Ambassadeur voor goede
diensten aan Roosevelt
„HEB IK JE
TE PAKKEN"
Politie sust
rumoer rond
arbiter Horn
extra
Première week uitgesteld
Maya Bouma niet
in Cabaret Lurelei
Nieuw ondersoek
huwelijksrecht van
de Kerk bepleit
„Oorlog en vrede", ook in 143 ste zitting
Bijval in Concilie voor
visie kardinaal Alfrink
Rennies
Door
dr Hans Hermans
Het levensverhaal van Joseph P.
Kennedy, de grondlegger van de
eerste Amerikaanse dvnastie die de
politiek tot arbeidsterrein koos.
Zo is het"-team
mist drie man
Persconferentie
V.S.-bisschoppen
Actie tegen goed
keuringswet vindt
veel aanhang
3
r:
Wachten
Beursbengels
Ambassadeur
Soldaat kreeg klap
Overspel
„Morele" dood
DONDERDAG 7 OKTOBER 1965
PAGINA
Voor politiek interesseerde
Joe Kennedy zich tot de
jaren van de grote wereld
crisis niet of nauwelijks. Van
huis uit stond hij als rechtge
aarde zoon van een Ierse kroeg
baas aan de kant van de Demo
craten; in geld- en beurskringen
echter, waar dit niet tot de goe
de toon behoorde, stond hij be
kend als iemand, wiens ideeën
niet noemenswaard afweken van
het normale miljonairs-conser-
vatisme. Hij mocht Democraat
zijn, hij was het in ieder geval
niet hinderlijk; de beursbengels
vertrouwden hem.
keyproducenten. HJ drankverbod
yv'
Zolang Arneriki „drooggelegd
was gingen vele Amerikanen
hun dorst lessen in kleine Mexi-
kaanse café-tjes. Toen de handel
in sterke drank weer werd toe
gestaan sloeg Joe Kennedy zijn
slag en verdiende vele miljoenen
dollar
Franklin Delano Roosevelt
mocht bij zijn verkiezingscam
pagnes steeds rekenen op de
steun van Joe P. Kennedy, of
schoon hij deze niet altijd even
toeschietelijk had behandeld.
(Wordt vervolgd)
MAYA BOUMA:
„nare zaak"
Brandend maagzuur.
helpen direkt!
j
De kracht van Wall Street echter en
de jaren van economische ellende, ate
daarop volgden, brachten J°c Kenue-
dy tot nadenken. In de ijskoude por
tiek van Hoover, di» >eder ogenblik
beweerde, dat het fierste] ,,om
hoek" lag, maar geen vinger UJtstak
naar de sociale ontwrichting, zag nu
geen heil. Hij begreep, dat er iets an
ders moest gebeuren, al wist ny mei
precies wat. Over het concrete Pr0"
gram, waarmee Franklin Delano tKM-
sevelt zich in 1932 in de verkiezings
strijd wierp, had hü geen welover
wogen oordeel. Maar hij begreep in
tuïtief, dat deze man het bij het recn-
te eind had. Zonder een krachtige,
orde-scheppende bemoeienis van ae
Overheid met het sociaal-economische
leven, zou Amerika ten dode zijn op
geschreven; dat was de enige ™a"
nier om het bedrijfsleven te bevrijden
van de verlamming der sociale eü®a"
de en weer in beweging te brengen.
Kennedy begon zijn overgeerfde De
mocratische 'sympathieën nu openiyk
te belijden. Hij koos en steunde fi
nancieel krachtig de party var. koo-
•evelt. Hij reisde zelfs als adviseur
in Roosevelts propagandatrem mee.
Hjj kende Roosevelt wel. In de ja
ren van de Eerste Wereldoorlog, toen
hij in de scheepsbouw zat, had hij inei
Roosevelt toen onderstaatssecreta
ris voor de Marine veel te onder
handelen en sindsdien noemde mj
hem ,,de hardste zakenman, .tegen
wie hij ooit was aangelopen i"Ul ver
wachtte niet anders dan dat Roose
velt zich na zijn verkiezing tot Presi-
dent ook een harde zakenman zou to
ren en hem krachtens het be tinsel
„voor wat hoort wat" een belangrijke
regeringspost zou toevertrou aan
ruil voor zijn steun. Hij dacni
Minister van Financiën of zo.
Maar als Roosevelt ergens ntetaan
dacht, was het dat. Hij wist niaarai
te goed wat hy aan Joe Kennedy \oor
vlees in de kuip had. Joe had zijn
eigen ideeën over financiën en K0°*
velt was er helemaal niet zeker van
of die ideeën wel met de zijne strook
ten. Hij was er wei zeker van na»
deze eigenzinnige, schatrijke en con
servatief denkende Ier, deze eenzame
wolf, geen man was om gemakkeiijK
leiding, zelfs van de President der
Verenigde Staten, te aanvaarden.
Roosevelt benoemde de ledon van zijn
kabinet, maar Joe Kennedy was er
niet bij. Roosevelt iet hem wachten.
Kennedy stak zijn verdrietigheid
over dat wachten niet onder s-oeien
of banken, maar stelde zich voor de
financiële steun, die hij Roosevelt
had verleend, alvast schadeloos, door
Sfit een zoon van de President -
.otwat vreemde flirefluiter op
reis tl gaan naar Engeland en daar,
I he,-mend met de naam Roosevelt,
tehfe^e rug van alle Amerikaanse
achter de de aileenvertegen-
importeurs, tg Verwer-
woordigingsrecme Schotse whis-
ven van alle beiang u Roose_
velt van plan wia| ten af te schaf-
fem6 Nogrenvóórdat die afschaffing
,viiV-
W f s r
derf'kisten0 wh'? ,duizenden en duizen-
erH on ey in Amerika inge-
hfneton hea ^16ren' die hÜ in Was"
verMarine fnh^°'ifepeuterd en die de
kev vrnr mejelden< dat al deze whis-
beotenfd tw inaIe doeleinden was
vHi braiJ a e drankhandel weer
le miljoenen -dm i een slag van ve"
voo? hem slag was tenminste
Intussen kon Roosevelt hem met
vvT hofidïfn n P™ Ian§er meer aan de
lyn houden. Eigen-s moest hii hem in
het staatsapparaat een erkfmtag ge
ven en hy deed dat tenslotte op een
2 fi* i?°Seveltiaanse manier.
h?pte er behagen in zijn
T^n nn^r^fü? tegen elkaar uit te spe-
IZra S?, zoals de Perzische ko-
Zifn n™ deden. Hij kon niet anders.
1 eersteIseUnSu1^ was een gerond
vefsteelecd h een tevoren in details
-ram T?„ J*®creet regeringspro-
fevSt ond*"N/w Deal" groelde Roe
waar hb h de vingers. Hij wist wel
alleman? wilde, maar hoe het
zich door ?£ecaes moest, dat liet hij
advised ,pn adviseurs vertellen. Die
niet 008 bij echter zo, dat ze
e-ische henlaal uit éénzelfde ideolo-
-ehorov, kwamen. Hij begreep als
anderf ats®an al te goed' dat hy
kriijfÜ rnaar eén soort adviezen zou
anw fn,.dat er voor hem als ver-
overKprcJ tik president niets anders
een tv dan die adviezen op te vol-
riieno» -n zouden zijn adviseurs de
de dnoPftmaken en niet hij. Hij zorg-
viezèn t p dat hÜ tegenstrijdige ad-
7iob 2 kreeg. Iedere adviseur putte
hA„a daa hit om hem de meest steek-
sïo de argumenten voor eigen vi
de voor te leggen en het bleef aan
trekuresiden'; om aan de touwtjes te
Ken en de beslissingen te riemen.
ri5?>seve't kondigde in de beginpe-
*"oo van zijn bewind een wet af tot
g 'ng van de geldhandel. Rrach-
vKf i ie wet moest een commissie van
„i't'oden worden ingesteld, die toe-
en houden op de effectenmarkt
L "ie uitgebreide bevoegdheden
nruh?.,'>m in te grijpen tegen beurs-
Ir-u als die, waaruit de grote
Krach van 1929 wag voortgekomen die
h".e?.n onderzoek van de Senaat aan
1 c'lif waren gekomen. De fanatie
ke «ew Dealers zaten z,ich al bij voor-
."I1 het lidmaatschap van die
,1! i,T'ss!e 'e verheugen; zij zonden
wtt rsbengels mores leren. Tot hun
en hartstochtelijk beleden te-
telling echter benoemde Roose-
t Joe Kennedy, uitgerekend de een-
wolf van 'Wall Street, tot voor-
van deze commissie. R°o-
fQeXftt zelf hield er zijn breedste glim-
Bf en bleek bovendien achter-
niet zo slecht gezien te hebben.
d°e, Kennedy kende de wet, die hij
t °e|4 toepassen nauwelijks, maar hij
de beurs en alle streken van de
geldhandel Hjj bezat het vertrouwen
de bankiers en hjj bleek een uit-
j onderhandelaar en een niet
mincier voortreffeljjk leider van een
fdm'h'stratief apparaat, dat al heel
poedig zeveirhonderd ambtena
ren omvatte.
He beursbengels gingen zich van
pure schrik netjes gedragen en gelei
delijk kreeg het bedrijfsleven weer
vertrouwen in de geldmarkt sn kwam
het, aangemoedigd door Joe Kennedy,
met nieuwe emissies voor de dag,
nieuwe, ten dele zeer belangrijke in
vesteringen, die evenzoveel belangrij
ke bijdragen vormden tot de alge
mene herleving van de oedrjjvigheid,
het algemeen herstel, waar Roose
velts New Deal op was gericht
rJi°(ei1. hjj dit punt eenmaal had be-
noot TTgde Kennedy zijn functie weer
r. Hjj wilde ook wei weer even
de ar,dere kant van de tafel zit
ten en wat bijverdienen om niet te
verkommeren! Hjj vond niet. dat
Koosevelt hem in zjjn eerste ambts-
termyn erf? toeschieteliik had behan
deld. Toch nam hjj het in de verkie
zingscampagne van 1936 weer op
vopr --die man", zoals ge beiusben-
geis de President smalend aanduid
den, zulks in de hoop, dat hjj in Roo
sevelts tweede termijn beter beaacht
zou worden.
Het duurde wel even eer die hoop
„Je kunt die man niets wei
geren", zei Joe Kennedy van pre
sident Roosevelt en inderdaad had
Roosevel* een charmante manier
om met mensen om te gaan. Al
tijd vond hij tussen zjjn overstel
pende werkzaamheden tjjd voor
een soms even geestig als on
schuldig grapje.
Twee voorbeelden uit zjjn om
gang met Kennedy. In zjjn of
ficiële functies verzekerde Kenne
dy zich altijd van de medewerking
van zijn eigen privé-secretaris,
met wie hjj gewend was te wer
ken en die precies wist hoe hjj
het wilde hebben. Hjj betaalde
het salaris 'an deze man uit zjjn
eigen zak maar nam hem officieel
tegen één dollar per jaar in amb
telijke dienst, omdat hjj anders
geen kennis mocht nemen van ge
heime stukken. De eerste keer
echter, dat de man zjjn officieel
„salaris" uitgekeerd kreeg, ont
ving hjj maar 88 cents, omdat alle
ambtenaren vanwege de bezuini
ging 12 korting ondergingen.
Voor de grap schreef hjj een pro
testbrief aan de secretaresse van
Roosevelt. Hjj kreeg een persoon
lijk antwoord van Roosevelt terug,
waarin de president verklaarde
geschrokken te zjjn van de behan
deling, die de man ambtelijk had
ondergaan. „Ik ben van oordeel",
schreef Roosevelt, „dat u gerech
tigd bent op uw volle salaris van
één dollar per jaar zonder aftrek
voor uw dutjes na de lunch, voor
de keren, dat u te iaat op kantoor
komt en voor al de begrafenissen
van uw grootmoeder". Hjj kreeg
25 opslag.
Roosevelt wist, dat Kennedy in
zjjn ambtelijke functie bijzonder
hard werkte en in Washington zjjn
gezin, dat in Palm Beach vertoef
de, erg miste. Op zekere dag
stuurde hjj Joe een Presidentieel
Bevel, waarin men hem „in aan
merking genomen zjjn slapeloze
nachten en zjjn krankzinnig druk
ke dagen, in aanmerking genomen
voorts de inkrimping van zjjn ge
stalte, de holheid van zjjn ogen,
het uitvallen van zjjn haren en het
neerzakken van zjjn wenkbrauwen
opdracht werd gegeven zich naar
Paim Beach en van daar naar
Washington terug te begeven zes
uren later dan hjj daar was aan
gekomen..." Daar hield de blad
zijde op. Kennedy schrok en keek
naar het vervolg op het tweede
velletje: en nadat tussen deze
twee tjjdstippen tien dagen zjjn
verstreken. (Heb ik je lekker weer
te pakken) Roosevelt".
in vervulling ging. Roosevelt het hem
wéér wachten en wist hem toen wéér
een functie aan te praten, die hij te
genover ieder ander van de hand zou
hebben gewezen: opperste saneerder
van het scheepvaartbedrijf, dat in de
loop der jaren wat al te gemakzuch
tig op allerlei overheidssubsidies was
gaan leunen en waar corruptie meer
dan ondernemingsgeest hoogtij vierde.
Ook dit was Kennedy 'Oevertrouwd
hjj wist de scheepvaartmaatschappij
en weer duchtig op te peppen en be
wees daarmee de Verenigde Stater
een dienst, die enkele jaren jater, toen
de Tweede wereldoorlog uitbrak, pas
ten volle naar waarde kon worden ge
schat.
Langzamerhand echter moest Roo
sevelt nu wel met iets beters over de
brug komen. Hij had Joe Kennedy
inmiddels zes jaren aan het lijntje ge
houden met functies, die wel een hoop
werk meebrachten, maar geen duur
zame eer en daar had Kennedy zjjn
zinnen op gezet. Sanering ,-an tie ef
fectenhandel en van de scheepvaart
gaf hem nog geen entree in de kring
der „Brahmanen". Om nog te zwij
gen van entree tot de kring van mo
gelijke kandidaten voor het President
schap want ook met die gedachte
scheen hjj te spelen. Eindelijk, in
1938, hakte Roosevelt de knoop door
en benoemde bjj Joseph Patrick Ken
nedy tot ambassadeur der Verenig
de Staten bjj het Hof van St. tames
in Londen, Ambassadeur in Engeland
destijds de belangrijkste Ameri
kaan in Europa. En levenslang .Mis
ter Ambassador". Kennedy voelde
eindelijk enige voldoening.
(Van onze verslaggever)
AMSTERDAM, 7 okt. Een op sen
satie en wellicht ook op tipgeld beluste
sergeant is er de oorzaak van gewor
den dat er opnieuw enig runoer is ontr
staan rond de figuur van Leo Horn.
Het ging over klappen, die de heer
Horn deze week heeft uitgedeeld aan
een dienstplichtige soldaat, nadat de
ze hem zonder enige aanleiding voor
„kattemepper" had uitgemaakt. Na de
klap was de soldaat er van overtuigd
dat hjj de directe aanleiding van het
incident was geweest en wilde de zaak
maar liefst zo gauw mogelijk verge
ten. Anders redeneerde echter een ser
geant in zjjn kazerne die hem opdracht
gaf op het bureau Jonas Daniel Meyer-
plein aangifte wegens mishandeling te
doen en die vervolgens de redactie van
een landelijk ochtendblad opbelde om
het verhaal in geuren en kleuren te
vertellen. Aldus vernamen wij van de
recherche van het Bureau Meyerplein.
Het incident vond dinsdagmiddag
glaats aan de Plantage Middenlaan.
•aar reed de militair, gelegerd in de
Oranje Nassaukazerne. met zijn auto.
Stoppend voor een rood stoplicht zag
hjj de auto met de heer Hom aan het
stuur naast zich staan. Beide auto's
hadden hun portierraampje open. „Kjjk
jongens, daar heb je nou de katte
mepper", zei de soldaat plotseling tot
zjjn vrienden. Hard en voor iedereen
zeer goed verstaanbaar. De auto's re
den door toen het licht op groen sprong.
Maar bjj het volgende stoplicht reed
Leo Horn de auto van de soldaat
klem, stapte uit en gaf de militair
enige fikse tikken op de kaak.
Toen de soldaat op aanraden van
zijn sergeant op het bureau Jonas Da
niel Meyerplein het verhaal van het in
cident deed en aangifte walde doen, ad
viseerde men hem hier direct deze zaak
maar beter te laten rusten en geen aan
gifte te doen. De jongen ging daar on
middellijk mee akkoord. Hij was ook
van mening dat hy door zijn beledi
ging de klappen zeer beslist had uitge
lokt.
(Advertentie)
(Van onze radio- en t.v.-redacteur)
HILVERSUM, 7 okt. Wanneer de
VARA op vrjjdag 22 oktober de eerste
aflevering van „Zo is 't toevallig ook
nog eens een keer" van het nieuwe
seizoen uitzendt, zullen drie bekende pre
sentatoren ontbreken. Peter Lohr, die
zoals bekend benoemd is tot directeur
van de Haarlemse Stadsschouwburg,
heeft te kennen gegeven dat hij in ieder
geval voorlopig niet meer aan „Zo is
't" kan meewerken.
Voor Yolca Berretty, die enige tjjd
geleden haar medewerking aan het
programma heeft opgezegd, is nog
steeds geen opvolgster gevonden. Ten
slotte heeft de auteur Gerard van t
Reve besloten nog slechts incidenteel
aan ,,Zo is 't" mee te doen, omdat hy
al zijn aandacht wil concentreren op een
nieuw boek.
(Van een verslaggever)
AMSTERDAM, 7 oktober
Het rommelt in het Cabaret Lurelei.
De première van het nieuwe door Eric
Herfst geleide programma is uitge
steld. Maya Bouma heeft twee weken
voor deze eerste voorstelling de groep
verlaten en het cabaret overweegt nu
een proces tegen haar. Ondertussen is
de plaats van deze artieste ingenomen
door Maria Lindes (22) en zijn de repe
tities in volle gang. Maria Lindes heeft
vroeger bjj het cabaret van Frans en
Fiet Koster gewerkt. Vrjjdag 22 okto
ber zal de groep pas de première ge
ven van „Wie is bang voor Lurelei".
De oorzaak van het vertrek van Maya
Bouma is dat de zakeljjke leider van
Lurelei, Hans Tobi, en zjj het niet
eens konden worden over het contract.
Het bljjkt dat er nogal wat misver
standen, om het zo maar te noemen,
zjjn ontstaan over inhoud en datum van
afgifte van het contract. Maya Bouma,
die ondertussen al zo'n twaalf jaar in
het vak zit, zegt, dat het contract dat
zjj uiteindelijk van Tobi kreeg aange
boden ouderwets en onvolledig was. Zij
kon dat niet accepteren; daarom heeft
zjj haar concept dat vollediger zou zjjn
aan Tobi voorgelegd. Toen Eric Herfst,
nogal laat naar de mening van Maya
Bouma, besliste dat zjj twee keer per
week moest repeteren, heeft zij ge
zegd: dat is goed, maar ik wil eerst
een goed contract hebben.
Er zjjn door de heer Tobi enkele tele
grammen naar Maya Bouma, die in
Den Haag woont, gestuurd, waarop zjj,
volgens de heer Tobi, niet reageerde.
Dit kwam wee» omdat de brief met
verzoek om een volledig contract door
de heer Tobi niet was beantwoord. Zo
zit men elkaar dus in de haren. Door
de weigering de repetities mee te maken
liep een proefvoorstelling en de pre
mière gevaar. Een en ander kost
natuurlijk geld. Zo zal het drukwerk
veranderd moeten worden en zal de
proefvoorstelling vergoed moeten wor-
den. Men geeft elkaar de schuld. Zo
zegt Maya Bouma, dat zjj reeds in
augustus beschikbaar was voor de re
petities en dat zjj niet eerder dan 6
september met repeteren zjjn begonnen.
Zjj heeft het gevoel, dat zo lang ge
wacht is met het contract dat er, artis
tiek gesproken, geen terugweg meer
mogelijk zou zjjn. Zjj vindt het een on
prettige zaak.
ROME, 7 okt. (KNP) De opzien
barende interventie van de patriarch
vicaris van Egypte, mgr. Zoghby, in
de algemene vergadering van het
Concilie op 29 september over de mo
gelijkheid tot echtscheiding en een
nieuw huwelijk ten behoeve van de ver
laten huwelijkspartner, welke in de
Kerken van het Oosten bestaat, is aan
leiding geworden tot soms zeer open
hartige discussies in de wandelgangen
van het Concilie en in de geregelde
persconferenties, die de bisschoppen
geven.
Het blijkt, dat de deskundigen het
een onderzoek waard achten of de
praktijk van het huwelijksrecht, zoals
die in de katholieke Kerk bestaat,
per se en op alle onderdelen gehand
haafd moet blijven. Verschillende
deskundigen bepleiten dan ook een
nieuw onderzoek, zonder overigens
het beginsel van de onontbindbaar
heid van het huweljjk hoe ook los
te laten. Zjj wjjzen erop, dat zowel
de mildere praktijk van het Oosten
als de strenge praxis in de Westerse
Kerk gefundeerd kunnen worden op uit
spraken van de Heilige Schrift, met
name het Evangelie van Marcus voor
,,enge praxis, en het Evangelie
van Mattheus voor de mildere toepas
sing van de huweijjks-wetgeving.
Intussen heeft de onmiddellijke chef
van de Egyptische vicaris, kardinaal-
patriarch Maximos IV Saigh, een ver
klaring afgelegd, waarin deze opmerk
te, dat mgr. Zoghby voor eigen verant
woordelijkheid had gesproken. Maximos
IV wees er op, dat de mildere praktjjk
van de Oosterse Kerken gebaseerd is
op enkele teksten van bepaalde Kerk
vaders, welke overigens weer door an
dere Kerkvaders worden tegengespro
ken. Er is dus geen voldoende constan
te en universele traditie, aldus Maxi
mos, welke aanleiding zou kunnen zijn
voor de Kerk van het Westen om haar
praktjjk te wijzigen. Hjj meende overi
gens, dat deze kwestie niet ongenuan
ceerd op tafel kan worden gebracht.
Dat geeft alleen maar verwarring on
der de gelovigen, zo meent hjj.
De Amerikaanse bisschoppen hebben
een van hun vele persconferenties over
het Concilie aan de juridische en pas
torale problemen van het huweljjk ge-
wjjd en daar deskundigen op het gebied
van de Bjjbel, het kerkelijk recht en
de Oosterse Kerken aan het woord ge
laten. Volgens de kerkelijke leer kan
een geldig gesloten en voltrokken huwe
ljjk niet nietig worden verklaard, maar
naar mening van de Amerikaanse ca
nonist, mgr. John Quinn uit Chicago,
zou de betekenis van het woord huwe
lijksvoltrekking aan een nieuw onder
zoek kunnen worden onderworpen. De
Kerk interpreteert de huwelijksvoltrek
king alleen in fysieke zin, d.w.z. het
huweljjk is volgens de kerkelijke inter
pretatie voltrokken, wanneer man en
vrouw na de huwelijkssluiting de huwe
lijksdaad hebben voltrokken. Maar, al
dus mgr. Quinn, „slechts 10 pet. van
de huweljjksbetrekkingen ligt in de fy
sieke orde 90 pet. bevindt zich op
psychologisch niveau." Hjj suggereerde
een onderzoek om na te gaan of „een
op psychologisch niveau niet voltrok
ken huweljjk" niet nietig zou kunnen
worden verklaard.
Een andere spreker op de persconfe
rentie van de Amerikaanse bisschoppen
nameljjk pater Francis J. Connel
CssR, stemde met de mogelijkheid van
een dergelijke studie in, omdat ook bjj
een positieve uitslag ervan het beginsel
der Kerk onaangetast bljjft, nameljjk
dat een voltooid sacramenteel huweljjk
niet nietig kan worden verklaard. Pa
ter Connell is deken geweest van de
theologische fakulteit der katholieke uni
versiteit van Amerika.
praxis, waarnaar mgr. Zoghby onder
meer verwees, aldus pater Long. Die
praxis is minstens 13 eeuwen oud In
de Orthodoxie, toen er nog geen spra
ke was van scheiding tussen Oost en
West. Een andere praktijk kent de Kop-
tische Kerk. Deze laat gescheiden en
opnieuw gehuwden tot de sacramenten
toe. Hierbjj spreekt de Kerk zich niet
uit over de geldigheid van het tweede
huweljjk. Literatuur over deze praxis
stamt uit ile 6e en 8e eeuw na Chris
tus. Pater Long acht het voorts veel
betekenend, dat bij de pogingen tot
herstel der eenheid van Oost en West
in de 15 eeuw de Orthodoxe echtschei
dingspraktijk zelfs niet genoemd werd
als een mogelijk struikelblok voor de
eenheid.
Een ander historisch precedent
haalde prof. dr. Robert Trisco naar
voren. Hjj verklaarde, dat in de ge
schriften van verschillende vroege
Kerkvaders in Oost en West instem
ming met scheiding in geval van over
spel gevonden kan worden. In de vroe
ge Middeleeuwen kennen wjj de canon
van Theodoras, die aartsbisschop
was van Canterbury. Zjjn kerkelijk
recht werd gevolgd in Engeland en
Noord-Europa. Het stond scheiding en
hertrouwen toe in het geval dat een
vrouw was geroofd door een vijandi
ge stam.
Een andere inleider mgr. George W.
Shea, seminarie-directeur van Darling
ton in de V.S., wees er in dit verband
op dat de woordkeus van het Concilie
van Trente op het punt van de onont
bindbaarheid van het huweljjk wel een
beetje rammelt, maar dat de conclusie
toch geen twijfel over laat. De verant
woording kan dan wel niet volledig zjjn,
de leer is zeker, zo verklaarde hjj. Mgr.
John. D. Conway, kerkelijk jurist, wist
te verteilen, dat het Concilie van Tren
te nog veranderingen in de tekst heeft
aangebracht. Oorspronkelijk luidde de
tekst: „Indien iemand zegt, dat schei
ding in gevallen van overspel is toege
staan, hij zjj in de ban", maar de Con
cilievaders wilden toen kennelijk zo min
mogelijk in botsing komen met de Kerk
van het Oosten en veranderden de tekst
als volgt: „Indien iemand zegt, dat de
Kerk in deze leer dwaalt, hij zjj in de
ban." Dit moet zeker worden beschouwd
als een verzachting van het oorspron
kelijk standpunt, zo meent mgr. Shea,
die eraan toevoegde, dat dit erop zou
kunnen wijzen dat het concilie van
Trente toch niet zo absoluut zeker van
de zaak was als het wilde beweren.
Mgr. Mark J. Hurley wees erop,
dat de praktijk der Kerk in zaken, die
onder haai competentie vallen, de laat
ste jaren wat soepeler is geworden Hjj
noemde met name recente gevallen van
ongeldigheidsverklaring in verband met
geestesziekte of niet-sacramentee! ge
sloten huwelijken.
(Advertentie)
Een ander terrein van onderzoek
werd aangewezen door pater John
Long S.J., als deskundige op het ge
bied der Oosterse Kerken verbonden
aan het Secretariaat voor de Christe
lijke Eenheid. Hjj merkte op, dat in
de Byzantijns orthodoxe Kerk overspel
en dood de enige mogelijkheden van
scheiding zjjn. Maar het woord dood
wordt in de Byzantijnse orthodoxie rui
mer geïnterpreteerd dan de biologische
dood. Het kan ook „morele dood" be
tekenen, dat wil zeggen, lange schei
ding, onzekerheid of de huwelijkspart
ner nog leeft, ongeneeslijke ziekte, zelfs
verbanning naar Siberië. Dit was de
(Van onze Romeinse correspondent)
ROME, 7 okt. Van de twaait Va
ders, die in Je 143ste vergadering van
het Concilie het woord voerden, spra
ken er tien over het bevorderen van de
vrede. Hun meningen waren nagenoeg
alle in dezelfde lijn als die van kardi
naal Alfrinks Interventie van dinsdag.
Terwijl het schema, evenals de En
cycliek Paeem in Terris, de traditionele
leer over de rechtvaardige en de on
rechtvaardige oorlog gezien de huidige
wapenen en oorlogsmiddelen verlaat en
met enige nuances elke oorlog ais onze-
deljjk afwjjst, gingen tot dusver de in
totaal veertien sprekers verder over
dit onderwerp en eisten nadere princi
piële en scherpere veroordelingen.
De kardinalen Liénart (Frankrijk) en
Léger (Canada) stelden, dat heden het
klassieke onderscheid tussen de recht
vaardige en de onrechtvaardige lorlo'-
alïe zin verloren heeft. De hedendaagse
wapenen zjjn zo verschrikkelijk in uit
werking en draagwjjdte, dat zij als mid
del in welke oorlog ook als onzedelijk
verworpen moeten worden. De moderne
oorlog Is geen geschikt en geen geoor
loofd middel meer tot het herstel van
het geschonden recht. Het schema ver
oordeelt weliswaar absoluut de jorlog.
maar houdt toch een mogelijkheid open
voor geoorloofdheid in bepaalde geval
len. Deze tegenspraak moet üil het stut
verwijderd worden. Kardinaal Leger be-
klemtoonde nog, hoe schadelijk >n de
internationale gemeenschap de cultive
ring is van een verouderde absolute
staatssouverelnitelt, uit nationaal of col
lectief egoïsme.
Kardinaal Duval (Algerije) achtte
de veroordeling in het schema van
de totale oorlog lang niet sterk ge
noeg. De bekende abt-praeses dei En
gelse Benedictijnen, Butler, viel het
schema aan op de stelling, dat het
bezit van atoomwapenen geoorloofd
zou zjjn om oorlogen te verhinderen
Dit moet, zei hjj, enkele andere Va
ders mèt hem, geschrapt worden Het
gaat hier immers niet om het bezit.
Atoomkoppen vormen geen verzame
ling uit liefhebberij waar men naar
gaat kijken, maar zjj liggen er als
een dreigement. Het is voorts onge
oorloofd om atoomoorlogen voor te be
reiden.
Een punt, uit het schema, waar de
Engelse abt en andere sprekers het
evenmin mee eens waren was het zoge
naamde vermoeden van recht. W-tnneer
de staatsonderdanen in onzekerheid
verkeren over de rechtvaardigheid en
geoorloofdheid van zaken, die met de
oorlog samenhangen, zouden zjj in ge
weten de bevoegde overheid kunnen vol
gen. Hoewel op zich deze opvatting
juist is, leert de geschiedenis welke
misdaden in haar naam begaan zjjn.
Schrappen!
De dienstweigering uit gewetensmo
tieven, een recht dat het schema er
kent, moet er beter en krachtiger in
gefundeerd worden. En in de eerste
plaats als de getuigenis der christelijke
roeping tot de vredestichting. Mgr
Wheeler van Middlesborough (Enge
land) merkte op. dat het schema een
zekere sanctie ljjkt te geven aan het
„evenwicht der terreur". Pacem in Ter-
ris gaat hier ais op andere punten
veel rechter door zee en het is beslist
onnodig, dat het ontwerp hierin achter
blijft op deze encycliek. Twee bisschop
pen, Rusch van Innsbrück en Breza-
noczy, apostolisch administrator van
Eger in Hongarije, drongen aan op een
centrale vredesraad in de Kerk, tevens
wetenschappelijk instituut, dat naast
theologen andere experts, onder wie
militaire zou omvatten om de Kerk
daardoor de gelegenheid te geven
steeds en met invloed present te kunnen
zjjn ook bjj internationale organisaties
en vredesbewegingen.
De bischoppen Marling van Jefferson
(Verenigde Staten) en Simons van In-
dore (Indië) achtten beide paragrafen
over de bevolkingstoeneming te vlak en
technisch te oppervlakkig. Het is niet
voldoende, vandaag de dag te wjjzen
op de nog niet geëxploiteerde rjjkdom
men der aarde. Bovendien zjjn ook de
ze niet onuitputtelijk. De betere gezond
heidszorg gaat gelukkig de kindersterfte
tegen maar vergroot de snelle en in
sommige streken alarmerend snelle be
volkingsvermeerdering. De wereldbe
volking in 1900 telde l'/t miljard zielen,
in 1950 miljard, in 2.000 volgens ge
middelde schatting 6 miljard. Naar al
le kanten moet gewerkt worden om
rampen te voorkomen. Mgr. Simons
voegde er aan toe, dat de traditionele
argumenten tegen kinderbeperking z.i
niet doorslaggevend zjjn. De theologen
dienen vele dingen opnieuw kritisch te
onderzoeken om van deze zjjde ant
woord te kunnen geven op vragen, die
de reële bevolkingsexplosie stelt.
ROTTERDAM, 7 okt. Het Lande
lijk Comité Verzoekschrift Staten-Gene-
raal is zeer tevreden over de tot op
heden bereikte resultaten van haar ac
tie betreffende het aanstaande huwelijk
van prinses Beatrix met de heer Claus
von Amsberg.
Tijdens een bijeenkomst van dit co-
mité, gisteravond in de Maasstad, werd
melding gemaakt van het feit dat het
secretariaat overstroomd wordt met
verzoeken om toezending van handteke
ningenlijsten.
Voorts komen volgens het comité da-
geljjks tal van adhesiebetuigingen bin
nen. Hoeveel dat er nu al zjjn kon men
gisteravond niet zeggen. „Het zjjn
er zo veel, dat we ze niet kunnen tel
len", aldus de heer F. A. van der Hoe
ven, lid van het comité.
Men heeft voorts laten weten, dat
het comité een advertentiecampagne be
gonnen is in een aantal landelijke dag
bladen. De eerste serie-annonce ver
schijnt vandaag. Volgens het comité
is de belangstelling voor de actie in d»
binnen- en buitenlandse pers zeer groot.
KRUISWOORDRAADSEL
123456(8» 10
1
Horizontaal:
l zekerheid: 2. drank; 3. peulvrucht
vriend. 4 voegwoord, opening voor spil
5 niet toegestaan; 6 optrede, dlcto die; 1
Uitgesloten Aansprakelijkheid, aaispeei
8 niet eerlijk, Duitse badplaats: 9. famili»
lid, adelijke vrouw; 11. peuter, niet een»
gezind: 11 vogel, hetzelfde
Verticaal:
1. verklarend zakboekje: 2. vergiftigt
plant, zeeëngte; 3. a.u.b., vlkagom, wal
4 plaatsbeschrijver; 5 Ijs (Eng.) k-r-s<,
ijzer 'Eng): 6. waarborgen: 7 uitroep^
rap, UEdele (afk 8 deel van huls, ger
stold vleesnat: 9 bisschoppelijk schrijven)
10 munt. doctorandus, behoudens wegia»
tingen (Lat afk.)
Oplossing van 6 oktober
1. Enschede; z. harlekijn; 3. koudvuur»
4 theater; 5. Vlieland; 6. gangster.
Op de streepjes: Heerlijk duurt het
langst
