wmsrsm
Herinneringen leven op
„PLUS" VERSCHIJNT ALS WEEKEIND-BIJVOEGSEL VAN
DE NIEUWE DAG, HET NIEUWE DAGBLAD, DE NIEUWE
HAARLEMSCHE COURANT EN HET KENNEMER DAGBLAD
CORRESPONDENTIE TE RICHTEN AAN:
J'LUSSCH1EDAMSE VEST 111, ROTTERDAM
TELEFOON 010—142011.
16 OKTOBER 1968
AUTORIJSCHOOL
arm
Het slachtoffer van de Berkelse moord, de toen
28-iarige Nol O.—van Eijl
DE moord in Berkel, ge
pleegd op de avond van 24
september 1952, was op
zich al interessant genoeg. Het
gebeurt ten slotte niet ie ere
dag, dat een arts, iemand die
men toch een dosis beschavi g
mag toeschrijven, zijn eigen
vrouw van het leven beioo
Maar als deze zelfde man later
in de gevangenis notabene, nog
kans ziet, ook met behulp van
cyaankali, een medegevangene
te vermoorden, mag wel gespro
ken worden van een zeldzaam
heid in de toch vrij gevarieerde
wereld van de misdaad. Ons
land stond met één slag in de
belangstelling van de internatio
nale pers, een weinig vleiende
vorm van belangstelling overl
gens.
Bekwame arts
Wat vies"
n
j^e Berkelse arts" heeft bekend. Dokter O., eens de meest g
besproken man in ons land, hoofdrolspeler in het meest op- j
zienbarende criminele drama dat zich ooit binnen onze grenzen
heeft voltrokken, geeft in een gratieverzoek toe, dat hij zijn
echtgenote heeft vermoord, en bovendien geholpen heeft bij de
zelfmoord van de gevangene Arie Lodder. Daarmee rakelt hij de
hele afschuwelijke geschiedenis weer op, een geschiedenis die
nog altijd tal van duisterheden bevat, zo raadselachtig dat me-
nigeen tot dusverre nog heilig geloofde in de onschuld van dok- j
ter O. Tot dusverre. Want uit dit gratierekest blijkt met even
zoveel woorden, dat de Berkelse arts de schuld op zich neemt j
van de moord op zijn vrouw, en gedeeltelijk van de zelfverko- j
zen dood van zijn vroegere celgenoot. Of is zijn bekentenis j
louter bedoeld als een poging om eerder uit de gevangenis te j
komen? Begon hem de uitzichtloosheid binnen de grauwe muren
van de Leeuwarder strafgevangenis dermate te benauwen, dat g
hij zich in vertwijfeling maar schuldig verklaart, hopende met g
deze knieval voor het gerecht eerder de vrijheid te bereiken? g
Niemand die hieromtrent zekerheid kan verschaffen. Ook zijn g
vroegere raadsman in Leeuwarden, mr. H. Schootstra, niet, die g
buiten het gratieverzoek is gehouden.
Opnieuw cyaankali
Zal de
En dat is ook nu he' !fl'alv"wekt
O. heeft opnieuw sensatie verwe
rondom zijn die in
schiedemssen die in Berk
Leeuwarden, worden weer waren
getelheid waarin zij terl.j en
verzonken. ontrukt. "enr'""n"aan
worden weer levendig, w open
schrijnen dossiers gaan ecn
en misschien, ja nnsscnie _erecj,t
nieuwe behandeling voor h
gelast worden, nu dokter O. heeft
gegeven behulpzaam te zijn g
bij de zelfmoord van Arie L
In dat laatste geval kan hij ®en
maximum straf krijgen van d J
„Wel een verschil met levi2
zei mr. Schootstra aan wie ik z J
actie vroeg op het gratieverzoek- p
grond van de stukken was ik t
tot de overtuiging gekomen,
wel schuldig kon zijn aan hulpwede
ning, maar beslist niet aan m^rcL
Mocht het gratieverzoek m beha
ling komen, dan is een rewsK!van
zijn laatste vonnis niet te ven®H hii'
en daar kan hij alleen maar w
varen. Maar met het gratiever:zoe
zelf heb ik niets te maken, dat ïsu»
gegaan van de sociale dienst der
gevangenis", zo zei mij mr. 5>c.n
®tra, de man die in 1960 en 1961 j
(pro deo-> cliënt met zoveel «vertui
King en klem van argumenten pr<
beerde vrij te pleiten van de
beschuldiging.
...John. O. nam in 1949 'n artsenprak-
b;k in Berkel over en vestigde zien i
e? bestaande dokterswoning aan n
woordeinde 32. Twee jaar eerder was
S: het huwelijk getreden metde
J^-hter van een leraar uit Amstei-
jnR®. de toen 25-jarige Amolda van
Toen het echtpaar zich n16^6^"
drw?1 het Zuidhollandse tumders-
ti^h vestigde, hadden zij al een znon-
Theo. Later kwamen er nog Lor a
f,v.v?ïns bij- De nieuwe dokter deed
zich kennen als een kundig zij het
numnóTdZbe^UWen arts' °00r zijn
kwaamhef^1" ^t^en gerezen be-
verschiimwerd hij een vertrouwde
yerscmjmng aan het ziekbed van tal
van inwoners van Berkel en om
geving. en om-
Maar het duurde niet lang, of de
«ar de laster begon zich te roe
ren. Het werd bekend, dat het tussen
de arts en zijn vrouw niet zo erg bo
terde. en John O. deed weinig om de
praatjes tegen te gaan, hij gaf er, in-
fcvi® n'euw voedsel aan door
zich bij diverse patiënten misprijzend
over zijn vrouw uit te laten. Nol had
nogal last van kwaaltjes en was een
drukke klant van de huisapotheek.
Men beweert thans nog in Berkel, dat
de arts zijn vrouw middeltjes voor
schreef die hoofdpijn verwekten in-
p laats van ze te verdrijven. Ook ver-
telde J°b- O. hier en daar, dat zijn
echtgenote leed aan een hersentumor,
een ongeneselijke kwaal waaraan ze
wel spoedig zou bezwijken.
Voor de neerslachtigheid van de jon
ge ei oxters vrouw was wel een verkla-
„?aar,man had het namelijk aan
gelegd met het dienstmeisje N.A. uit
iJ inchem, en die verhouding was
rbf.Y!"°u,w niet ontgaan. Ook naar
puiten toe werd het amoureuze avon-
de. dorpsdokter bekend. Me-
vrouw O. wist later geda-an te krijgen,
,f dienstbode werd ontslagen,
maar het contact tussen dit meisje en
haar man bleef bestaan.
24 september. De dag daarop zou,
ondanks de moeilijkheden, toch het
jrlï huwelijk van het echtpaar
vï1 sevicrd. De moeder van Nol
°aa*y°or al overgekomen. Er
vrl/f "j b'oemen op de vensterbank.
Until bet decor zijn, waartegen
d kter O. zijn daad ging volvoeren?
De avond scheen vredig. Mevrouw O.
!a.f de huiskamer op de sofa, maar
aagde niet over pijn. Opeens ging
naar man naar de keuken om een
poeder voor haar te bereiden. Even
later kwam hij er mee terug en reik
te zijn vrouw het kopje aan. Nol dronk
net leeg, slaakte de kreet: „wat, wat
vies zoet" en raakte kort daarop be
lt usteloos. Na hevige stuipen overleed
ze twee uur later, zonder bij kennis
gekomen te zijn, en zonder dat er een
andere arts bij was gehaald. Dat ge
beurde pas na haar dood.
Als doodsoorzaak werd aanvankelijk
„hersentumor" geregistreerd, maar
dat moest later veranderd worden in
„vergiftigd met cyaankali". Het stof
felijk overschot van Nol van Eijl is
namelijk opgegraven en bij de sectie
zijn sporen van blauwzuur in de maag
aangetroffen.
Bij de reeks rechtszittingen waarbij
dokter O. beschuldigd werd van
moord, probeerde de verdediging, o.a.
mr. M. H. Huygems, de waarschijnlijk
heid van zelfmoord aan te tonen,
maar het was en bleef levenslange ge
vangenisstraf voor de kleine, gesloten
Opzienbarend gratieverzoek
van Berkelse arts
„Pas op, ik geloof, dat dat „gevaarlijke echo" betekent!"
bekentenis van dokter 0. 1
leiden tot een nieuw proces?
„Ja, dat is heel erg. De professor
heeft een miniatuur radiolamp uit
gevonden, zó klein, dat-ie hem
nergens meer kan vinden!"
dokter van Berkel. Terecht, zei de
grote meerderheid van Berkels inwo
ners. Een gerechtelijke dwaling meen
de nog steeds een kleine groep.
De zaak kreeg een onverwacht en
bijzonder sensationeel vervolg toen
iedereen dokter O. al weer bijna ver
geten was. Het gebeurde pas vier jaaa
later in de strafgevangenis van Leeu
warden. Op een ochtend wordt daal
de 33-jarige gevangene Arie Lodder
dood op zijn bed aangetroffen. In zijn
cel staat een flesje met witte kristal
len en daarbij een briefje: „ik heb
een medicijn ingenomen dat ik gekre
gen heb van O." De kristallen blijken
te bestaan uit cyaankali, dezelfde stof
die later in het lichaam van Lodder
wordt gevonden en waaraan zijn over
lijden wordt toegeschreven.
Maar het meest opzienbaren
de van de zaak is wel, dat dokter O
die verbaasd vLoekt bij het verne-
men van Lodders doodsbericht, in
het bezit blijkt van een door de
overledene kort tevoren gesenreven
brief, die voor hem, John O. een
bijzonder ontlastende verklaring be
vat. in die brief wijst Lodder name
lijk zichzelf aan als degene die me
vrouw O. verleid heeft tot het i-nme-
Y?® ®en te grote dosis cyaan
kali. Hq had, aldus vermeldt de
uitvoerig, rnet Nol een verhou
ding gehad die niet zonder gevolgen
v„nS J!? e.ven' Derhalverdokter O.
ad mets te maken met het everlij
den van zijn vrouw.
|ustitie was evenwel niet bereid
d^e, ;f^aRle"Plossing van het mis-
f als waarheid te slikken
„dc kansen, ondanks vertwij
felde pogingen van raadsman Schoot
stra, verkeren m hun tegendeel. Dok
ter O. werd beschuldigd van moord
op Arie Lodder! Zijn motief: Lodder
net zwijgen op te leggen, nu deze een
maal een schriftelijke bekentenis van
de moord in Berkel had afgelegd en
anders natuurlijk de kans bestond, dat
hij daar nog op zou terugkomen.
Intussen dat bleek onweerlegbaar,
nad Arie Lodder viel degelijk de brief
zelf geschreven, al had dokter O de
tekst voor het merendeel aan hem ge
dicteerd. De vraag luidt natuurlijk:
waarom heeft hij zichzelf met deze
zware schuld belast? Welke tegenpres
tatie bood dokter O.? En. tot op heden
het grootste raadsel, hoe is de cyaan
kali binnen de streng bewaakte gevan
genispoort gekomen? Het misdrijf be
hoort tot de meest mysterieuze wapen
feiten van de hele crimoniologische
historie van Nederland, en tot ver bui
ten onze grenzen hebben experts zich
er het hoofd over gebroken. De rech
ters waren eenstemmig in hun oor
deel, dat het hier moord betrof, en
dat er van zelfmoord geen sprake
was. Opnieuw werd de Berkelse arts
tot levenslang veroordeeld. Dat bete
kende in feite, dat hij tegen het jaar
1986. op 70-jarige leeftijd, vrij man
zou zijn, de straf in aanmerking geno
men die tijdens zijn tweede veroorde
ling al liep. Mocht dokter O. gratie
worden verleend, dan zou hij in 1971
de vrijheid kunnen begroeten.
HANS STEVENS
BIJ talrijke inwoners van Ber
kel is dokter O. plotseling
weer het gesprek van de
daq geworden. Nog altijd kunnen
vele Berkelaren het pand Noord-
eindseweg 32 niet passeren zonder
te denken aan de lugubere gebeur
tenissen die zich dertien jaar ge
leden daar hebben afgespeeld
Momenteel is het huis betrokken
door een rijwielhandelaar, die
met de hele zaak niets te maken
wil hebben. „Die vent komt bij
mij niet over de vloer". De alge
mene reactie op het besluit van de
voormalige dorpsdokter is. na
tuurlijk heeft-ie het gedaan, maar
hij denkt nu door toe te geven
misschien eerder uit de gevange
nis te komen". Het merendeel
van de Berkelse bevolking is al
tijd overtuigd geweest van John
O.'s schuld, en 't moet gezegd,
dat de arts het de mensen in dit
opzicht bepaald niet moeilijk heeft
gemaakt. Bij tal van patiënten
heeft hij losjesweg verteld, dat
zijn vrouw binnenkort wel aan
hersentumor zou sterven.
„Een mooie hoed mocht ze nooit
dragen, nee ze moest een hoed
met een brede rand hebben, zodat
de mensen van verre al zouden
zien, dat ze niet helemaal normaal
was", vertelt ons mevrouw P. C.
K., een vroegere vriendin van me
vrouw O., die nog steeds contact
heeft met de drie kinderen uit
het gezin, Theo (18), Cora (16) en
Hans (14), nu wonend bij hun
grootouders in Amstelveen. „Ook
kwam ze wel een met dikke kou
sen aan bij me binnen. Als ik dan
vroeg: waarom dat, dan zei ze:
o, hij heeft weer eens een sigaret
op m'n been gedoofd".
Van mevrouw 0. niets dan goe
de dingen. „Ze hield hem altijd
de hand nog boven het hoofd,
maar ze was wel bang voor hem.
Op de vooravond van haar dood
kwam ze nog bij me om haar nood
te klagen. De affaire met die
dienstbode heeft haar kapot ge
maakt". Toch leeft ook in Ber
kel nog een klein, maar hard
nekkig groepje dat is blijven gelo
ven in dokter O.'s onschuld en dus
de theorie van de zelfmoord aan
hangt. Hun oordeel maakt in deze
dagen wel een zware crisis door...
De vroegere dokterswoning in Berkel, thans bewoond door een
rijwielhandelaar.
Philips, een doktersverklaring zou voldoende geween
zijn."
„Als dat geen eind maakt aan jouw slaapwandelen, weet ik het niet
„Niet overdrijven,
„Nee meneer, dat bord betekent helemaal niet, dat we een café
naderen!!"
