Nieuw systeem tegen teer op stranden
LEVENSMIDDELEN
ZIJN NOG ALTIJD
Hebt u dat
gelezen
PLUS 25 öiüjf iJüMBER 1965 PAGINA 3
(Van een speciale correspondent)
TTET diep-blauwe Scutari-meer is een
van de wijdste watervlakten in de
hele Balkan. Ondanks zijn lieflijkheid
draagt het ook wel de sombere naam Meer
des doods. In het Scutarimeer vinden na
melijk jaarlijks ongeveer vijfhonderd men
sen hun graf, niet omdat ze de zwemkunst
niet meester zijn, maar als gevolg van de
activiteiten van scherpschutters. Het meer
vormt namelijk de noordelijke grens van
het Rood-Chinese troetelkind, en tegelijk
Ruslands verstoteling, Albanië, met Joego
slavië. En hoewel beide landen communis
tisch zijn, schijnt het land van Tito vele Al
banezen een soort paradijs toe, dat zij eens,
via het Scutarimeer, hopen te bereiken. Het
lukt maar weinigen, en honderden moeten
hun pogingen met de dood bekopen. De be
waking wordt met de dag scherper.
Albanië is wel het vreemdste
communistische land ter wereld.
Door zijn teruggetrokken lig
ging,, ingesloten door Joego-Sla-
vië en Griekenland en grenzend
aan de Adriatische Zee, heeft het
de positie van een soort balling
in het twintigste-eeuwse Euro
pa. Het is de kleinste communis
tische satelliet in het Avondland,
en tegelijk torst het de zwaarste
lasten. Want sinds de eerste se
cretaris der communistische par
tij, Enver Hodsa, een doorge
winterde stalinist, openlijk de
zijde koos van Rood China, is Al
banië een land zonder bevriende
mogendheden binnen een af
stand van duizenden kilometers.
Drie jaar lang trekt Albanië al
lange neuzen tegen het Kremlin
en drijft het steeds verder van
het communistische moederdand
af.
Tirana
Op de bon
Invloed van Sfalin
Wat kost het
Nationale held
Familseclan
Albanië is met zijn anderhalf
miljoen inwoners ongetwijfeld
het armste land van Europa.
Twintig jaar na de oorlog zijn
alle levensmiddelen nog slechts
op rantsoen verkrijgbaar. Met
slagzinnen als „bouw het socia
lisme op met een houweel in de
ene en een geweer in de andere
hand" tracht Hodsa zijn onder
danen te animeren tot het aan
snoeren van de buikriem. De
Chinezen hebben nog geen om
keer teweeggebracht in de alge
hele malaise. Zij bemoeien zich
ook weinig met de Albanen zelf.
Men ziet ze voornamelijk in Ti
rana, zij verblijven vaak in hun
hotel en zonderen zich ook met
de maaltijden af. En nog altijd
is de lift van Hotel Daiti buiten
gebruik, het hotel dat iedereen
het slechts beheerde hotel ter
wereld noemt, in het slechtst be
stuurde land ter wereld
nnninnmnmnnniiinniiiiniinimninniiinnminiinm»^
""({'(•-••om»!".),
U we alweer midden in sep
tember zitten, heeft het zin
om eens even stil te staan
bij de manier, hoe we ons tegen
de komende kou het best kunnen
wapenen. Natuurlijk had dat
eigenlijk veel eerder moeten ge
beuren, want de herfst is in feite
al lang begonnen. Maar persoon
lijk houd ik me meestal star aan
de kalender. Ik vertik het om,
bijvoorbeeld, midden in juli een
trui aan te trekken, alleen omdat
de wind uitgesproken guur is en
de regen tot in alle hoeken van
het huis de kilte doet postvatten.
Laat de seizoenen zich dan niet
aan de kalender houden, ik in
elk geval wél. Zo tegen het begin
van de herfst ben ik pas bereid
mijn meer degelijke garderobe
uit de kast te halen, hoewel ik
met weemoed afscheid neem van
het luchtige textiel waarin ik tot
nu toe gewoon tras mij te kleden.
Bij mijn vrouw merk ik trou
wens dezelfde afkeer van het
wintergoed. Slechts aarzelend
ruilt zij haar frivole nietigheden
in voor het solide „pura lana" en
het originele „Harris tweed". De
bloesem verdort, het is tijd v<%>r
het winterkleed. Misschien kent
u ook wel die moeilijka ogen
blikken voor de kleerkast, maar
de kalender is onverbiddelijk.
Wij moeten onder het juk der
seizoenen door, en wij willen u
daarom dringend aanraden uzelf
niet langer te bedriegen. Ja, trek
dat warme ondergoed nu heus
maar aan, niemand die het ver
der ziet.
Ikzelf heb al mijn aarzelingen
overwonnen, toen ik onlangs in
dit, ons aller lijfblad las, dat bij
één enkele nies niet minder dan
150.000, zegge honderdvijftigdui
zend. microben het luchtruim
worden ingeslingerd. Denk u
eens in, 150.000 van die kleine
vieze microben, zopas nog veilig
ergens in iemands neusholte,
zweven dan los in de atmosfeer,
allesbehalve ingenomen met hun
vrijheid, maar begerig om op
nieuw zich ergens te nestelen en
een vers slachtoffer te kiezen
van de griep.
Ik moet toegeven, dat ik tot
dusver onbekommerd en van
harte vrijwel alle niesbuien heb
laten uitvieren. Nietwaar, een
eerlijke nies levert een heerlijk
bevrijdend gevoel op, maar nu
ik weet, waar ik precies van
bevrijd wordt, namelijk van
honderdvijftigduizend microben,
kleine organismen die natuurlijk
wemelen van gevaarlijke ziekte
kiemen, nu ik dit eenmaal weet,
zal ik nooit meer zo zorgeloos
aan een niesbui kunnen toege
ven. Ik besef uiterst onverant
woordelijk te hebben gehandeld,
en ik verontschuldig mij oprecht
bij allen, die in mijn nieswolk
van microben een ernstige ver
koudheid mochten hebben opge
lopen. Evenwel: hoe vaak ben ik
zelf het slachtoffer geworden
van andermans lichtzinnige ge
dragingen? Hoe dikwijls ben ik
op het ziekbed geworpen, alleen
omdat iemand zijn microben niet
in bedwang wist te houden? Ar
geloos lopen wij allen door die
zwermen heen, 150.000 stuks bij
één enkele nies, en wij verbazen
ons wanneer wij later rillend
van koorts de leden strekken.
Het is duidelijk, dat zo'n be
richt ons tot nadenken moet
stemmen. Willen wij voortaan
niet beticht worden van asociaal
gedrag, dan zullen wij ons bij
iedere nies, bij iedere hoestbui,
bij elk neusgesnuit, moeten af
vragen, of ze beslist onvermijde
lijk zijn. Luidt het antwoord be
vestigend, is het niet te voor
komen, dat de atmosfeer van mi
croben verzadigd raakt, dan
dient men zich snel van zijn
evennaasten te verwijderen, of
wel men kan de ander, bijvoor
beeld door met een rode zakdoek
te zwaaien, er opmerkzaam op
maken, dat er gevaar te duchten
is.
Maar er zullen er altijd zijn,
die zich aan dit advies niet wil
len houden. Beperk daarom het
risico tot het uiterste door het
dragen van warm ondergoed. Uit
ondervinding weet ik, dat de
bacillen op dat pantser altijd
stuk lopen. U gaat onbezorgd de
winter tegemopgepast, weg-
wez.haha.hatsjoeü
Dank u.
WAARNEMER
Blik op de hoofdstad Tirana, die omgeven is door middelhoog ge
bergte.
Albanië heeft welbewust alle banaen
met de rest van Europa afgesneden.
Italië en Frankrijk zijn de enige lan
den, die er diplomatieke vertegenwoor
digers op nahouden in de hoofdstad
Tirana. Hun leven is niet te benijden.
Ze kunnen ge enstap buitenshuis, en
wellicht ook binnenshuis, zetten zon
der dat de Sigurimi, de Albaanse ge
heime politie, hiervan op de hoogte is.
„Het leven daar is erg slecht, erger
dan het ooit geweest is. Alle levens
middelen zijn op de bon, alles is ge
rantsoeneerd. Vlees is bijna niet te
krijgen, suiker mondjesmaat, er is
speciale toestemming nodig voor het
kopen van medicijnen, zelfs voor zo
iets als aspirine, en het brood is van
slechte kwaliteit. Een op de vijf men
sen werkt samen met de geheime po
litie en bespioneert zijn buren. Wie
zou daar nog willen wonen? Aldus het
relaas van een oude vrouw, die het
nog gepresteerd had, de moeilijke
tocht naar Joegoslavië te maken.
Zij is een van de 600.000 Albane
zen die er sinds 't bewind van Hod
sa in geslaagd zijn te ontsnappen.
Onder de huidige regering zijn al on
geveer 50.000 Albanezen omgekomen
in concentratiekampen, en de primi-
tieve gevangenissen herbergen nog
eens zo'n 22.000 politieke vijanden.
Gedurende de tweede wereldoorlog
was Albanië bezet door de Duitsers.
De Russen werden er in 1945 als be
vrijders ingehaald. Sindsdien heeft
Stalin, ook na diens dood zijn invloed
behouden. De Sovjet-Unie heeft niet
nagelaten om Albanië er economisch
wat bovenop proberen te helpen. In
ruil voor het recht om op het eiland
Saseno een duikbootbasis te onderhou
den, verschaften de Russen aan Alba
nië hulp in de vorm van geld en men
sen. Er werd bijvoorbeeld een petro-
leumraffinaderij gebouwd, ook fabrie
ken van andere aard verrezen in „het
land van de Adelaarsberg" en aan de
zonnige Adriatische kust werden en
kele hotels gebouwd om de toeristen
te lokken. Het mocht allemaal niet
veel veranderen aan de armoe
de, waarin het land verkeerde.
Vandaag de dag treft men geen Rus
sen meer aan in Tirana. De gezichten
die men in en om hotel Daiti te zien
krijgt, vertonen onmiskenbaar Ooster
se trekken. Het zijn de Chinezen, die
de taak van de Russen hebben overge
nomen. China's premier Tsjoe En Lai
is nog niet lang geleden wezen kijken,
hoe alles in Albanië reilt en zeilt. Hij
zal niet erg optimistisch zijn vertrok
ken, want de bijna 400 miljoen gulden
die hij er inpompt, lijken een druppel
op een gloeiende plaat.
Om enig idee te geven van een Al
baanse gezinsbegroting: het gemid
delde loon van een werkman bedraagt
ongeveer 5000 lek per maand, ofwel
een kleine vierhonderd gulden. Mis
schien lijkt dat bedrag nog niets eens
zo laag, maar het gaat er tenslotte om,
wat je er mee kunt doen. Welnu,
vlees kost ongeveer acht gulden per
pond, eieren bijna 'n gulden per stuk,
schoenen zijn verkrijgbaar vanaf 50
gulden tot aan 200 gulden per paar, en
voor een gewoon wit overhemd moet
de Albanees bijna tachtig gulden neer
tellen. Voor een heel kostuum moet
de Albanese arbeider driemaal een
volledig maandsalaris opzijleggen.
Eén ding is goedkoop in Albanië: de
bioscoop. Maar vraag niet, wat daar
gedraaid wordt. De meest recente
Amerikaanse films behandelen de
avonturen van Tom Mix! Aan tal
van muren treft men de beeltenis van
deze Wildwest-held aan, al of niet ver
gezeld van zijn trouwe paard Tony.
Aan diezelfde muur hangt dan ook
meestal een portret van Stalin, die in
Albanië alle stormen van verguizing
getrotseerd heeft, alsmede een foto
van de sterke man van Albanië,
Enver Hodsa, die het land nu al acht
tien jaar in een ijzeren greep houdt
Hodsa werd geboren-in 1908 in een
Mohammedaans middenstandsgezin.
Hij won in 1930 een beurs om aan
de universiteit van Montpellier, Frank
rijk, te gaan studeren. Ofschoon hij
aanleg voor talen had, beëindigde hij
zijn studie niet en zijn beurs werd
daarop ingetrokken. Toen kwam de
verandering in zijn leven: hij werd
een volgeling van Marx en ging naar
Brussel, waar hij een baantje kreeg
op het Albaanse consulaat. Na drie
jaar riep de regering van Albanië
hem terug.
Tegen het jaar 1940 had Hodsa een
sigarenwinkel geopend in Tirana. De
etalage diende eigenlijk meer als ca
mouflage v?°r een communistische
cel en tegelijk voor een anti-Nazi-cen-
trum. Hodsa werd, dank zij zijn na
tionalistische ijver, in de oorlog be
noemd tot commandant van het Al
baanse leger. Hij was toen slechts
34 jaar. Generaal Hodsa vocht zo ver
beten tegen de Italiaanse en Duitse
indringers, dat hij het symbool werd
van vrijheid en vrede. Hij had het
tot held van de natie gebracht. Geen
wonder dan ook, dat Hodsa in 1946
gekozen werd tot premier. Hij was
tegelijkertijd minister van buitenland
se zaken en defensie, secretaris-ge
neraal van de communistische partij
in Albanië; lid'van het'Politiebureau
en president van het Nationale Be
vrijdingsfront.
Enver Hodsa ging met zijn regime
krachtig van start. Hij richtte overal
zuiveringsrechtbanken in, concentra
tiekampen voor reactionairen, riep de
geheime politie in het leven en on
derwierp de pers aan een breidel. Zijn
bewind kostte menige vroegere vriend
van Hodsa het leven. Maar zijn eigen
familie bleef gespaard. Zo zien we de
echtgenote van Hodsa nog altijd ze
telen in het oppermachtige centrale
comité van de partij. Ook een paar
zwagers van Hodsa bekleden belang
rijke posities, alsmede andere ver
wanten. De politiek van Moskou is er
nooit in geslaagd om deze familie
clan te doorbreken.
ALBANIË: land zonder
vrienden in Europa
Een vervallen straat in de Albaanse
hoofdstad Tirana. Op de achtergrond
het „Paleis voor Cultuur" in aan
bouw, waarvoor de Russische fond
sen werden gestopt op het ogenblik
dat de verhouding tussen beide lan
den verslechterde.
onmin, maar vooral met zijn naaste
buren Griekenland en Joego-Slavië.
Met Griekenland bestaat een gespan
nen verhouding, omdat Albaanse sol
daten al meer dan vijfhonderd Griek
se veehoeders, die per ongeluk de
grens waren gepasseerd toen ze weg
gelopen vee trachtten op te sporen,
in de gevangenis hebben opgesloten.
En Joego-Slavië heeft het bij Hodsa
verbruid, sinds Tito de aanbidding van
Stalin heeft afgezworen en zelfs een
eigen koers probeert uit te zetten. Het
Titoïsme wordt in Albanië beschouwd
als een der ergste vormen van com
munistische ketterij. Sinds 1948 zijn
meer dan 700 grensincidenten voorge
vallen tussen beide landen, en de
kans op een verzoening lijkt kleiner
dan ooit. Het Scutari-meer is de
plaats, waar grensbotsingen het meest
plaats vinden. Tal van inwoners van
Albanië proberen hier de onzichtbare
grens tussen wat zij beschouwen als
vrijheid en onvrijheid, te passeren,
maar Hodsa heeft speciale patrouille
boten met machinegeweren aan boord
tot zijn beschikking, die dezelfde
functie hebben als de Berlijnse muur.
Anderzijds heeft ook Tito scherpschut
ters ingezet op het Scutari-meer. De
gevechten spelen zich meestal des
nachts af, waarbij weinig slachtoffers
vallen.
Chinezen en Noord-Koreanen heb
ben de taak van de Russen over
genomen, sinds laatstgenoemden
naar hun vaderland terugkeerden.
Hier geeft een Noordkoreaanse des
kundige instructies aan Albaanse
meisjes over het planten van rijst.
Met alle landen aan beide zijden van
het IJzeren Gordijn leeft Albanië in
Wie van u ooit aan het strand met
zijn voeten in een teervlek gelo
pen heeft en wie heeft dat niet?
weet, dat deze substantie bijzonder
moeilijk te verwijderen is. Nog erger
wordt het als de kleding ermee in aan
raking is geweest. Het zwarte spul is
doorgaans afkomstig van schepen, die af
gewerkte stookolie op zee lozen ofwel
van olietankers, die restanten van een
oude lading kwijtwillen alvorens verse
olie in te nemen. Maar de badgasten zit
ten er mee, en niet minder de vogels,
wier vleugels door dolie vastkleven zo
dat ze niet meer kunnen vliegen.
Niet alleen in Nederland kampt men
met het euvel van vervuilde stranden,
ook elders in de wereld ondervindt men
er grote overlast van. Een afdoende op
lossing zou zijn gevonden als alle
schepen hun overtollige olie of
bepaalde restanten buiten een afstand
van tenminste 75 kilometer uit d« kust
in zee zouden laten vloeien Het gevaar
dat dan nog teerstolsels de stranden zou
den bereiken, is zeer gering te noemen.
Maar 't is in de praktijk zeer moeilijk ge
bleken om de kapiteins en scheepseige-
aren aan een dergelijk voorschrift te
binden- Aan het probleem der verontrei
niging zijn al hele conferenties gewijd,
tot dusver zonder veel succes.
In Engeland, en met name de kust
plaats Brighton, is sinds kort een nieu-
we methode in gebruik om de bevuilde
stranden van olie en teer te zuiveren.
Er is een onderzoek van ruim twee
jaar aan voorafgegaan dat ongeveer
150.000 heeft gekost. Het bestrijdings
middel voldoet redelijk in de praktijk,
en het is daarom niet ondenkbaar, dat
meerdere strandschappen, ook in' ons
land, van de Engelse ervaringen profijt
zullen trekken.
Men gaat in Brighton de aanval van
teer en olie thans als volgt te lijf: eerst
wordt over het kiezelstrand daar ter
plaatse een vloeistof gespoten, die in
staat is de smurrie gedeeltelijk op te los
sen. Wanneer daarna het strand behan
deld wordt met water, veranderen olie
en teer in kleine druppeltjes, die ofwel
weggespoten kunnen worden met een
waterslang, ofwel door de vloed in zee
worden gevoerd. Wanneer de druppels
zich eenmaal gevormd hebben, kunnen ze
geen kwaad meer aanrichten: ze zijn hun
kleefkracht kwijt. Deze methode is in
schijven, waarmee de klonten worden
opgeschept en in een afvalbak gedepo
neerd.
En zolang er geen absoluut verbod van
kracht wordt voor het deponeren van
olie-afvalstoffen in zee, lijkt het Engel
se systeem nog de beste waarborg om
badgasten een onbezorgd verblijf op het
strand te kunnen bieden.
Wanneer het strand, in dit geval de
kiezeïkust in Brighton, met het middel
is behandeld, zorgt een flinke straal
water er voor, dat zich druppeltjes
teer vormen, die geen gevaar voor
huid en kleding meer opleveren.
Het nieuwe systeem lijkt voorlopig het
beste antwoord op de teeraanval aan
onze stranden.
elk geval doelmatiger dan, zoals vaak
gebeurt, de olie-residuen te verzamelen
en op een afvalplaats te storten of te be
graven.
Het besproeiingssysteem vereist twee
man. Naar schatting kunnen zij per dag
ongeveer anderhalve kilometer kust be
handelen, waarmee dan een bedrag ge
moeid is van ongeveer duizend gulden.
Het spreek wel vanzelf, dat een kiezel
strand gemakkelijker te reinigen is dan
een zandkust, maar met een dubbele be
handeling is ook in het laatste geval een
góed resultaat te bereiken-
Hetzelfde laboratorium waar de spuit-
methode is ontworpen, namelijk het War
ren Springs Research Laboratory, heeft
ook een machine ontwikkeld voor het
verwijderen en onschadelijk maken van
grotere brokken teer. Dit apparaat be
schikt over een aantal parallel getande
