3
Met schepping van Dudok
kreeg Yelsen nieuw hart
Om niet te
vergeten
't Is feest
in Velsen
EEN
H
STAD VAN LICHT EN WIND
H
Dagboek
van een
-
Teruggang
Aaneengekit
Opening stadhuis
via radio en tv
Carillon
v Carillon
Bezichtiging
Taptoe
Lichtroute
VRIJDAG 24 SEPTEMBER 1965
PAGINA
VELSEN, 24 sept. „Burgers van de ge
meente Velsen: hoort!" Zo begint de tekst van
een proclamatie, die gisteravond in alle delen
van de gemeente Velsen door een stadsomroe
per is voorgelezen ter aankondiging van de
feestelijke opening van het stadhuis. „Het
.nieuwe stadhuis zal niet alleen de, zetel zijn van
het gemeentebestuur, maar vooral opk het „huis
der gemeente", ten dienste van allen. Het stad
huis is tevens het symbool van de door geza
menlijke inspanning tot stand gebrachte wederopbouw van onze,
in de donkere oorlogsjaren vernielde gemeente."
„Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Margriet zal bij deze ge
legenheid in het stadhuis een standbeeld onthullen, dat haar
grootmoeder, wijlen Koningin Wilhelmina voor ons vereeuwigt.
Koningin Wilhelmina zal voor ons een lichtend voorbeeld blijven
van vrijheidszin en onverzettelijkheid."
„Mede namens ons allen zal aan het gemeentebestuur een
carillon worden aangeboden, dat voortaan zijn zingende klanken
zal laten horen aan vrouwen en mannen, aan de werkers in de
industrie, handel, nijverheid, scheepvaart, visserij, land- en tuin
bouw, aan de werkers in kantoren, werkplaatsen, laboratoria
scholen of waar dan ook."
„Het is feest in Velsen!"
Fe
Het nieuwe stadhuis van Velsen
bij avond. Schijnwerpers spelen
met de contouren van het gebouw.
Ook als de feestelijkheden ter ge
legenheid van de officiële opening
achter de rug zijn, zal deze ver
lichting avond aan avond worden
ontstoken. Het stadhuis blijft zo
een lichtend middelpunt in het
nieuwe hart van de stad aan
de zee.
iiiiiiiiiiiiiiiiii,|1,',|,,Hiiiiiiiiiiiiiiiimmuiiiiiiniiiiiinmniii
VELSEN, 24 sept. Het is
de bedoeling de bevolking van
de gemeente Velsen zoveel mo
gelijk deelgenoot te maken van
de vreugde die er is om de
officiële ingebruikstelling van
het nieuwe stadhuis aan het
Plein 1945. Dat vond reeds
hedenmiddag zijn verwezenlij
king omstreeks half vijf, toen
op het bordes van het stadhuis
circa 150 zangers en zangeres
sen, tezamen met koperblazers
en beiaardier Hein de Ligt,
onder directie van Hans Waan-
ders de carillon-hymne uitvoer
den ter bezegeling van de over
dracht van de beiaard aan het
gemeentebestuur. De tekst is
van de in IJmuiden geboren
Amsterdamse dichter Adriaan
Morriën, de muziek van de
Haarlemse componist Sas
Bunge.
14 i\
L M 4
«V
VELSEN, 24 sept. Het was
op 8 oktober 1962, dat op het
Plein '45 de bouw van het nieuwe
stadhuis formeel werd begonnen
met maatvoering en het opstellen
van keten en loodsen. Ondanks
het zeer regenachtige najaars
weer verliep het graafwerk vol
gens plan. Nadat in drie weken
tijds 6.000 kubieke meter grond
was verzgt kon op 15 november
1962 de eerste van 245 palen,
waarop het stadhuis staat, wor
den geslagen. Deze handeling, die
het officiële begin vormde van de
bouwwerkzaamheden, werd ver
richt door de toenmalige Com
missaris der Koningin in Noord
holland, dr. M. J. Prinsen.
Na het slaan van de eerste paal voor
de bouw van 1.008 woningen in Zee-
wijk, gistermiddag verricht, beleeft de
gemeente Velsen vandaag de gloriedag,
waarnaar vrijwel vanaf het moment
van de bevrijding is uitgezien: de offi
ciële ingebruikneming van een nieuw
stadhuis. Het oude dorp Velsen, onder
welks vleugelen in 1876 IJmuiden werd
geboren, is thans door datzelfde IJmui
den overvleugeld en heeft de taak van
bestuurscentrum thans overgedragen
pf?m iL?ieuwt hart in de stad, het
Plein 1945 m het oostelijke deel van
w wen\t nd'? Plek, zette bouwmees-
teer W. M. Dudok, die reeds een be-
langryk aandeel had in de na-oorlogse
vormgeving van het nieuwe IJmuiden,
het stadhuis neer, dat hedenmiddag
door Prinses Margriet officiëel in zijn
functie van „huis der gemeente" wordt
bekrachtigd. Niet het doorknippen van
een lint of het ontsluiten van een deur
zal dit feit markeren. Prinses Margriet
onthult het door Mari Andriessen ge
maakte beeld van haar grootmoeder:
Koningin Wilhelmina, zoals zij na de
jaren van bezetting voor het eerst weer
voet op vaderlandse bodem zette, een
beeld, dat onuit-
wistbaar in de her
innering staat ge
grift van hen, die
het moment van de
bevrijding bewust
hebben beleefd.
Een stadsomroe-
er, voor deze ge-
egenheid uit de
historie overge
plant naar 1965,
heeft donderdag
avond de bevol
king van de onderscheiden gemeente-
delen: Velsen-noord, Driehuis, Santpoort
en IJmuiden het blijde nieuws aange
kondigd. Erepoorten zijn opgericht bij
het nieuwe stadhuis, dat in zijn gele
geglazuurde gevelsteen oplicht temid
den van de in rode baksteen opgetrok
ken pleinwand-bebouwing.
Zes en veertig meter hoog reikt
in bouwmeester Dudoks schepping
de stadhuistoren ten hemel, met boven
in het 47 klokken omvattende carillon,
geschenk van de burgerij, de industrie
en vele vrienden van Velsen. Vanmid
dag is dit carillon, waarvoor onder de
inspirerende leiding van de Veiser Ge
meenschap een bedrag van 100.000 bij
een werd gebracht, officiëel aan het
gemeentebestuur overgedragen.
Aan de ene zijde van de toren springt
de raadzaal ver haar voren, overhui
vend de hoofdingang van het stadhuis.
Rustend op twee met goud-mozaïek be
klede kolommen is het niet de gebalde
vuist van het gezag, maar de uitge
stoken hand naar de bevolking, over
wier wel en wee de gemeenteraad naar
eer en geweten heeft te waken.
Achter de raadzaal, direct bereik
baar van de hoofdingang, ligt de ma
jestueuze burgerzaal, waarin door de
vrijwel van de vloer tot het plafond
reikende ramen het licht zijn spel speelt
met het witte marmer en de lichtkro-
litl v.an Venetiaans kristal. Bij de sta-
rtiC vnor? aan het eind Van de zaal'
oit inaar de trouwzalen, staat op
TnVionD de beeltenis van koningin
Juliana, een schepping van de beeld
houwster Charlotte van Pallandt.
u uïïaf -fir>T?n^er-e Z^de van de toren
bevindt zich de 'in een rechthoek rond
om een binnenhof gebouwde secretarie,
met op de eerst, étage, op hetzelfde
niveau als de raadzaal, de bestuurs-
gang, waaraan burgemeester, secreta
ris en wethouders hun kamers hebben,
ment op de Kop
Met de opvoering van een stemmen- van de Haven.
spel, waarin de schrijver Max Demler-
tnonde op suggestieve wijze de wor
dingsgeschiedenis van IJmuiden in de
laatste honderd jaar in woord en ritme
wist te verklanken, met de onthulling
van het beeld van Koningin Wilhelmi
na door Prinses Margriet, en met de
aanbieding van het carillon, geaccen
tueerd door een hymne, waarin de in
IJmuiden geboren Amsterdamse dichter
Adriaan Morriën zingt van „uit verne
dering bevrjfd, met nieuwe kracht be
zield, hersteld en groter opgebouwd, een
stad van licht en wind", viert Velsen
vandaag de officiële ingebruikstelling
van het nieuwe stadhuis.
Het is het begin van een reeks fees
telijkheden. Tot en met 2 oktober be
speelt stadsbeiaardier Hein de Ligt
avond aan avond het nieuwe carillon.
Zaterdagmiddag en -avond en op de
avonden van maandag tot en met woens
dag zuilen telkens groepen genodigden
worden ontvangen. Twee weken lang
kunnen de bejaarden overdag in groe
pen het stadhuis bezichtigen en een
korte rondrit door de gemeente maken.
Van 1 tot en met 8 oktober wordt de
bevolking in de gelegenheid gesteld 's-
avonds een bezoek te brengen aan het
nieuwe stadhuis. Op de avond van 29
september, als de gemeenteraad 's mid
dags de eerste raadsvergadering in het
nieuwe stadhuis heeft gehouden, wordt
op het Plein 1945, voor het stadhuis,
een grootste taptoe uitgevoerd door al
le muziekkorpsen,
die Velsen rijk is.
En tot en met
29 september kan
ieder, die dat wil,
een lichtroute rij
den door de ge
meente Velsen
vanaf de Ruïne
van Brederode in
Santpoort tot aan
het Vissersmonu-
VELSEN, 24 sept. In de hall
van het nieuwe stadhuis, nog vóór de
burgerzaal, js op het witte marmer
naast het grote raam, slechts enkele
meters van de plaats waar het beeld
van wijlen koningin Wilhelmina staat,
in bronzen letters de volgende tekst
aangebracht:
Ter eerbiedige nagedachtenis
aan de 325 ingezetenen van
Velsen, die door bezetting
en oorlog om het leven kwamen.
Moge hun geest overwinnen.
Op de tegenover gestelde wand is,
eveneens in bronzen letters, en voor
zien van de namen van burgemees
ter, wethouders en gemeentesecreta
ris, te lezen:
Op 15 november 1962 Is door
het heien van de eerste paal
het fundament gelegd door
dr. M. J- Prinsen
commissaris der koningin In
de provincie Noord-Holland.
Op 24 september 1965 opende
H.K.H. Margriet Francisca,
prinses der Nederlanden,
dit gebouw en werd het ten
dienste van het algemeen
in gebruik genomen.
Vanavond van zeven uur tot half
acht geeft stadsbeiaardier Hein de
Ligt een concert op het carillon in
de stadhuistoren. Elke avond tot en
2 oktober is er van zeven uur
tot half acht een carillonbespeling.
In zo ruim mogelijke mate zal
gelegenheid worden geboden het
nieuwe stadhuis te bezichtigen. Op
25, 27, 28 en 30 september vindt dit
plaats voor zogenaamde gerichte
groepen, zoals vertegenwoordigers
van verenigingen, organisaties en
instellingen, die daartoe uitnodigin
gen hebben ontvangen. Onder hen
zijn ook de bewoners van het Plein
1945, die jarenlang tegen de bouw
hebben aangekeken en ook de men
sen, die aan de bouw van het stad
huis hebben gewerkt.
Door middel van een boekwerkje,
dat allerlei bijzonderheden over het
nieuwe stadhuis bevat en dat ook
rijk verlucht is met foto's heeft
de bevolking van Velsen een uitno
diging ontvangen om in de periode
van 1 tot en met 8 oktober 's avonds
tussen half acht en tien uur het
stadhuis te komen bezichtigen.
Voor de circa 6.000 bejaarden is
een speciale regeling ontworpen,
waarvan zij, als een avondbezoek
hen minder schikt, gebruik kunnen
brengen
we stadhuis met een korte rondrit
door de gemeente. Dit laatste is een
genereus aanbod van de N.Z.H.V.M.
In de middag van woensdag 29
september houdt de gemeenteraad
de eerste raadsvergadering in het
nieuwe stadhuis. By die gelegenheid
zal afscheid worden genomen van
wethouder R. Verbeek, dan juist 75
geworden, die zijn functie neerlegt.
Tevens zal dan een nieuwe wethou
der moeten worden gekozen. Die
avond zal om 9 uur op het Plein
1945, vóór het stadhuis, een groots
opgezette taptoe worden uitgevoerd,
waaraan alle harmonie- en fanfare
korpsen en drumbands uit de ge-
meenfe Velsen medewerken. Ook het
stadhuiscarillon wordt tijdens deze
taptoe bespeeld.
Verschillende objecten in de ge
meente Velsen zuilen een feestver
lichting krijgen, terwijl ook op ver
schillende plaatsen vlaggen met ver
lichting zullen staan. Hierdoor wordt
het mogelijk tot en met 29 septem
ber een zogenaamde lichtroute door
de gemeente Velsen te rijden van
zonsondergang tot half elf.
et is nog maar amper honderd
jaar geleden. Honderd jaar en
nog geen tweehonderd dagen is
hef her dat in de Breesaap,
zeshonderd meter uit de kust, de
eerste spade in de grond ging voor
het graven van het Noordzeekanaal,
dat Amsterdam, na veel geharrewar
moest redden uit de worgende ver
stikking van de aangeslibde drempel
bij Pampus en het alweer te klein
geworden lange Noordhollaiids Ka
naal. Met een kruiwagen en een
schop is het begonnen. En honderd
man. Polderjongens, van wie de al
eeuwenlang in een gezapige rust le
vende geslachten in het oude dorpje
Velsen, aan de voet van St. Wille-
brodus' kerkje, niet veel goeds wisten
te verteilen. Het oude Velsen droom
de maar zo'n beetje voort, ging braaf
ter kerke en koesterde - zich in de
herinnering aan de Gouden Eeuw,
toen rijke Amsterdammers hun bui
tens bouwden in de groene gordel
van het „Zegepraient Kennemerland".
Wat meer naar het zuiden, waar de
blekerijen Santpoorts geschiedenis
hadden geschreven, kromde zich de
landman naar de aarde. En 's avonds,
bij de schouw, werd met misprijzen
het verhaal verteld van Napoleon,
die, eenmaal in Velsen officiëel ont
vangen, zich bij de erepoort in Sant
poort niet nog eens zo'n begroeting
door notabelen had laten welgevallen.
Nog maar amper honderd jaar ge
leden ging de eerste schop in de bak
van de kruiwagen. Elf jaar later, 1
november 1876, kon de koning met
zijn gevolg, bjj het doorvaren van de
sluis, ervaren, dat het buitengaans
een landrot slecht kan vergaan. Met
lege magen keerde het gezelschap
terug. Maar Amsterdam had zyn
nieuwe waterweg. IJmuiden, reeds in
1848 benaamd, was geboren!
De Amsterdamse hoge heren, die
zich eerst hadden moeten laten drei
gen met het afspringen van een ko
ninklijk bezoek, voordat zy geld in
deze onderneming staken, diezelfde
hoge heren hielden nu angstvallig
het kanaal in eigen hand. IJmuiden
moest klein biyven, met hooguit een
paar ambtenarenhuisjes en wat her
bergen, voor de vrouwen van het
scheepsvolk. Geen concurrent, zo
vlak aan de kust...
Maar de visserij vond bij opkomen
de storm een veilige beschutting bin
nen de armen van de pieren. De vis
handelaren kwamen er met de hon-
dekar van Egmond en Kattik wel op
af. Ondernemende lieden stichtten een
particuliere visafslag en het werd bij
na op stel en sprong slaande ruzie.
Toch kwamen er steeds meer vis
sersschepen, ook als het geen storm
weer was. En de papierfabriek van
Van Gelder, die in Wormer niet vol
doende armslag kon krijgen, nestelde
zich als eerste, nog vóór de eeuw
wisseling, aan het Noordzeekanaal.
De polderjongens, die in Wijkeroog
en op de Heide waren blijven han
gen, vormden er een goedkope ar
beidsreserve. De papierfabriek zat
dicht aan het water.
et bleef niet bij de papierfa
briek. Er moest al gauw een
tweede sluis komen, want de
schepen werden groter. Later,
in 1929, een derde, nog altyd de groot
ste zeesluis ter wereld. Maar toen
was al, in 1924, de eerste hoogoven
aangeblazen. Een nieuw bedrijf,
nieuw voor heel het land, stak voor
zichtig de kop op.
De opkomst van de industrie bracht'
de teruggang van de vissery. - Wel
bleef IJmuiden de belangrijkste aan-
voerhaven. Maar het vissersvolk
moest van elders komen. Van Zwar-
tewaal en Maassluis, van Noordwijk
en Katwfjk, van Scheveningen en
Vlaardingen, en uit de Noord van
Egmond. Kyk maar naar de naam
bordjes op de huisdeuren. Je pikt ze
er zó uit: Glas, Parlevliet. Brouwer,
Zwart; Het jongvolk van IJmuiden
keerde de zee de rug toe en verkoos
een baan aan de wal. Acht uur op,
zestien uur af, iedere dag by moeder
thuis en vaste verdienste. De oude
ren, die het ook probeerden, hielden
het niet vol tussen de muren van de
fabriek en gingen na een tijdje toch
weer varen. Moeder de vrouw be
greep het wel. Ze had het aan zien
komen. En ze wist, dat er geen ver
zetten tegen was.
Het is met IJmuiden a'N,d roet
vlagen gegaan. De smeesboten in
de eerste wereldoorlog, die de vis op
raapten tussen de mijnenvelden, Ne
derland was immers neutraal. En wat
de zee opleverde werd met goud be
taald. Maar ook de crisis van de der
tiger jaren, toen de werkeloosheid bij
na deur aan deur zijn klantjes had,
toen de mensen in lange rijen ston
den voor goedkope doorgedraaide
groente en voor margarine van een
paar centen. En nog maar net was
het ergste leed van die malaise ge
leden of de tweede wereldoorlog
maakte van een groot deel van Vel
sen een puinhoop.
In de -hymne, die vandaag bij de
opening van het stadhuis en de over
dracht van het carillon aan de ge
meente, haar première beleeft, zingt
de oud-IJmuidenaar Adriaan Morriën
„Door vreemde dwang en bruut ge
weld bezet, ontvolkt vermeld, maar
uit vernedering bevrijd, met nieuwe
kracht bezield hersteld en groter op
gebouwd: een stad van licht en wind".
Zo was het in de na-oorlogse jaren.
De zware industrie nam een gewel
dige vlucht Hoogovens bouwt nu zijn
zesde hoogoven, waarmee een tweede
serie van vyf wordt gestart. De pa
pierfabriek is onlangs uitgebreid en
het krantenpapier heeft nu gezelschap
gekregen van het styvp karton voor
ponskaarten.
Aan de noordkant van het Noord
zeekanaal, op de plek waar
vroeger in ae Breesaap nog
zeldzame planten werden ge
vonden, verheft zich nu een imposant
en tevens angstaanjagend décor van
fabrieksschoorstenen en gebouwen.
Het kanaal wordt alsmaar breder.
Het landverkeer duikt sinds 1957 on
der deze natte barrière door, nu al
meteen aantal van 10 miljoen motor
voertuigen per jaar. Op de zuidelyke
oever is Velsen uitgedijd, zijn de oor-
spronkeiyke losse dorpen aaneengekit
tot een stad van nagenoeg 70.000 in
woners. En het houdt niet op. In
Zeewijk komen een paar duizend wo
ningen uit de grond. En van Zeewyk
zal, dwars door het duin, een nieuw
woongebied voortrollen als een golf
naar Santpoort toe: woonruimte voor
nog eens 4.500 gezinnen.
In die nieuwe stad klopt, in Dudoks
schepping, het nieuwe stadhuis, het
nieuwe hart van de gemeente Velsen.
Een gemeente, die trots is op dit
majestueuse gebouw. Een statussym
bool? Och, wil men het dan helemaal
zonder symbolen doen? En mag een
stad, die zichzelf respecteert, met of
zonder stadsrechten, zich dan niet pre
senteren op een wyze, die gezien mag
worden? Dudok heeft geen wereldwon
der gebouwd. Het was hem ook niet
gevraagd Hy heeft Velsen een stad
huis gegeven, van waaruit verder
wordt gewerkt aan de toekomst. Hoog-
ovens groeit door: jaarlyks duizend
man meer personeel. De scheepvaart
blijft toenemen. Amsterdam werkt
met Velsen samen hard aan de uit-
werking van de plannen voor de bui-
tenhaven. En wat zullen de olieborin
gen In de Noordzee straks voor nieuwe
impulsen aan IJmuiden geven?
Adriaan Morriën zegt: .Een ®tad
viert haar herryzems en wydt haat-
stadhuis in. Een stad van water, licht
en wind, van jeugd en vryheidszin.
Een vrije stad voor man en vrouw,
een speelplaats voor hun kind. Geen
schoner taak dan daag'lijks werk.
geen rijker land dan eensgezind.
VELSEN, 24 sept, Ook radio en
televisie schenken vandaag aandacht aan
de opening van het stadhuis. De KRO
doet dit in de rubriek „Echo" om 19.10
uur, de VPRO in het radioprogramma
„Uit de Kunst" om 19.30 uur, en de NTS
in het Journaal van 20,00 uur.
Tegenslagen zyn de bouwers niet
bespaard gebleven, ook al mag met
voldoening worden geconstateerd, dat
er geen moment arbeidsonrust is ge
weest. Maar de strenge winter van
1962-1963 bracht een aanzienlyke ver
traging in de gang van het werk.
Van 24 december 1962 tot 11 maart
1963 dus elf weken lang lag
het werk geheel stil. Ook de winter
van 1963-1964 liet zich op dit punt
niet onbetuigd. Die winter bracht zes
weken werkverzuim door het slechte
weer. Ondanks dit alles en vooral
dank zy aller inspanning en toewij
ding kon het stadhuis ten naaste bij
binnen de daartoe overeengekomen
termyn worden opgeleverd.
Voor de bouw werd 17.000 vier
kante meter bekisting aangebracht en
3.000 kubieke meter beton gestort,
waarin 315.000 kg. betonijzer is ver
werkt. De metselaars verwerkten
225.000 stuks geglazuurde stenen in
de buitenmuren en 575.000 gewone
bakstenen in de binnenmuren. Een
bijzonderheid is voorts het gebruik
van zeer fraaie natuursteen: 427 ku
bieke meter wit marmer en zwart
graniet zyn aangebracht :n en aan het
gebouw.
Het stadhuis, met zijn 46 meter hoge
toren, waarin een carillon is opg&han
gen van 47 klokken met vier oktaven
heeft een inhoud van ongeveer 35.000
kubieke meter. De totale bouwsom
heeft, met Inbegrip van de inrichting
ruim 7 miljoen bedragen. Hieruit kan
worden becyferd, dat het nieuwe stad
huis van Velsen, alles inbegrepen, de
gemeente op ongeveer 200 per kubie
ke meter inhoud kost.
N».
