Rapport van partij commissie inzake Span je KVP wil Spanje onder Franco niet in EEG Rouw van modkan niet wachten op het plan LELYSTAD een wereldprimeur of ren wereldmisser Garanties nodig voor een ontwikkeling naar grotere vrijheid en democratie Verhouding Kerk-staat normaliseren Kard. A If rink over oorlog en vrede Hotinov-Hals bij Christie ter veiling Stedelijk Nederland smacht naar nieuwe polder maar 70% is voor de hoer Bestaat „rechtvaardige oorlog"? Kerk-staat Informeel Ja" noch „neen" Weer 2 Friendships naar Australië ZATERDAG 23 OKTOBER 1965 PAGINA 13 (Door Vic. Langenhoff) Zuidelijk Flevoland 43000 ha nieuwe leefruimte in het hart van Nederland zal over twee jaar gaan droogvallen. De komende zomer hoopt de Dienst der Zuiderzeewerken klaar te komen met de laatste vier kilometer van de dijk langs het Oostvaardersdiep, de toekomstige vaarweg van Amsterdam naar Lelystad. Nog in hetzelfde jaar begint men „in het natte" al te graven aan de poldervaarten, die de hoofdaders zullen vormen van het ontwateringssysteem. Ook aan de vijftien kilometer dijk, die nog gebouwd moeten worden aan de Veluwe kant: tus sen Harderwijk en Nijkerk zal volgend jaar volop gewerkt worden, maar dit karwei zal ook in 1967 nog onderhanden zijn; waarschijnlijk zullen de gemalen echter al gaan draaien vóór deze waterkering helemaal klaar is. Er zit spoed achter de schepping van zuidelijk Flevoland en bepaald niet (meer) omdat men er zo om zit te springen, het agrarisch areaal uit te breiden. Individuele boeren mogen de vette grond van de nieuwe polder als een bege renswaardig land van beloften zien, de regering heeft de versnelling van het werk vooral bevorderd om ruimte te winnen voor de stedelingen, die in 't Gooi het laatste groen dreigen weg te grazen. Oostelijk Flevoland is Technisch bekeken had de Markerwaard ten noord- oosten van Amsterdam £et eerst aan de beurt moeten *°men. De regering oesloot ech- ïpf voorrang te geven aan Zuide- le. Hevoland, omdat hier snel- ty1" en goedkoper nieuw land kon k°rden opgeleverd voor de ex- hsie van het noordelijk deel (j.11 de randstad. De nieuwe pol- één geheel gaan vormen hp, de 54000 ha van de al bijna teirivaal ontgonnen polder Oos- 0 Flevoland: de vooral bij t Ethologen befaamde Knardijk, ssen Harderwijk en Lelystad, t °rdt te zijner tijd 'n slaperdijk. ad, nu nog een nederzetting VanSti Polderwerkers en pioniers, rdt de hoofdstad van groot- al goeddeels verkaveld Flevoland; de hoofdstad ook van heel het gebied van de vroegere Zuiderzee (straks Nederlands twaalfde provincie?) en vermoe delijk een van de grootste steden van heel Nederland. DEN HAAG, 23 okt. Het partijbestuur van de Katholieke Volkspartij is van mening, dat Spanje van het lidmaatschap van de E.E.G. dient te worden uitge sloten zolang het régime-Franco aan het bewind is en daarin nog geen duioelijke sporen zijn waar te nemen van een zich ontwikke lend vrij democratisch denken. De K.V.P. is eveneens tegen de hui dige vormen van associatie aan de E.E.G., die ten aanzien van Europese landen immers be schouwd dienen te worden als een lidmaatschap op termijn en die derhalve niet alleen een econo misch, maar ook een politiek en gagement inhouden. Er dient ech ter een nauwkeurig onderscheid gemaakt te worden tussen régime en volk en daarom spreekt de K.V.P. zich uit voor uitwisselingen op cultureel, wetenschappelijk en sportief niveau ter bevordering van een geleidelijke evolutie naar een vrije, democratische politieke structuur in Spanje. In Dronten dezelfde winkels als overal elders V' ig^yr1' Vy.-.'r "%k& T K- T ter van een terreinreservering. Het structuurplan gaat een nader uitge werkt inrichtingsplan vooraf," zo ver meldt de kaart. Dient men, twee jaar vóór het droogvallen van de grond, langzamerhand niet te weten, hoe dat inrichtingsplan gaat worden? En zijn de terreinreserveringen zelf al niet discutabel? Moeten we heus nog 30.000 ha volplannen met boerderijen, die de vaderlandse melkplas buiten zijn oevers doen treden of monsterlijke silo's zullen vullen met inlands graan dat aan de straatstenen niet te slijten is? Tocl S< VI loch, ondanks de voorrang die ge geven is aan de drooglegging van Zuidelijk Flevoland; en on danks de nadruk waarmee in de memorie van toelichting op de jong ste begroting van het Zuiderzeeïonds de woonkansen en verkeersmogelijk- heden naar voren worden gebracht, kan men zich moeilijk aan de indruk onttrekken, dat bij de ontwikkeling van de IJsselmeerpolders nog altijd veel doorwerkt van de agrarische op zet die bij de inpoldering oorspron kelijk heeft voorgezeten. Oostelijk Flevoland is aJ goeddeels verkaveld tot boerderijpercelen en in Zuidelijk Flevoland is anno 1965 nog altijd 30.000 ha van het totaal van 43.000, ongeveer 70 procent!, voor de land bouw bestemd. In het perspectief van de 20, 25 en misschien 30 miljoen inwoners, die Nederland zal moeten huisvesten vóór de bevolking eens de top gepas seerd zal ziin inwoners die zullen beschikken over een royaal inkomen, over minstens één auto per gezin, maar vooral over drie vrije dagen per week en een geweldige behoefte aan recreatiemogelijkheden, lijkt de grondveraeling, zoals die jaren gele den is vastgelegd in het „Structuur plan voor de zuidelijke IJsselmeer polders" en waaraan nog altijd wordt vastgehouden weinig vi sionair. Op de kaart is buiten Lely stad, en een stad tegenover Harder wijk, alleen stedelijke bebouwing in getekend in de zuid-west punt van de nieuwe polder. Datzelfde gebied is echter „overdekt" met bos en woes te grond, zodat het totaalbeeld op de kaart precies overeenstemt met wat voor 't Gooi getekend is. Wordt hier aan een gigantisch villapark gedacht? „De onderdelen hebben het karak- et is iets vreemds met die Zui derzeepolders. Decennia lang zijn ze de trots geweest van ons land: het visitekaartje voor de buitenlanders, het paradepaard van de waterstaatkundigen. Neder land maakt zelf zijn grond, legt een hele zee droog, komt dat zien! Na 1953 is er een ander paradepaard ge komen: de Deltawerken. Nederland ging weer in net offensief tegen de zee, sneed woeste, diepe zeearmen af, speelde met caissons en kabelba nen. Het was verrukkelijk spectacu lair, het oogstte bewondering van het buitenland en het kietelde de nationa le trots. Terecht, laten we dat voor op stellen. Maar het gaat hier in we zen om het veiligstellen van wat er al was; waarbij tegeljjk een verbrok keld gebied wordt ontsloten een ge bied dat mogelük dankzij die beveili ging en ontsluiting eens een belang rijke funct zal krijgen, gezien zijn ligging tussen Europa's grootste ha vens. Maar de inrichting van de Zuider zeepolders is van een hogere orde. Hier komt in het hart van een hong- geïndustrialiseerd en dichtbevolkt land een volkomen maagdelijk gebied ter beschikking, «aar men zonder één onteigeningsprocedure, zonder één sin geldemping, zonder welke andere be lemmering ook vanwege een histo risch gegroeide situatie, een leefruim te voor de 21ste eeuw zou kunnen houwen. Werelds beste stedebou wers en architecten zouden met 's we relds knapste antropologen, sociologen. verkeerstechnici en noem het maar op, moeten samenspannen om hier te realiseren wat overal elders onmoge lijk is, omdat men met de erfeni? van het verleden zit. Aller ogen zou den gericht moeten zijn op modelbou wend Nederland. In feite gebeurt er niets van dit alles. In werkelijkheid verschijnen in Dronten en in Lelystad nu al precies dezelfde woningwetwo ningen er winkelgalerijtje8 die overal in ons land de nieuwe uitbreidingen mono-typeren. De kans is groot, dat we straks, ais de bouw wat grootser wordt aangepakt, in de nieuwe pol ders alleen maar nieuwe Slotermeren en Morgenstonden en Pendreehten bouwen, met wat Amsterdamse Bos sen als bufferzones. De „leefruimte van morgen" dreigt bedrieglijk veel overeenkomst te gaan vertonen met de onleefbare ruimte van vandaag, zodat ook de bewoners van de twaalf de provincie in de weekends de stad zullen uitvluchten op zoek "aar re creatiegelegenheid: en ze zullen ,n "e streng-verkavelde landbouwgebied zelfs geen picknickbosje aantreffen om de leden te strekken... Lelystad, modelstad van 21-ste eeuws Nederland? Er is een ste debouwkundig plan gemaakt door prof. C. van Eesteren, een plan voor een stad van minstens 100.000 inwoners. Het ontwerp ligt momenteel tei visie voor de Kamerleden, maar de buitenwereld mag er nog niets van weten. Waarom deze geheimzinnig heid? Dit plan is meer dan een nationale zaak. Hier ligt de mogelukheid van een wereldprimeur, maar tevens van een wereldmisser. Het is geen zaak, die door het departement van Land bouw ergens in het Zuiderzee- fonds mag wórden weggemoffeld en het wórdt de allerhoogste tfjd, dat ze in de openbaarheid wordt gebracht. De tijd dringt; want reeds in de jaren 1967-1969 moeten minstens 1000 wonin gen met bijbehorende voorzieningen gereedkomen voor de vestiging van personeel yan de PGEM-centrale (in aanbouw), het Centraal Diergenees kundig Instituut, de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders en voor landar beiders die in de omgeving werken, zo stelt de memorie van toelichting op de Degroting '66. In 1975 zal de stad al 10.000 tot 15.000 inwoners tel len! Hetzelfde stuk vermeldt, dat men maar vast is gaan bouwen; ,,op een in het structuurplan passende plaats", omdat men niet langer kon wachten op het stedebouwkundig plan. Voor 1966 staat een bedrag van 14,5 mil joen op de bouwbegroting voor Lely- (Van een onzer verslaggevers) Het partijbestuur van de K.V.P. on derschrijft in dezen geheel de stand punten en conclusies van een speciale commissie u't de parfü, die vandaag haar rapport inzake de problematiek rond Spanje heeft gepubliceerd; De K.V.P.-commissie stelt in haar rapport voorop, dat de plaats van een demo cratische Spanje om redenen van cul turele, pojltieke, militaire en economi sche aafd'van belang moet worden ge acht in de Europese en mondiale ver houdingen. Voorts stelt ze, dat men aan democratische structuren in ande re landen niet zonder meer dezelfde normen mag stellen als die gelden in het eigen democratisch staatsbestel. Maar anderzijds moet geconstateerd worden, dat in het huidige Spaanse be wind fundamentele rechten van de mens, zoals die zijn neergelegd in de Universele Verklaring van de „Rechten van de Mens" niet of onvoldoende ge ëerbiedigd worden, waardoor aan de minimum-eisen voor het begrip demo cratie niet wordt voldaan. De geleidelijke evolutie naar een vrije, democratische politieke struc tuur in Spanje, waarvoor het rapport zich uitspreekt, dient tegelijkertijd de verwezenlijking te bevorderen van een structuur, waarin de positie van de Kerk en de re'atie tussen Kerk en staat overeenkomen met de tegen woordig algemeen aanvaarde nor men, zulks geheel in overeenstem ming n.et de door het Concilie ge huldigde opvattingen. Als een be langrijk criterium dient te worden beschouwd de verwezenlijking van de godsdienstvrijheid en van een in een stad, waarvan 7,5 miljoen voor wo ningen. Nog dit jaar, 1965, begint men met de bouw van 300 woningen, vol gend jaar worden ei nog eens 300 aanbesteed en wordt tevens begonnen met de bouw van een aantal winkel panden en voorzieningen voor cultu rele doeleinden. Als straks eindelijk het plan gepresenteerd wordt, staat er al een Lelystadje met een winkel- centrumpje en een schouwburgje en daar moet dan verder maar tegen aan of omheen worden gebouwd.... De minister (van Landbouw!) geeft ge lukkig toe, dat over het plan Lelystad pas een beslissing kan worden geno men „op een later tijdstip dan met het oog op het beginnen met de uit voerende werkzaamheden wenselijk ware geweest." En dat hij die be slissing nog niet heeft kunnen nemen komt „mede doordat de Zuiderzee raad omtrent de plannen nog geen ad vies heeft uitgebracht." De Zuider zeeraad! Die bovendien toch al sedert 14 juli 1964 kan beschikken over het plan-Van Eesteren, zo verklapt het zelfde stuk. Wie dit soort passages leest, kan moeilijk de verwachting blüven koesteren, dat Lelystad hel wereldwonder van morgen zal zijn.... democratisch bestel passende ver draagzaamheid. Het is evident, aldus het K.V.P.-rap- port, dat de aanhoudende onderdruk king van de tendenzen tot evolutie in Spanje feitelijk alleen maar een totali- taire communistische ontwikkeling bij het Spaanse volk in de hand werkt. Er dient waarde te worden gehecht aan een uitbreiding van de handelsrelaties, die bovendien ertoe zouden kunnen bij dragen dat niet-officiële contacten over en weer toenemen. Grote aandacht ver- Menen ontwikkelingen, die gaan in de richting van een vrij democratisch den ken en in het bijzonder de christelijke democratie en de christen-democrati sche organisaties. Met de christen-de- mocratische stromingen en groeperin gen dient rechtstreeks contact te wor den opgenomen, dit echter in het ka der van de internationale Unie vj Christen-Democraten. Officiële bezoeken van christen-de mocratische partijen aan Spanje via officiële uitnodigingen dienen niet a priori te worden afgewezen, maar bedacht moet worden, dat aan zulke officiële contacten en aan uitnodigin gen van officiële vertegenwoordigers van het Spaanse régime het grote be zwaar kleeft, dat ze zowel door het régime zelf als door de christendemo cratische oppositie zullen worden op gevat als erkenning van, en steun aan het Franco-bewind. Daarom dienen aan dergelijke bezoeken officiële bezoeken van Spaanse zijde te zijn voorafgegaan aan Westeuropese landen, waarin dui delijk het oprechte streven tot uiting dient te komen kennis te maken met, en studie te maken van de democrati sche structuur van het Westen. Uiter aard moeten zuiver informele contac ten over en weer worden toegejuicht. Ten aanzien .van de democratische grondrechten merkt het rapport op, dat er in Spanje geen vrij gekozen volks vertegenwoordiging bestaat, geen vrij heid van vereniging, noch op politiek terrein, noch op dat van de vakbewe ging. Er bestaat geen legale mogelijk heid voor de vorming van vrije poli tieke partijen of vakorganisaties, geen werkelijke vrijheid van pers of me ningsuiting. Binnen Spanje zelf zijn weliswaar tekenen van een doorbraak naar een meer democratisch stelsel te bespeuren, maar aan de grondslagen van het régime zelf wordt niet getornd. Het huidige Spanje zoekt kennelijk een weg uit de militaire bestuursvorm, uit het absolute dirigisme, naar een begin fase van een aangepaste democratie. Het Spaanse leven van de laatste ja ren vertoont in ieder geval een evolu tie. Daarom zou aldus het rapport ten opzichte van Spanje een politiek moeten worden gevoerd, die de gelei delijke en organische evolutie in de richting van meer vrijheid, meer de mocratie en groter zelfstandigheid van de Kerk bevordert. Zowel een absoluut „neen" als een eenvoudig „ja" op de aanvraag van Spanje hij de E.E.G. zou het régime politiek voordeel opleveren. In het eer ste geval zou Franco een bewys heb ben van de kwade wil van de demo cratieën en in het tweede geval zou hij een soort politieke absolutie gekregen hebben. De juiste tactiek aldus het rapport, dat in dezen refereert aan de standpunten van gematigde en chris ten-democratische Spanjaarden zou zijn Franco garanties te vragen dat hy concreet en meteen een geleidelijke evolutie naar meer vrijheid en meer democratie toelaat. Het rapport geeft voorts het stand punt in de kwestie-Spanje weer van de vrije vakbeweging, in het bijzonder de christelijke, die in de tekenen van liberalisatie in Spanje niet veel meer ziet dan een fagade, waarachter het régime repressies, vervolgingen en ver oordelingen, die elke dag opnieuw be kend worden, tracht te verbergen. ROME, 22 okt. (KNP) Kardinaal Alfrink heeft vanmorgen in zijn funktie van voorzitter van de internationale Pax Chrlstl-beweging in het Concilie- perscentrum een uiteenzetting gehouden over oorlog en vrede. Behalve vele journalisten waren ook talrijke Conci lievaders bij deze uiteenzetting aanwe zig. Aan de ene kant, zo begon de kar dinaal zijn rede, ligt er het feit dat de oorlog en de gevaren voor een oorlog tot op de dag van vandaag tot de ge schiedenis van de mensheid behoren; aan de andere kant geeft de christeiyke openbaring ons de belofte van vrede. Het totstandbrengen van een rijk van gerechtigheid, liefde en vrede is een op dracht voor degenen, die in Christus geloven. Zij moeten in hun eigen leven en op sociaal en internationaal vlak be werkers van de vrede zijn, aldus de kardinaal. Het Evangelie-gebod moet ernstig genomen worden. Verscheidene vredesbewegingen zijn ontstaan, maar ieder daarvan volgt een eigen vredesfilosofie, die soms de dialoog kan bemoeilijken. Op welk beginsel, tot welke prijs en op welke wijze kan men de vrede tot stand brengen? Geldt vandaag nog de oude theorie van de „rechtvaardige oorlog" als men de vernietigingskracht van de moderne wapens in ogenschouw neemt? Het gaat nu niet meer om oorlog en vrede alleen, maar om leven en dood, omdat de mensheid in staat is zich zelf te vernietigen. Hier komt naar voren hoe moeilijk het ethische pro bleem is, niet alleen voor het christe lijke geweten, maar voor het geweten van ieder mens. Er zijn pacifistische bewegingen, die in iedere oorlog een openlijk vergrijp tegen het evangelie zien en daaruit afleiden, dat het deelnemen aan oorlogshandelin gen in strijd is met het christelijke ge weten. Men kan tot op zekere hoogte instemmen met deze opvatting, omdat het Evangelie de liefde wil en de oorlog steeds een abnormale situatie in een christelijke samenleving betekent. Toch kan men dit beginsel weer niet als uit sluitende maatstaf van een vredesbe weging hanteren. Er zijn namelijk si tuaties, waarin het handhaven van de de vrede niet zo maar afhangt van een van de partijen. Daardoor wordt het geweten voor de moeilijkste vra gen gesteld. Tegenwoordig bestaat er bijvoorbeeld geen garantie meer voor de vrede, los van het vermogen zich te verdedigen. Vrede betekent meer dan het niet- aanwezig zyn van oorlog, omdat dit niet-aanwezig zijn niet Identiek is met niet-aanwezig zijn van onrecht, leed en onderdrukking. Zichzelf en anderen ver- dige oorlog" tegenwoordig nog aanvaard- die evengoed in het Evangelie zijn wor tels vindt. Is het kriterium van een „rechtvaar dige orlog" tegenwoordig nog aanvaard baar zo vroeg de kardinaal zich af. De ontkenningen worden voor iedere ob- jektieve waarnemer talrijker, omdat een met ABC-wapens gevoerde oorlog moei lijk als rechtvaardig kan worden aan gezien Immers, het door deze wapens aangerichte onheil overtreft verre het onrecht dat moest worden verdragen. Het is 'derhalve niet gemakkelijk een rechtvaardiging te vinden voor een ver dediging, omdat een moderne oorlog totale vernietiging betekent. De oorlog is om het kort samen te vatten geen mid del meer dat een onrecht uit de weg kan ruimen. Toch moet misschien nog een onder scheid gemaakt worden, zoals ook schema 13 over kerk en wereld dat doet, ook al worden sommigen daar door teleurgesteld. Het schema zegt, dat het niet zonder meer als ongeoor loofd kan worden beschouwd zich met het gebruik van geweld tegen een agressor te verdedigen. Als men dit beginsel voor alle mensen en voor elk volk wil laten gelden, dan moet een dergelijke verdediging óók met de verschrikkelijke vooruitzichten van het atoomtijdperk toegestaan zyn. Maar de verdediging van geschon den rechten geeft niet het recht midde len te gebruiken, die tot vernietiging kunnen leiden, aldus de kardinaal. Het schema velt een volkomen negatief oor deel over het gebruik van moderne wa pens, dat als een misdaad tegen God en de mensheid wordt bestempeld. Ob- jektief is het dus een misdaad, wat ook de subjektieve bedoelingen bij het ge bruik van dergelijke middelen mogen zijn. Het schema maakt ook onderscheid tussen het gebruik en het bezit van de genoemde wapens en stelt vast, dat zo lang de internationale organisaties niet in staat zijn de vrede te garanderen, het bezit van deze wapenen uitsluitend met de bedoeling de tegenstander af te schrikken, op zich genomen niet onjuist is. Ondanks het in het schema gemaakte onderscheid tussen „afwijzen" en „ver oordelen" blijft staan, dat de moderne wapens geen rechtvaardiging vinden. De betreffende commissie heeft nauwkeu rig de ethiek hiervan nagegaan, maar zelfs de meest krasse kerkelijke uit spraken, en zelfs de eenparige veroor deling van de moderne wapens door alle christelijke kerken kunnen het oor logsgevaar niet wegnemen, als het ons niet lukt de mentaliteit te veranderen. Wij moeten vooruitgang maken in de vredesmentaliteit, meer overtuigd raken van de vrede, meer geloven aan de mogelijkheid van vrede en meer over tuigd raken dat oorlog waanzin is. LONDEA, 23 okt. De Hotinov-Hal» waar indertyd zoveel deining om is ge weest en die enige tijd in het Frans Halsmuseum in Haarlem heeft geil a u- gen wordt 26 november by Christie ht Londen geveild. Het uit Rusland afkomstige echtpaar Hotinov heeft het schilderij destijds voor een luttel bedrag in Arnhem ge kocht. Het vermoedde wel dat het waardevol was, maar ontdekte later pas dat het gesigneerd was door Frans Hals. Of het inderdaad een portret men spreekt zelfs van een zelfportret van Frans Hals is, werd steeds betwij feld. De directeur van het Frans Hals museum in Haarlem, de heer Baard, de nogal bij de affaire betrokken was, geloofde in de echtheid van het schilde- rü- Het echtpaar Hotinov heeft later het portret verkocht aan de Duitse vrouw Giseia Kemperdick uit Keulen, die het nu heeft ingebracht by Christie. In het recente verleden hebben doe ken van Hals 450.000 tot 1.820.000 gul den opgebracht. SCHIPHOL 23 okt. De Fokker fabrieken hebben opnieuw een order ontvangen van de Australische trans port industrie, Ansett, waarby zes luchtr/aartmaatschappüen zijn aange sloten, voor de levering van twee Friendships. Ansett heeft tot nu toe reeds 21 toestellen van dit type be steld. De verkoop van Friendships in ga- heel Australië telt momenteel 35 toe stellen. De nieuwe order brengt het totaal aantal verkochte Friendships op 344.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1965 | | pagina 13