonkelend rode Prins Bernhard die
enorm zware takken produceert. Fraaie
aanwinsten zagen we in de groepen van
Preijde en Visser, maar om wat dich
ter bij huis te blijven: Konijnenburg
Mark uit Noordwijk bracht een over
weldigende groep voor het voetlicht,
waarin nu eens de grootbloemige de
eerste viool speelden. Een greep uit
het vele moois: bekerwinner K M
Blue, de mooi gebouwde middelgrote
rose Waldmeister, de zeer opvallende
Traderhorn, rood met scherp afsteken
de witte streep, de typische Summer
Fire, lichtrood met bruinrode vlek op
gele ondergrond, de rose, geel gevlek-
te Claudia en vele, vele anderen varië
teiten.
In de voorname groep van Salman uw
Noordwijk domineerden onder meer dr.
Jac. P. Thijsse, lichtgeel met rode vlek,
de helderrode President Kennedy, die
verleden jaar de wisselbeker won, de
fraaie Polaris, lichtgeel met rood merk
de aparte paarse Budapest, de kloeke
purperen Domino, de lichtrose Rosita
en de gele West Point die een groenige
weerschijn heeft. Mooi materiaal liet
ook Jonkman Hulsebosch uit Sassen-
heim zien. We noemen de lichtgele
Moon Shot, de lichtrose Annabeile, de
goudgele Revè d'Or en de warmrose
Beau Monde.
En dan waren er ook weer dahlia's.
Een teken dat de herst weer in zicht komt.
De fa. Nuyens uit Limmen etaleerde de
mooie oranjerode mignon Victory Dwarf
terwijl de fa. Van Veelen uit Sassen-
heim present was met de witte semi-
cactus My Love, de oranjerode decora
tieve Aflame en de oranjegele pompon
Baby Doll. Uit Leiden kwam de ia. Bal
lego en Zn met de grote crème semicac-
tus Hawaii Dream, de kloeke gele de
coratieve Bonafide en de fraai gebouw
de, witte, decoratieve Norton Pandora
Verder zagen we wat lelies: takken
Auratum en Speciosum rubrum van Til
Hartman uit Hillegom, die niet aan de
zware kant waren en takken van de
mooie witte lelie Mount Everest (een
longiflorum-type) die de fa. A.J v.d.
Zwet uit Roelofarendsveen showde.
De fa. J de Jong en Zn uit Aalsmeer
etaleerde de mooie donkerblauwe Aga-
panthus umbellatum Bleu Giant, een
aanwinst met zeer grote bloemscher-
men die echter niet rijk bloeit.
uw eigen belangen
van de natie kunt
en de belangen
bevorderen".
e deelnemers aan de Vrijheids-
mars van Selma r.aar Montgo
mery van v\jf maanden geleden
zien nu een deel van hun eisen
in vervulling gegaan. Zij kunnen met
voldoening constateren, dat de wet op
het kiesrecht van kracht is gewor
den, waarmee weer een vorm van
rassendiscriminatie bestreden wordt.
Maar die reactionaire blanken in de
zuidelijke staten die dé rassenschei
ding gehandhaafd willen zien, zullen
ongetwijfeld nog veel verzet bieden.
Honderdtwee jaar na Lincolns Eman
cipatie Proclamatie, waarbij de sla
vernij werd afgeschaft, is de eman
cipatie nog niet voltooid, onder meei
omdat in de steden van het noorden
de rassendiscriminatie juist toeneemt.
Vorige maand zei Johnson, in een
toespraak voor de neger-universiteit
Howard in Washington: „Géén daad
van mijn hele bestuursperiode zal mij
grotere voldoening geven, dan de on
dertekening van de wet op h< kies
recht. Die voldoening heeft hij nu ge
smaakt. Maar Johnson verklaarde in
die zelfde rede: „Deze wet is en
belangrijke overwinning, maar zo
als Churcill zei van een andere
triomf voor de vrijheid het is niet.
het einde. Het is zelfs niet het begin
van het einde. Maar het is misschien
het einde van het begin".
•)»5
(Van onze Haagse
redactie)
De Indone-
DEN HAAG, 17 aug.
sische regering heeft uit het verre Dja
karta, ongeacht alle vandaag daar zo
wel als hier gedemonstreerde weder
zijdse verbroedering, het boze oog la
ten vallen op een pand in het rustige
Statenkwartier, het bedrijvige hoofd
kwartier van de handels- en publici-
teitsonderneming „Tong-Tong".
Dezer dagen werd gemeld dat het
verbod werd opgeheven tot invoer van
Nederlandse kranten en tijdschriften
met als uitdrukkelijke uitzondering:
Tong-Tong („Het enige Indische blad
ter wereld"), het in Den Haag ver
schijnend contact-orgaan van Indische
Nederlanders. De doelstelling wordt
omschreven als: „Zoekt op basis van
nuttige ervaring in de gordel van
smaragd nieuwe interesse in Neder
land te wekken voor de tropengor-
del." Wapenspreuk: „Trouw, branie,
ondernemend. Oplage: tienduizend
exemplaren. Hoofdredacteur-direc
teur: Jan Boon (familienaam) alias
en kan van de Alkmaarse in
dustrieel Krijn Noels zeggen
wat men wil, hij blijft zoeken
naar nieuwe mogelijkheden
om zijn medemens te behagen. Met
zijn „goedkope" geprefabriceerde
Sermanente bungalows heeft de heer
'oels een gevoelige snaar in onze sa
menleving geraakt: de woningnood.
Aan zijn veelomvattende^ industrie in
Heerhugowaard heeft hij sinds kort
deze nieuwe loot verbonden, de bouw
van uit kunststoffen (veredeld plas
tic) bestaande gungalows in prijzen,
die variëren tussen de 16.000 en
25.000 gulden. Op het terrein voor zijn
fabriek aan de rijksweg in Heerhugo
waard heeft de duurste van de drie
een plaatsje gekregen. Qua indeling
een juweeltje van een bungalow, voor
een prijs, die in deze tijd alleszins
redelijk lijkt. „De telefoon staat niet
stil. Kijk maar hoeveel mensen er
nu weer inzetten. Na drie weken
draaien, vijftig bestellingen, zelfs uit
het buitenland," zegt Krijn Noels, die
eigenlijk niet verwacht had, dat het
zo storm zou lopen. Voor een bunga
low met een grote kamer, drie slaap
kamers en een bad ruimte en moder
ne keuken. En wie daar prijs op stelt,
kan er nog een garage aan laten vast
plakken.
Vlak nadat hij zijn bungalow voor
het eerst, helemaal ingericht, voor
het publiek openstelde, schermde
Krijn Noels nog met een levertod van
twee weken. De fabriek heeft slechts
een capaciteit van 200 per jaar. Een
eenvoudig rekensommetje laat zien,
dat er nu wel aan die levertijd ge
tornd kan worden. Ook de in Neder
land zo spaarzame grond moet de
koper zelf bemachtigen, al bemiddelt
de nieuw opgerichte N.V. TEBA wel.
„Het opzetten van de bungalow kan
bijzonder snel gebeuren. Er is nau
welijks bouwcapaciteit voor nodig, zo
dat de gemeentebesturen in het alge
meen gul zijn met hun mede
werking," zegt de heer Noels. Maar
zekerheid daarover kan de heer Noels
niet geven. Blijft echter het feit, dat
de bungalow in zijn opzet riant aan
doet. En bij de prijs is ook de funde
ring en het opzetten begrepen.
Vorig jaar zette de industrieel zijn
vaste ontwerper de heer Tordan uit
Haarlem aan het werk. Toen het
ontwerp op het punt stond gereed te
komen, zocht de Alkmaarse industri
eel compagnons. Hij vond ir. Hoeke,
een isolatie-expert uit Overveen en
de heer Laan uit Bovenkarspel, die in
de bouwwereld zijn kennis heeft opge
daan. Samen richtten zij de N.V. TE-
BA op, de Technische Economische
Bouw Associatie. Met medewerking
van de Polva in Enkhuizen, een
kunststoffen (plastic) verwerkende in
dustrie en Fijnhout uit Amsterdam
kwamen er drie typen bungalows uit
de bus, waarin voornamelijk kunst
stoffen en hout waren verwerkt.
Het resultaat is frappant. De duur
ste van het trio heeft een oppervlakte
van 135 m2. Het gevaarte (3000 kilo)
rust op een betonnen fundament, dat
bij de prijs is inbegrepen. Voor 90
procent is de bungalow in de Pol va-fa
briek gereed gemaakt, de rest wordt
in de Heerhugowaardse gebouwen ver
vaardigd. De buitenwanden en het dak
bestaan voornamelijk uit kunststof
fen; de binnenwanden zijn gemaakt
van door het T.N.O. goedgekeurde ma
terialen. Ook aan de isolatie heeft men
grote aandacht besteed. Een buiten
wand bezit een isolatievermogen van
een halve meter steens muur. Een spe
ciale ploeg van vier man en een schil
der hebben slechts twee weken nodig
om de bungalow piekfijn af te leve
ren. Dat geldt zowel voor de drie ty
pen bungalows als /oor de twee vakan
tiebungalows, die de TEBA ook wii
vervaardigen.
De afmetingen van de kamer met
zowel grote ramen aan de voor- en de
achterzijde, is zeven bij vijf meter.
De openslaande deuren geven voldoen
de gelegenheid een gedeeltelijk over
kapt terras en een wijd gazon bij
het geheel te trekken. Handig heeft
de ontwerper een glazen wand met
talrijke doorgeefkastjes in de kamer
verwerkt, die uitzicht biedt op de keu-
ken. Een keuken met een maximum
aan opbergruimte en die ook in de
prijs van 25.000 gulden is verwerkt.
In het zogenaamde „natte gedeelte"
komt ook een badkamer, met vaste
wastafel en toilet voor. Verder zijn
er; een grote en twee kleinere slaap
kamers, uitkomend op een ruime hal,
waarin een kapstok van grote afme
tingen in een speciaal daarvoor ge-
creeerde hoek kan worden geplaatst.
Ook in de drie slaapkamers zijn vol
doende kasten.
De grote woonkamer biedt mogelijk
heden te over om er een visueel
plafond in te maken of een van d>
wanden te beslaan met fijn hout, dat
steeds meer mode schijnt te worden.
Door de geprefabriceerde bouw kan
men gemakkelijk en sne) gedeelten
van de bungalow uitbreiden.
Bijvoorbeeld de keuken, die uttkomt
op de achterzijde, waar het terras
ook gedeeltelijk overkapt is. Naast tal
loze particulieren schijnen ook ver
schillende gemeenten belangstelling
voor de bungalow te hebben. Voor
het duurste type schrijft de ontwer
per wel een grondoppervlakte van 800
tot 1000m 2 grond voor. Het is voor de
koper alleen nog de vraag, waar
hij die grond vandaan haalt en wat
voor prijs gevraagd wordt...
Vincent Mahieu (auteursnaam) alias
Tjallie Robinson (journalistemiaam).
Het is onder deze "naam dat hij, van
uit California, waar hij woonachtig is,
het blad volschrijft.
Mede-directeur van Tóng-Tong is de
heer S. Catalani, 75 jaar, met veer
tig dienstjaren achter de rug in Indië,
onder meer als directeur van het post
kantoor Batavia-centrum, die nu de on
verwachte situatie het hoofd moet bie
den. Onverwacht, omdat Tong-Tong, de
laatste jaren, met hart en ziel de In
donesische zaak heeft verdedigd in het
veertiendaagse tijdschrift. „Wij staan
voor een groot raadsel", zegt de heer
Catalani.
„wy zijn altijd pro-Indonesië. Wij zijn
een en al lof voor het nieuwe regiem.
Er moet een misverstand in het spel
zijn. Tjallie is al enkele maanden gele
den voor het eerst sinds 11 jaar in In
donesië geweest en hij is er, ook door
de autoriteiten, zeer gastvrij ontvangen.
Hij wilde er de mogelijkheden nagaan
voor handelsbetrekkingen voor Tong-
Tong."
Behalve de medewerkers van Tong-
Tong staat ook de Indonesische am
bassade in Nederland voor een raad
sel; De relaties met Tong-Tong zijn
uitstekend. De ambassadeur bijvoor
beeld tennist regelmatig met de zoon
van de hoofdredacteur, Boon jr., en
voor de onafhankelijkheids viering van
vandaag zijn ook de heer Catalani en
echtgenote, van 's morgens vroeg tot
's avonds laat, uitgenodigd. „Wij heb
ben nog geen officiële mededelingen.
Wij wachten af", zegt men op de
ambassade over de zaak.
Dat Tjallie Robinson de laatste ja
ren geheel en al achter de Indonesi
sche regering staat blijkt uit vrijwel ai
zijn stukken, die hij in grote over
maat in Tong-Tong publiceert. Nieuwe
inspiratie heeft hij gekregen na zijn re
cent bezoek aan Indonesië, het land
waarover hij met aanzienlijk betere
pen zo boeiend en sfeervol heeft
geschreven o.a. in de verhalen, gebun
deld in „Tjies", een boek met herinne
ringen uit zijn jongensjaren, dat ook
door critici uitstekend werd beoor
deeld en dat bekroond werd met de no-
vellenprijs van Amsterdam. In Tong-
Tong, het blad, dat net als een aantai
Indische Nederlanders zelf, heen en
weer slingert tussen „tempo doeloe"
(vroeger) en „assimilatie", geeft Tjal
lie herhaaldelijk blijk van zijn gezind
heid, waarin hij de Nederlanders soms
niet spaart. Illustratief hiervoor zijn
zijn recente uitlatingen over de zaak-
Wawejai, de Papoea-jongen, die tijdens
het bezoek hier van het Indonesische
voetbal-elftal is weggelopen en desge
vraagd een verblijfsvergunning heeft ge
kregen om hier te gaan studeren en
voetballen. Sindsdien is hij vanwege de
verlangde rust rondom zijn persoon on
dergedoken.
Robinson schrijft over deze ver
blijfsvergunning onder meer: „Hier
wordt demonstratief en met trotse te
rugblik op Hollands eeuwenoude gast
vrijheid asiel verleend! Het is niet
droevig, het is verbijsterend en uiter
mate pijnlijk. Vooral omdat in de
zelfde periode de verloofde van
H.K.H. Prinses Beatrix aan een kruis
verhoor wordt onderworpen voor de
T.V. Hoe eindeloos ver schijnen wij
weer af te staan van de volkeren
der wereld met wie wij toch vriend
schapsbanden willen aanknopen. En
ik vraag me af: „Hoe weinigen van
ons willen het werkelijk?"
Robinson, met onbekende bestem
ming met vakantie in Amerika, zal on
getwijfeld schrikken wanneer hem
wordt meegedeeld dat zijn blad niet
meer "welkom is in Indonesië. Hij heeft
zijn best gedaan.
Het laatste nummer waarin hij ver
slag doet van zjjn reis, zal dan ook in
Indonesië zjjn bestemming niet berei
ken al schreef hij opgewekt: „Deze
Tong-Tongs gaan naar jullie toe. Een
heel pak: met de groeten van twintig
duizend sobats in het verre Holland."
„Het enige voordeel van dit alles
is", zegt de heer Catalani, „dat wij
eindelijk eèns in de belangstelling ko
men. Een enkele keer vroeger heb
ben wij gemerkt dat nummers van
ons door de censuur in Indonesië wer
den opgehouden. Maar we hebben
nooit geweten waarom. Dat moet om
een verkeerd begrepen tendens zijn
geweest. Er gingen er trouwens maar
een paar heen. Of ik nog eens naar
Indonesië zou terug willen? Graag, ja,
voor een snoepreisje. Niet voor goed.
De verhoudingen zijn er zo anders
geworden."
Behalve uitgever van het blad (de
rijst wordt er in advertenties per baal
in aangeboden), is Tong-Tong ook uit
gever en verkoper van boeken. Zo is in
eigen beheer van de persen gekomen
,,Je-lah-je-rot" en „Je-lah-je-kripoet",
beide boekjes met „humor uit het oude
Indië", voornamelijk verzamelwerk uit
zeven jaar Tong-Tong. De twee boekjes
het eerste is uitverkocht en zal her
drukt worden zijn bestsellers geble
ken.
Daarnaast organiseert Tong-Tong elk
jaar in de Houtrusthallen de Pasar Ma-
lam, een grote Indische jaarmarkt waar
Indische Nederlanders uit het gehele
land („Adoeh man, jij ook hier") el
kaar ontmoeten. Het is er een groot,
zeer opgewekt en on-Hollands feest,
met de vriendschappelijke 'en hartelij
ke sfeer die Indische Nederlanders
vaak kenmerkt. Er kan veel en lekker
worden gegeten de laatste Pasar
Malam telde vijftien restaurants met
gespecialiseerde rijsttafels van Midden-
Java, Sumatra en Minahassa en de
ouderen kunnen terug naar hun jongens
tijd doordat er behalve met de buks
ook met katapults geschoten kan wor
den, een tijdverdrijf dat hartstochtelijk
werd beoefend in Indië vroeger.
Tenslotte een citaat uit „Je-lah-je-kri
poet" (rimpels), dat op zijn beurt putte
uit het nu gewraakte blad Tong-Tong:
„In de roemruchte dagen dat in de
geest van „Asia Bangoen!" in de stra
ten van Batavia vaak spandoeken hin
gen werd een voetganger bij een aan
rijding zo lelijk aangereden dat hij be
wusteloos op straat bleef liggen. Uiter
aard een massa omstanders en nie
mand die een hand uitstak. Totdat ein
delijk een energiek man naar voren
stapte en luid riep: „Ajo! Asia Ban
goen!" Ook al hielp het niet, er was
toch veel pret".
