Regering belooft meer vrijheid, maar
stad van
oude auto s
80% analfabeet
Romeinse kappers
krijgen het moeilijk
Taxi-chaos
Zwevend op kussen van lucht
Kikkerbroedsel,
chinchilla's en
zeeëgeleitjes
in de ruimte
Huis der
smarten
gesloopt
Correspondent die
Teheran „stad vol
lawaai" noemde
nu in ballingschap
Sel^cSgl^Hjl
PLUS
(Van een speciale correspondent)
BEIRUT, oktober De Perzi
sche regering heeft aangekondigd
de perscensuur op te heffen en de
in het land verschijnende kranten
weer de volle vrijheid terug te ge
ven, een recht, dat hun meer dan
tien jaar ontzegd was. Dit heeft
de Perzische minister van Infor
matie meegedeeld kort voordat
twee buitenlandse redacteuren,
die voor Perzische bladen werkten
en twee Perzische verslaggevers
uit Teheran verbannen werden.
Deze eerste zeer rigoureuze
maatregelen sinds jaren tegen
journalisten genomen zijn het ge
volg van kritiek, die deze vier in
hun bladen hadden geuit. Kritiek,
de in Westerse landen als volko
men normaal beschouwd zou zijn,
maar naar Perzische maatstaven
beledigingen van zeer ernstige
aard vormden. Een van de „bal
lingen", een correspondent van
Kayan, een Engels-talig dagblad,
had de hoofdstad Teheran be
schreven als een stad vol hels la
waai, een hel om in te leven. Elec-
triciteisvoorziening en telefoon
dienst waren door hem verschrik
kelijk genoemd en de verkeerssi
tuatie ter plaatse levensgevaarlijk.
Vallende stens*1
-stijl
ROME, oktober
Een van de dingen in
het leven, die door de
Italiaanse man als hei
lig beschouwd worden,
is de kapper. In geen
enkel ander land ter
wereld worden door de
man zoveel uren be
steed aan de verzorging
van zijn kapsel. Dat
komt voornamelijk, om
dat de gezellige Ita
liaanse kapperszaakjes
zich uitstekend lenen
voor uitvoerige debat
ten over sport en poli
tiek. Nu dreigt er ech
ter voor het kappersbe-
drijf in Rome een crisis
en het spreekt vanzelf,
dat dit als een hoogst
ernstige zaak wordt op
gevat. De onmiddellijke
oorzaak van de dreiging
is een verzoek van een
van de vele Romeinse
i kappersbonden aan de
I Prefect tot een herzie-
1 ning van het werktij-
§1 densysteem, waardoor
1 de Figaro's net als alle
H andere winkels in de
1 middag 2* uur zouden
moeten sluiten.
In Engeland worden momenteel
de laatste voorbereidingen getrof
fen voor de bouw van havens voor
de „Hovercrafts", de vaartuigen
die zich op een kussen van lucht
voortbewegen. De aanlegplaatsen
zullen geconstrueerd worden in
de buurt van Gosport, Graafschap
Hampshire, bij de plaats Ryde op
het eiland Wight en bij Ramsgate.
Hover-havens stellen niet van die
hoge eisen. Alles wat men er voor
nodig heeft, is een hoeveelheid
beton, een strand dat stevig is en
niet te steil afloopt alsmede de mo
gelijkheid voor de aanleg van goe
de verbindingswegen.
een miljoen
KRITIEK ZEER RISKANT
VOOR PERZISCHE PERS
Hetzelfde blad had in een hoofdar
tikel felle kritiek geleverd op het pa -
lement. „Dit parlement, dat "ie,
doet" aldus het artikel" heeft zich a -
80% analfabeet
(van een correspondent)
PRAAG. - De grootste verassing
voor een Westerse toerist, die b
-eer oude wagens, die
bezoekt, zijn de ceer uuu-
hun berijders nog steeds de 6
diensten verlenen. Naar schatting rij
den er 2000 van dergelijke ve,
de Tsjechische hoofdstad rond Onge
den er 2000 van dergelijke
itad u
veer tien procent van aüe wagens,
men in de steden, maar ook in de p
vincie ziet rijden is, meer dan derug
jaar oud.
Deze goed onderhouden wagens. Ford
model A, geassembleerd in Belgie
en de even oude Tsjechische Tatras,
worden door gezinnen uit de gezeten
burgerklasse gebruikt. Wanneer d
de^auto ^£*2
vaak dezelfde wagen waanr^hun
0UZdeerzijn een"bJijvtnde reclame voor
arbekidearHn bit
k^tXTergl-s,C1^Uf wagens
mH^weafkgeenebenekele socialistische re-
publiek zich kan permitteren het voor
werp van humor te worden, zelfs niet
ten gunste van het toeiisme
deze oude auto-modellen bmnen en e e
jaren, wanneer ze tenminste S
tijdje vol gratie door de Praagse stra
ten blijven rijden, een belangnj
ristische trekpleister vormen, Zoaisoe
gondels van Venetië. Wie zou ni
de kans willen wagen eens 1
ouderwetse ..kattebak" plaats te nem
men?
De glans van deze ouderwetse wa
gens staat in een schril contrast 10
de vele gebouwen in Praag, dm ae,n'
druk maken spoedig in te zullen stor
ten of om te zullen vallen. In iedere
straat schijnt er tenminste één Sebou
te zijn .waarvan de naaste omgeving
is afgezet wegens het gevaar van af
brokkeling (Naar verluidt worden ai
jaar vijf voetgangers gedood door val
lende stenen). „Het komt door de stren
ge winter. We hebben geld, materiaal,
niaar geen arbeidskrachten om de ge
bouwen te herstellen." wordt er door
gaans gezegd, wanneer men naar de
oorzaak van de bouwvalligheid van
veel gebouwen informeert. Het geelt
ae overigens vrolijk gestemde en jeug
dig uitziende stad een indruk van be
angstigend verval.
De regering is trots op de herstel
werkzaamheden, die plaats vinden
aan de mooiste barokkerken van de
Hoever kunnen de kranten gaan?
leen maar verdienstelijk gemaakftT-
genover zijn eigen leden d0Qr hgt ga_
ar!s Y®n w a gevaai'digden in korte
tijd van het aanvaardbare bedrae van
omstreeks mo gulden per maand tot
bijna 3000 gulaen per maand op te
voeren. De verbetering van de huis
vesting van de verschillende afge
vaardigden vergde een bedrag van om
streeks IV2 miljoen gulden."
„Het volk heeft voor het voorrecht
dat het een parlement bezit, dat niets
te doen heeft een hoge rekening moe
ten betalen aldus de conclusie van het
blad.
Niet alleen de schrijver van het ar
tikel werd verbannen, ook de hoofdre
dacteur, een Brits onderdaan werd
het land uitgezet. Tegelijkertijd werd
de (Amerikaanse) hoofdredacteur van
de „Teheran Journal" bevolen het tend
binnen 48 uur te verlaten. Onder an
dere werd als reden opgegeven, dat
hij meermalen heit portret van Nas'
ser in zijn blad had laten afdrukken
Perzie en de Verenigde Arabische
te„ k uryoor ziin wél arbeidskrach-
n beschikbaar. Deze kerken zoals
nrnnt ,Nicolaaskerk, moeten de
r S j. ukken vormen voor de toe
rist. die er voortdurend door de gid-
kerkaan wordt herinnerd, dat deze
riten „nationale monumenten zijn,
rio 1 musea. waarin op zondag
regelmatig godsdienstoefeningen wor
sen gehouden."
aar v?rm en interieur van de ker-
„,5Ï Tsjecho-Slowakije overeenkomen
met die in Italië, zou men kunnen be-
^at de Itcrk in deze communis
tische staat eindelijk de staatssteun
verkregen, waarom zij in ande-
1 en nog steeds vraagt. De Tsje-
cnosiowaakse clerus zou, te oordelen
naar het aantal gelovigen op de zon-
~,agen pn degenen, die op de weekse
agen komen bidden, zeker van de bij -
aragen van de gelovigen kunnen leven
en niet zoals vroeger het geval
van de winsten, die het grond-
oezit hem opleverde. Een plaatselijke
a.nt verklaarde, dat de geeste-
ujKen te rond van buik waren voor
a comJ?ur>isten aan het bewind kwa-
jien „Nu hebben ze geleden en on-
ia m, er gunstige omstandigheden
„ffan g rond moeten komen. Ze
zijn nu weer christenen geworden. Wa
re christenen," vond hij.
„Model A" Ford-auto's en de
aiorokkclende gevels zijn opvallende
uiterlijke indrukken, die de toerist van
vraag krijgt Maar ook haar jeugdige
Dewoners vallen erg op. De jongens
dragen haar in Beatle-stijl en de meis
jes lopen in broeken met naar bene
den breed uitlopende pijpen. De lang-
,,a,nge„ l°ngpns zijn talrijker dan in
veie Westelijke hoofdsteden. Daar er
in fraag minder amusement is schij
nen ze meer tijd te hebben hun kapsel
te verzorgen.
^e. mpisjes uit Bohemen zijn altijd
nogal robuust van bouw geweest, maar
zelfs zij zullen moeten toegeven, dat
de lange broek een toch niet bij uit
stek vrouwelijk kledingstuk is. Wan
neer ze de teenager-club op het Vredes-
piem binnenstormen, vergezeld van
de jongens met hun overdreven lange
blonde haarlokken en ze met een wil
de dans beginnen, lijkt er een absolu
te gelijkheid van de sexen te zijn.
Maar bij een nadere bestudering blijkt
er toch nog een verschil in kleding.
Alleen de jongen mag de witte Bobby
Kennedy-sokken dragen
De jeugd blijkt zich in nog vele an
dere opzichten gedistantieerd te heb
ben van anti-westerse opvattingen. Hun
vrijbuitersgeest heeft in Bohemen weer
gezegevierd.
Republiek verbraken hun diploma
tieke banden omstreeks vier jaar ge
leden naar aanleiding van de erken
ning door Perzië van Israël. De wer
kelijke reden voor de verbanning
van de buitenlandse journalisten was
echter, dat de regering niet langer
buitenlanders aan het hoofd van Per
zische bladen tolereerde.
Journalistiek zou in Perzië minder
riskant zij'n, ais de regering maar be
reid was bepaalde limieten omtrent
de nieuwsvoorzieniing te stellen. Zij
speelt in deze echter een duistere rol.
Enerzijds beweert men van regerings
zijde dat men er prijs op stelt, dat
al het nieuws gepubliceerd wordt, om
dat „het volk van het nieuws op de
hoogte moet blijven, of dit nu goed of
slecht is", anderzijds blijkt men in de
hoogste kringen de grootste reserve in
acht te nemen ten opzichte van vee)
binnen- en buitenlands nieuws.
De perscensuur heeft de laatste vijf
tien jaar in Perzië verschillende vor
men aangenomen. Zij is liberaler ge
worden sinds de dagen, dat er bij het
bureau van elke redactie een censor
werd neergezet. De volgende stap was
een commissie van censoren, die moest
bepalen wat wel en niet gedrukt kon
worden. De huidige toestand noemt
men: „persvrijheid met gevoel voor
verantwoordelijkheia". De steeds ver
anderende opvattingen over het woord
„verantwoordelijkheid" aan regerings
zijde heeft het voor de mannen van
de pers echter moeilijk gemaakt te
weten te komen tot hoever ze kun
nen gaan.
gunstig daglicht stellen, verboden zijn.
Men kan er daarentegen nooit zeker
van zijn of de regering kritiek op bij
voorbeeld de taxi-chaos in Teheran
zal tolereren. Om niet te spreken over
het aan de kaak stellen van corruptie
op bepaalde departementen. Om dit te
weten te komen, kan men slechts oyer-
gaan tot he|t publiceren van berich
ten daarover. Met het risico, door de
veiligheidspolitie te worden aangehou
den.
Bepaalde berichten uit het buiten
land worden volkomen dooagezwegen.
Zoals die over demonstraties in Cana
dese steden bij het bezoek van ko
ningin Elizabeth. Wanneer studenten
in het buitenland tegen hun regering
demonst? eren, wordt dit nieuws niet
gepubliceerd. In het eerste geval om
dat dit het prestige van een koninklijke
familie en een bondgenoot van Perzië
zou schaden, in het tweede geval, om
dat studentenrelletjes elders de stude
rende jeugd binnenslands tot demon
straties zouden kunnen aanzetten.
De nogal eentonig wijze, waarop de
Perzische kranten het nieuws brengen
en hun afhankelijkheid van de regering
heeft het aantal lezers in enkele jaren
tijds belangrijk minder doen worden.
Financiëel zijn de kranten sterk af
hankelijk van reclamecontracten met
de regering. Uitzonderingen zijn de
leidende dagbladen „Ettella'at" en
„Kayhan" en een paar weekbladen.
(80 pet. van de Perzische bevolking
kan lezen noch schrijven) vormt een
grote hinderpaal voor de groei van
de dagbladen.
De aankondiging van regeringszijde
over grotere vrijheid heeft de hoop
in perskringen doen herleven. Het zal
echter nog geruime tijd duren voor
de aagbladen hun lezers ervan hebben
kunnen overtuigen, dat zij niet langer
uitsluitend de mening van de regering
vertolken.
Er zijn ongeveer 6000 kap
pers in Rome. Zij vormen
een speciale groep winkel-
drijvende middenstanders,
6.p6T dag ken om zich uitvoerig te la
ten scheren, verdwijnt gelei-
De kappers klagen er al delijk aan. Bovendien zijn de
belasting, huur, sociale ver
zekering enz. brengt de we
kelijkse inkomsten van 30.000
terug rraar 7000 lire.
Pas dit jaar zijn de of
ficiële vakdiploma's inge
voerd. Daarvóór kon ieder
een, die maar wilde kap
perswinkels openen. Er is
nog geen bepaling omtrent
de minimum-afstand, die er
tussen kapperswinkels moet
bestaan. Alle kappers mop
peren op de concurrentie,
die zij unfair vinden en op
het toenemende aantal vak
genoten, dat een zaakje be
gint. De meeste Italiaanse
ministeries en grote orga
nisaties hebben hun eigen
kapper. Merkwaardigerwijze
heeft ook het slachthuis een
eigen man.
Andere gemeentelijke voor
stellen beogen een sluiting
niet alleen tussen de middag,
maar ook op zondag, zodat
de kappers met andere win
keliers op een lijn geplaatst
worden. Er zit wel logica ln
dit voorstel. Vroeger waren
de kapperszaken op zondag
morgen stampvol. De Romei
nen hadden behalve kerk
en familiebezoek toch niets
anders te doen. Nu echter
gaan ze 's zondags in alle
vroegte met vrouw en kin
deren per auto op pad om
van de natunr te genieten.
De mannen prefereren zich
thuis voor het vertrek elec-
trlsch te scheren. De kap
perszaken kunnen het mer
ken. Hun zondagse klanten
kring is aanmerkelijk klei
ner geworden.
Een andere factor is. dat
de dameskappers ook 's zon
dags gesloten zijn. Vele
nieuwe zaken hebben een
gecombineerde dames,
herensalon.
De kappers staat spoedig
voor wie bepaalde regels geruime tijd over, dat het j^ost®n gestegen. De kappers ook een nieuwe regeling te
niet gelden. Ze mogen bij- steeds hogere levenstempo in betalen hun bedienden een wachten wat betreft de be-
voorbeeld 's middags sluiten Rome de vraag naar hun '00n van nog geen 1000 lire taling van hun employees
of open blijven, naar, ze zelf diensten, die nogal tijdro-
willen 's Zaterdags werken vend zijn, aanzienlijk heeft
ze de hele dag en 's zondags dan afnemen. De oude ge-
tot de lunchtijd, 's Maandags woonte van de mannen om
zijn ze doorgaans gesloten. de dag de kapper te bezoe-
(zes gulden) per dag. De de huidige dateert nog van
employees hebben echter 20 jaar geleden en dat zal S
ook recht op een aandeel in 0ok wel weer hogere kos- I
de totale ontvangsten en dit ten aan salarissen met zich
gevoegd bij de uitgaven aan meebrengen.
De pers weet bijvoorbeeld uit er
varing, dat kritiek op binnen- en bui
tenlandse politiek van de regering en
op het leger ongunstige commentaren
over Perzië's vrienden in het Westen
en verhalen, die de politiek van pre
sident Nasser van de V.A.R. in een
Hovercraft luidt nieuw
tijdperk voor reiziger in
De ingenieur die met het ontwerp
van de havens is belast, de heer Edwin
Gifford, meent, dat langs de Engelse,
kust duizenden van zulke plaatsen te
vinden zijn. „Er is een geheel nieuw
tijdperk voor de reiziger aangebroken",
meent hij. Hovercrafts zijn zowel voor
langere afstanden als voor kleine tra
jecten bruikbaar. Ze zullen over rivie
ren bijvoorbeeld de veerboten kunnen
vervangen.
Voor korte afstanden zijn betrekke
lijk weinig voorzieningen nodig. In de
plaats Southsea is zo'n Hovercraft al
enige tijd in gebruik. „We kregen toe
stemming voor de dienst op een maan
dag, donderdag kregen we daarvan
schriftelijke bevestiging, en zaterdag
waren we in bedrijf. De eerste dag ver
voerden we 1200 passagiers", vertelt
de heer Gifford.
Maar voor bijvoorbeeld het traject
over het Engelse Kanaal zijn uitgebrei
der accommodaties nodig. Een Hover
craft is duur in het gebruik. Om de kos
ten er uit te halen is het noodzakelijk
een zeer snelle service te kunnen ver
lenen. Er mag maar weinig tijd ver
loren gaan bij het in- en uitladen der
passagiers, en juist deze voorwaarde
leidt tot zeer geraffineerde voorzie
ningen aan de havens. Zo'n aanleg
plaats kost ongeveer een miljoen gul
den.
De eerste hoverhaven komt bij Rams
gate, en volgend jaar zomer zullen tus
sen Ramsgate en Calais al de eerste
geregelde verbindingen worden onder
houden tussen beide Kanaalsteden. Er
worden twee Hovercrafts op het traject
ingezet kosten ongeveer een miljoen
gulden elk die 28 reizigers kunnen
vervoeren.
Maar veel groter zal de heven zijn,
die in 1968 in gebruik komt, ook bij
Ramsgate. Twee grote Hovercrafts, elk
wegende 160 ton en ruimte biedend
voor dertig auto's en 250 passagiers,
zullen van daar uit opereren in de rich
ting van Frankrijk. De schepen zijn be
steld door een Zweedse firma. Ze zul
len tegelijkertijd passagiers kunnen in-
en uitladen, zodat het oponthoud tot
een minimum wordt teruggebracht.
Tenzijde douane roet in het eten
gooit. Want daarvan hangt alles af.
Een dienst met Hovercrafts is aan
gewezen op supersnelle afhandeling ln
de havens, anders worden de kosten,
en dus de tarieven, te hoog. De lucht
kussenvaartuigen de grote exempla
ren kosten ongeveer 15 miljoen gulden
moeten tenslotte kunnen concurre
ren met andere middelen van vervoer.
Voorbeeld van een Hover-haven. Het voertuig is gedeel telijk open getekend, om te laten zien hoe men van en
aan bo ord gaat.
De Verenigde Staten zullen over een
paar maanden een nieuwe serie satel
lieten de ruimte in schieten, onder de
naam „Ark van Noë'\ De satellieten
krijgen een levende lading mee, va
riërend van kikkerbroedsel tot zeeëgel
eitjes, van chinchilla's tot apen, van
ratten tot wespen, allemaal met het
doel te weten te komen hoe levend or
ganisme reageert op langdurige ge
wichtloosheid en andere bij lange ruim-
tetochten horende omstandigheden.
De chinchilla zoals bekend een fel-
gekweekt leverancier van zeer duur
bont is gekozen omdat het diertje
een maand lang zonder voedsel en zon
der water kan leven. De natuurlijke om
geving van de chinchilla is het berg
gebied van de Andes, Zuid-Amerika. Het
beestje is ongeveer zo groot als een ions
konijn.
Volgens deskundigen lijdt de chinchil
la aan veel ziekten die de mens kent
heeft eenzelfde gehoororgaan en heeft
evenveel aanleg voor trombose Een
waardevol diertje dus voor ruimteproe-
ven vinden de Amerikanen
Voor grote tochten met astronauten
worden ondernomen, naar de maan
(acht dagen) of naar Mars (vele maan
den), willen de geleerden door proeven
met deze biosatellieten een aantal gaten
in de grote ruimtelegpuzzel opvullen.
Pas wanneer de reisduur tussen Enge
land en Frankrijk met enkele uren
wordt bekort in plaats van met minuten
zullen de mensen zich tot de nieuwe
wijze van vervoer aangetrokken voelen,
maar als dat voordeel in tijd teniet
wordt gedaan door een trage douane
afhandeling er is in Engeland een
groot tekort aan douane-personeel
zou het hele hovercraft-project zijn zin
verliezen.
Maar het ls nog geen 1968 en de ver
onderstelling, dat deze omwenteling in.
het verkeer zal worden tegengehouden
door moeilijkheden va n ambtelijke
aard lijkt al te onzinnig.
Toekomstbeeld van een „hoverhaven"
Het voertuig is gedeeltelijk open gete
kend om te laten zien, hoe mensen en
wagens van en aan boord gaan.
Het „huis der smarten" in Birmingham,
25 jaar geleden afgesloten door een vrouw
wier verloofde om het leven kwam, is
onder slopershamers gevallen. Toen
werklieden met hakmessen het dichte
klimop rondom het 14 kamers tellende
herenhuis in Birmingham hadden opge
ruimd ontdekten zij dat alles er nog stond
zoals de vroegere eigenares het had ach
tergelaten. De tafel was gedekt voor de
„high tea", de bedden waren netjes opge
maakt. Alles lag onder een dikke laag
stof, ook de pakken liefdesbrieven.
Het was net of de bewoonster onder een
impuls uit het huis vertrok, zei Thomas
Gullen, de voorman van de slopers.
Het huis behoorde aan miss Mary Bre-
werton, die verleden jaar op de leeftijd
van 70 jaar overleed. Het had de woning
moeten zijn voor haar en haar Ierse ver
loofde die tijdens de Ierse opstand werd
gedood.
Iedereen begreep dat miss Brewerton
in de liefde was teleurgesteld en zich daar
nimmer van hersteld had, zei een buur
vrouw. zij leefde in het verleden. Men
zegt dat zij een mooie vrouw was, maar
niemand hier heeft haar gezicht ooit ge
zien. Kinderen waren bang voor het huis.
Zij geloofden dat er een heks woonde.
Miss Brewerton leefde in strenge af
zondering, tot zij 25 jaar geleden haar
negen katten begroef, het huis afsloot en
vertrok.
Al het meubilair en de liefdesbrieven
zullen worden verbrand.
