Ethische kant van „kinderen uit catalogus" Prof. Sporken over K.I. en „Adamspogingen" De Quay H.P. Alcohol Kind gestikt Liturgische week Wagon goederentrein door as gezakt ZATERDAG 6 NOVEMBER 1965 PAGINA 9 e biologische revolutie blijkt thans goed te zijn losgebarsten. In zijn 'es-rede voor de Nijmeegse univer siteit heeft de geneticus prof- dr. S. J. eerts dat met zoveel woorden ver- 'aard. »Maar bovenal breekt de tijd aan> zo zei hij, „dat de platoonse 'deale staat, gemoderniseerd met be brave new world en Man and ls future in zoverre werkelijkheid &aat Worden, dat onze voortplanting £econtroleerd zal worden met het °°g op een gunstige genen-constella- be voor onze nakomelingen." 'jn Amsterdamse collega prof. dr. de Froe heeft enkele maanden terug in De Gids stof doen opwaaien 111 °t een beschouwing over het „we- re'do^erbevolkingsvraagstuk" met °nder meer de volgende passage ^ffet is, ook afgezien van het over- evolkingsvraagstuk, dubieus of wij ei goed aan doen het voortbrengen n an genetisch defecte kinderen of °°k van kinderen in een klaarblijke lijk defect milieu vrij te laten. Het mishandelen van jonge kinderen in dergelijke gezinnen neemt hand over hand toe. Wij zullen moeten kiezen tussen onze zorg voor prin cipes en onze zorg voor levende mensen." Een gezaghebbend geleerde als de bioloog F. Crick Nobelprijs heeft aan een gezelschap weten schapsmensen de vraag voorgelegd „Hebben mensen eigenlijk wel recht op kinderen?" En internationaal klinkt ook zwaar de stem van de Amerikaanse bioloog Hermann J. Muller Nobelprijs die selectie bij de voortplanting bepleit, dus een positieve teeltkeuze met behulp van kunstmatige inseminatie om een kwalitatief verbeterd nageslacht te verkrijgen. En dit betekent dus ook dat een deel van de echtparen van voortplanting uitgesloten moet worden. „Weest gen-bewust", luidt de nieuw ste slogan onder biologen, maar een eenvoudig mens slaat de angst om het hart als hij dat zo aanhoort- Men kan er in ieder geval uit afleiden dat de biologie zich heeft ontwikkeld tot een der radicaalste en meest revolu tionaire wetenschappen van deze tijd. (Aldus Richard Kaufmann in De Mensenmakers). Door middel van tijdschriften, symposions en congressen wordt de wereld warm gemaakt voor „een biologisch stand punt" of „een biotechniek" die de weg wijst naar een absolute controle op de voortplanting. Men kan niet, als een struisvogel, de kop in het zand steken, want natuurlijk kunnen de toekomstige biologische verwor venheden van groot belang zijn voor de gemeenschap. „Wij moeten onze gaven en gebreken leren kennen, naar aanleg en omstandigheden zoe ken om een verantwoorde indivi duele behandeling tot een optimale persoonsvorming te garanderen." De gedachtegang achter de .biotechniek' wordt voor- namelijk beheerst door de hij vele biologen heersende vrees 0ver de kwalitatieve achteruit gang van het menselijk geslacht. toekomstige maatschappij zal steeds hoger eisen stellen aan de begaafdheden en vermogens van oe mens. Het is een bekend feit nat. het voortplantingsrendement van de begaafden lager is dan st n'an m'nder-begaafden. De eeds knappere geneeskundigen ewerkstelligen bovendien een sterk verlaagd sterftecijfer waar door ook de minder sterken in groten getale in leven blijven. 2Ün De te vroeg geboren 900 gram wegende baby in de warmte van de couveuse. (Foto David Seymour-Magnum). (De foto's bij deze reportage zijn uit het boek „De eerste negen maanden van ons leven" door Geraldine Lux Flanagan, vertaling Ph. H. Fiedeldij Dop, kinderarts, Uitgeverij Contact Amsterdam). Veertig dagen oud embryo, omgeven door beschermende weefsels. (Foto Chester Reathet). In de vierde maand is de baby ongeveer even groot als de placenta. (Foto Edith L. Potter). Sterk vergrote foto van menselijk embryo in de zevende week. De vorm is nu met inbegrip van oren en tenen volledig. (Foto Carnegie Institution of Washington). BIOLOGISCHE REVOLUTIE IS THANS GOED LOSGEBARSTEN ,,De Groene" vaak scherp, maar meestal niet emotioneel weet deze week geen maat te houden. Daar gaat De Quay. Het waarom ontbreekt. De brief die de heer Nederhorst van de P.v.d.A. aan de fractievoor zitter van de K.V.P. heeft geschre ven heeft er niet toe geleid dat woensdag a.s. de K.V.P. in het Ka merdebat over het gerezen conflict inzake „het akkoordje" van De Quay etc. zal zwijgen. We begrijpen dat niet helemaal. Leest men de brief wisseling, dan blijkt de P.v.d.A. heel wat te hebben ingeslikt. Behalve dan het feit dat binnen haar fractie ern stige bezwaren leven tegen de hou ding die de heer De Quay in de eer ste oorlogsjaren heeft aangenomen. Die bezwaren zijn volstrekt gerecht vaardigd. Dit nieuwtje uit en voor de verant woordelijkheid van „Vrij Nederland". Geruchten zijn er al vaak ge weest, maar nu is het werkelijkheid: de Haagse Post zal in de komende dagen door het Elsevierconcern wor den gekocht. Hoewel het concern in het afgelopen jaar een winst van ruim 3 miljoen boekte, was men toch niet helemaal gerust op de toe komst van de in een oplage van 160.000 verpspreide „Elsevier nieuwe stijl", het magazineformaat van de door de oude, trouwe mensen volge schreven wekelijkse portie rommel- potterij. Wat de advertenties betreft hoeft directeur Jussen niet zo heel erg zorgelijk de toekomst te beschou wen: het aantal kleurenad/ertenties voor de eerste 3V-> maand is volge boekt. Op zulk zachtgeurende rozen zit Jusse: dat Elsevier het zich kan permitteren het aantal adver tentiepagina's dat boven het geplande aantal van die week binnenkomt, naar de week erop over te hevelen. Na alle lelijke dingen, die vaak over het drinken worden geschreven, mag dit ook wel eens. Uit „De Haagse Post": Drank is een weldaad voor de mensheid", meent de Amerikaanse psychiater dr. Morris E. Chafetz, ver bonden aan de Harvard Universiteit en directeur van de Kliniek voor Al coholisten van de staat Massachusetts. In zpn pas verschenen „Liquor, The Servant of Man" wordt deze uitspraak gemotiveerd. „Drank veraangenaamt het leven verklaart dr. Chafetz. „Woorden schie ten te kort om het plezier te be schrijven, dat ik beleef aan de aan blik, de geur en de smaak van een goed glas wijn. Daarenboven is de therapeutische waarde van alcohol niet gering. Ik ben zelfs geneigd te zeggen, dat alcohol een van de beste „medicijnen" is, waarover wij be schikken. Goed gedoseerd is alcohol voedzaam, een uitstekend kalmerings middel en veelal aan te bevelen voor bejaarden en chronisch zieken. Ik ben een groot voorstander van de „medi cinale borrel". Van een dagelijks (al coholisch) drankje is nog nooit iemand die gezond en behoorlijk gevoed was, ziek geworden. Bepaald enthousiast ben ik over het psychologische effect. Voor querulante, eenzelvige, verlegen, melancholieke, angstige mensen, voor „zenuwpezen" en misantropen is (re gel) matig drinken dikwijls een pro baat middel om tot een meer posi tieve levenshouding te komen en de aanpassingsmoeilijkheden te overwin nen. Dronkaards zijn te zien als dwa zen of geestezieken, in het eerste ge val als roekelozen in het tweede als Ïiatiënten, ,want er gaapt een onmete- ijke kloof tussen normaal drinken en alcoholisme." BOXTEL, 6 nov. Een twee-en-een- halfjarig dochtertje van het echtpaar Heeswijk-Dankers uit Lennisheuvel is in haar ledikantje verward geraakt in haar tuigje en gestikt. De moeder vond het kind gistermorgen dood, toen zij het wilde wekken. Prof. De Froe waagt de veronder stelling dat de mensheid zoals zij nu ]s langzaam maar zeker vervangen Wordt door een uitzonderlijk onbe gaafde mensheid, die haar techni sche voorzieningen niet zou kunnen handhaven en dus geheel of groten deels te gronde zou gaan. Omdat men niet eventuele aanbevelingen ioor kerk en staat over geboortere- n-h£ .juist op de onbegaafden waar schijnlijk de minste indruk zal ma- acn, zal men datgene bereiken wat cn wilde vermijden. andaar de behoefte van zoveel ge leerden om in te grijpen in de erfelij ke eigenschappen van de mens. Maar ™at moet dat voor roekeloos avon- uur worden? De natuur verbeteren n een richting die onbekend is? Dat s zeer moeilijk als mogelijkheid te aanvaarden. Prof. Geerts heeft er ook op gewezen dat men met ingrij pen in de erfmassa, in het genenpa- roon van de mens, er niet is, „Ge- 'en scheppen slechts voorwaarden... enen zijn geen determinanten, maar mogelijkheden of onmogelijkheden." mmers, de milieu-invloeden, vanaf vim moment van de conceptie tot in ,o''e wasdom, voeding, klimaat, in- lecties, vergiftigingen, frustraties etc., die evenzeer factoren van belang, een uitgedokterd genenpatroon grondig kunnen verstoren. Een diep st11'' ingrijpen zou een niet te voor- - en onheil over de mensheid kunnen atroepen. Veel reëler is het dan ook alleen te spreken over het corrigeren an duideljjke fouten en over verbe uring van een individuele aanleg die ^^Persoonlijke uitgroei ten goede kan '-bt zal nog zeer intrigerende con gruenties hebben, zoals: komen. a) het toepassen van kunstmatige "geminatie van dé mens h) het vooraf bepalen van het ge- «acht van een kind c) het „herschrijven" van de ge netische code om bij het nageslacht .lepaalde ziekten en kwalen te voor komen <b en stellig ook een nog meer be wuste geboorteregeling. Het is duidelijk dat de mensheid met het oog op het bovenstaan de geplaatst gaat worden voor gigantische ethische vraagstuk ken, waarop men zich langzamerhand moet voorbereiden. Prof. tlr. C. P. Sporken, assump- fomst, een 38-,jarige moraal-theo- '0og die zich heeft gespecialiseerd in uc medische ethiek, betrekt ook ^raagstukken van eugenese en in grijpen in de voortplanting in het ter en van zijn aandacht. Hij werkt na ts.- aan *'e formulering van een ka- Jolieke medische ethiek, waarover ,ii!ke'a" 'n bpt Katholieke Artsenblad kom t. Als bijdrage in een op gang hij l'c discussie over eugenese wil als "D mijn verzoek graag zijn opinie bastes Us geven, hoewel ik in het t <>;s. van een krante-artikel moet met een aan de oppervlakte kaiig e schets van zijn gedachte- Ec wijst ?,°uter „biologisch standpunt" ïSch -i1 evenals een louter „me- j'hische 1Udpunt" af als daarin de Pen. 2„?,sPecten niet betrokken wor- ®en k'r,; ws als een arts alleen maar kjlkt, kif, ,°Pknapt of amandelen be- n een ki naar de gehele mens. een erfeiu!?'°pg die zich verdiept in 'eerd met i(isPatroon is niet geïso- gehele men "?en bez'g. maar met de medische Uitcnn"snunt van de Uitgangspunt van de zoals het in loek is het mensbeeld, is, zijn neer^i 0<3s openbaring gegeven Schrift en heeft gevonden in de Kerk herkent,. levend geloof van de dynamisch mLarkwordt- ..Dit ]s e®n geschiedenis riust|eeld omdat door de 6 se eoems <jlt mensbeeld telkens ge corrigeerd wordt. Onze waarheidsvisie ontkomt niet aan de historische tijd. Dit impliceert dat vroegere uitspra ken over de mens tijd- en cultuurge bonden eenzijdigheden zullen verto nen, maar evenzeer dat ook de moder ne visie niet alleen-zaligmakend en voor alle tijden is. De norm voor het medisch hande len moet volgens prof. Sporken zjjn: Wordt door dit handelen werkelijk een dienst bewezen aan de mens die in zijn lichamelijke én medemenselij ke bestaanssituatie op weg is naar dat gene wat hij eerljjk meent te zien als zijn eindbestemming. Hij zegt: „De huwelijksliefde als interpersoon lijke relatie van man en vrouw ten deert zowel naar liefdesgeluk als naar het kind. Alle handelingen met be trekking tot de huwelijksliefde moe ten gericht zijn op de bevordering van die liefdesrelatie. Kunstmatige inse minatie buiten het huwelijk vind ik in strijd met de ethiek, omdat hier de samenhang tussen liefdegeluk en kin deren krijgen uiteen gescheurd wordt. Kunstmatige inseminatie met behulp van een derde, een al of niet beken de donor, sluit ik uit zowel op biolo gisch als op zuiver menselijk niveau, omdat ook hier een inbreuk wordt gemaakt op de intersubjectieve sexuele relatie. Merkwaardig genoeg schijnt de praktijk deze opvatting bij te vallen. Er zijn al nare situaties voorgekomen, zoals een ietwat over dreven affectieve binding tussen de moeder en de gynaecoloog die de k.i. had toegepast en zoals een moei lijk te onderdrukken verlangen om de identiteit van de donor te weten te komen." Een veel positiever waardering uit prof. Sporken voor k.i. tussen echt genoten. Ook Paus Pius XII heeft daarvoor in zijn toespraak tot de vroedvrouwen enige ruimte overgela ten en slechts zijn afkeuring uitge sproken over een dergelijke toepas sing van k.i. dat daardoor het huwe lijk omgezet zou worden in een biolo gisch laboratorium. Pius XII acht kunstmatige inseminatie slechts aan vaardbaar als zij geschiedt ter com plementering van een technisch ge brekkige huwelijksgemeenschap (de zgn. „oneigenlijke k.i."). De moeilijk heid begint pas als men een stapje verder gaat en men gaat spreken over een psychisch volwaardig huwelijk waarin een biologisch onvermogen het verwekken van kinderen tegenhoudt. Hier is k.i. dus geen hulpmiddel bij de geslachtsgemeenschap meer, maar de (kunstmatig uitgevoerde) daad zelf. Pius XII heeft zich daar tegen uitgesproken. Maar dat lijkt de ethi cus prof. Sporken betwistbaar. Hij brengt mij aan het verstand dat hij niet behoort tot degenen die geneigd zjjn de toespraken van Pius XII over huwelijksbeleving en medi sche moraal integraal in de Tiber te laten verdwijnen, zoals wel eens heimelijk gewenst wordt. „Een uit spraak van een paus valt niet onder het onfeilbaar "eergezag van de Kerk door het feit alleen dat het een pau selijke uitspraak is. Dat wordt mede bepaald door andere factoren. De uit spraken van Pius XII over medische ethiek kunnen in hun geheel niet be schouwd worden als gedaan ex ca thedra en leggen dus geen absolute binding op. Dit kan nu wellicht dui delijker dan voorheen worden ge zegd, nu de historiciteit van onze waarheidsvisie ook op het Concilie gebleken is. Dit houdt echter niet in dat een uit spraak van Pius XII een bagatel zou zijn. Deze meen ik te moeten opvat ten als een directief, waaraan ik mij ook te houden heb, tenzij ik zeer, zeer serieuze redenen heb om aan te nemen dat dit standpunt in een ver anderde tijd achterhaald en eenzijdig blijkt. De toespraken van Pius XII moeten in ons ethisch denken ernstig verdisconteerd worden. Maar ik ont dek in deze toespraken dat ook de visie van Pius XII in de loop der jaren evolueerde van een eenzijdig soma tisch naar een meer fundamenteel mensbeeld. Het blijkt vooral uit een van zijn toespraken tegen het eind van zijn pontificaat, als hij voor medi ci de ethische problemen inzake de re-animatie aansnijdt, waarvan hij zegt dat het niet de bedoeling kan zijn louter biologisch leven te rekken. Bij die gelegenheid geeft hij blijk dat zijn sterk somatische benaderingswij ze, die hij veelvuldig op huwelijk en gezin had toegepast, verdiept is tot een totaler mensbeeld. Hier stelt hij uit drukkelijk als norm: de mens in zijn totaliteit gezien, in zijn medemense lijke bestaanssituatie, op weg naar zijn eindbestemming. Daarop door denkend zou men kunnen stellen dat het toepassen van k.i. in een huw„- lijk waar een biologisch onvermogen het krijgen van kinderen in de weg staat, de verwezenlijking van de hu welijksliefde en de echte menselijke relatie vaak belangrijk kan bevorde ren. De „eigenlijke" k.i. (dus toege past in een situatie waar totaal geen huwelijksdaad mogelijk is) hoeft niet noodzakelijk een aantasting te zijn van de interpersoonlijke verhouding tussen gehuwden. Dat hangt af van de sfeer van het gehele huwelijk en de manier waarop de k.i. gebeurt. Verondersteld dat een echtpaar dit psychisch aan kan en dat het op een dergelijke wijze geschiedt dat het menselijke voortplanting blijft, vind ik dit naar mijn diepste overtuiging ethisch verantwoord." Als men bezield is met een fun damentele eerbied voor het le ven en het beschouwt als een gave van God kan men bij elk eugenetisch ingrijpen deze norm hanteren: Bewijs ik in dat perspec tief een dienst aan het welzijn van de mens? Prof. Sporken meent dat het lang niet altijd gemakkelijk te zien is of men de mens werkelijk een dienst bewijst of niet. Om maar een voorbeeld te noemen: Als de maat schappij meent dat er veel meer technisch begaafden nodig zijn om een goede functionering mogelijk te maken, is de maatschappij er dan in alle opzichten ook mee gebaat dat de genetici een groot deel van de nieu we generatie met een ingreep in het erfelijkheidspatroon van een „techni sche knobbel" voorzien? Daar zou namelijk het een en ander tegen in te brengen zijn. Het is denkbaar dat een gebrek aan technici gedurende bepaalde tijd heilzaam is juist om een vertraging in de technische ont wikkeling te laten ontstaan, welke ver traging o.a. zeer gewenst kan zijn om de mensheid fysiologisch en psycho logisch met de evolutie te laten mee groeien. Bovendien zit men niet het doorbreken van een vaste kringloop altijd met totaal onberekenbare fac toren, want een gekweekt kwantum technici brengt zelf ook weer veel technisch begaafde kinderen voort, waarbij na enkele generaties zich stel lig tekorten aan anders geaarde ta lenten zullen manifesteren. Wat heelt de tovenaarsleerling dan ontketend. Niettemin acht prof. Sporken het in principe juist eugenetische verwor venheden dienstbaar te maken aan het welzijn van de mens, om hem be ter te adapteren aan zijn bestaan. „Maar," zegt hij, „sommige biologen lijken gefascineerd te zijn door het machtige spel van hun kunnen, en komen niet meer aan een totaal ipens" beeld toe." Het duidelijkst komt dat naar voren in de verhandelingen die de sterk onbegaafden en eventueel de minder talentvollen willen uitschake len van de voortplanting. Hier immers doet zich de aloude spanning gevoe len tussen het individu en de eisen van de gemeenschap. Mogen de belan gen, het geluk, de waardigheid en de roeping van het individu opgeolterd worden aan. de belangen van de ge meenschap? Wie behoort tot de chris telijke beschaving heeft altud gewe ten dat het individu recht heert op geluk, waardigheid, vrijheid etc., die heeft tegelijkertijd geaccepteerd dat de collectiviteit alleen maar kan De- staan uit dergelijke individuen, met alle tekortkomingen en beperkingen van dien. Vooralsnog zal het vanuit de ze gedachtegang uiterst moeilqk zqn om een rechtvaardiging te vinden voor sterilisatiewetten, zoals ze mei en daar in enkele Amerikaanse staten o.a. bestaan. Overigens kan men er ook. geen vrede mee hebben als het welzijn van een gemeenschap wordt opgeofferd aan de beperkte belangen van indi viduele personen. Onze medemense lijkheid is een sterke medebepalende factor voor onze houding en onze ge dragingen. „Het fascinerende spel der biologen en chemici" biedt ook nog andere perspectieven, zoals het vooraf bepa len van het geslacht. Dat is een waar- srhiinliike toekomstmogelijkheid, waartoe k.i. de mens in staat stelt. Prof Sporken zou zich manipulaties kunnen voorstellen waarvan de men selijke gevolgen nadelig zijn (bijvoor beeld bij overheidsdwang) en dan kan men er'"een goed woord .-oor vinden. „Maar fundamenteel kan ik er geen bezwaar in zien. Dit behoort bij een redelijke voortplanting. Er zqn huwe lijken met 9 kinderen, met geen an dere reden dan dat er eerst acht meisjes zijn geboren en de ouders telkens hun hoop stelden op een jon gen Het zou wellicht heel goed zqn geweest voor het gezin als er eerder een jongen was geboren. Waarschijn lijk is er over dit punt veel meer te beweren, maar zoals ik zei: fun damentele ethische bezwaren tegen zulk een planning kan ik niet inzien." Ei dan de kwestie van het ver wekken van leven in een rea geerbuis, zoals inderdaad al ge poogd is. Prof. Sporken kan in dit geval niet anders doen dan uit- gaan van de tegenwoordig nog gang bare definitie van „leven", waarvoor stofwisseling, reactie, vermenigvuldi ging en groei vereist zijn. Hij voelt niets voor vroegere opvattingen vol gens welke men pas van menselijk leven gaat spreken twee of drie maanden na de conceptie. „Mijns in ziens begint het menselijk leven op het moment dat er versmelting van de geslachtelijke kiemcellen heeft plaatsgevonden. Op dit ogenblik van de conceptie wordt de mens bepaald, dan kan er geen zeekrab of oli fant meer uit groeien. Vanai dit mo ment geldt ook de norm van een fundamentele eerbied. Nu schijnt het mij toe dat men door geënsceneerd leven te verwekken, dus in een rea geerbuis, tekort doet aan de eerbied voor het menselijk leven. Waarom? Ook al zou men na een onbepaald aantal jaren erin slagen in vitro een kind te doen ontstaan, hetgeen niet vaststaat, dan heefl men toch met een x-aantal experimenten monstrums vervaardigd. Wordt hier nog wei het leven be schouwd als een gave des Heren, of staat de mens hier óp om zelf schep per te willen worden van de mens. Welke bedoeling heeft de wetenschap hiermee? Wie of wat wordt ermee gediend? Dat ongelukkige verlangen naar het scheppen van de super mens, is dat geen verwatenheid? Dit pogen om zelf de mens te willen maken, lijkt in de volle zin van het woord een Adamspoging te zijn, dat wil zeggen een poging om zelf beslissend te willen weten wat mens-zijn en daarom wat goed- en kwaad-zijn is. En dat is een aantas ting van een van de rechten van Hem die wij erkennen als de Schep per van alle menselijk leven." Zondag 7 november: u Wlllibrord, bisschop en belijder; mis Statuit; 2e geb. v. d. 22e zondag na pinksteren - wit ma.: mis v. d. 22e zondpg na pinksteren; 2e geb. H.H. Vier Gekroonden - groen - Utrecht: H. Aibricus, bisschop en belijder: mis Sacerdotes Tui: 2e geb H.H Vier Ge- kroonden - wit - Groningen. H Willehadus, bisschop en be lijder; mis Sacerdotes Tui: 2e geb H.H. Vier Gekroonden - wit - di.: kerkwijding v. d. Aartsbasiliek van de Allerheiligste Verlosser; mis Terribilis; 2e geb. H. Theodorus; credo - wit - Wo.: H. Andreas Avellinus, belijder; mis Os Justi; 2e geb. H.H. Tryphon en Gez. - wit - Rotterdam: Kerkwijding v. d. kathe draal; mis Terribilis, credo - wit - do.: H. Martinus. bisschop en belijder: eigen mis; 2e geb. H. Mennas wit - vr.: H. Martinus i, paus en martelaar; mis Si Diligis - rood - Utrecht, Rotterdam: H. Lebuinus, belijder, mis Os Justi. Rot terdam: 2e geb H. Martinus I - wit - za,. H. Oidacus, belijaer; mis Justus - wit - Utrecht: H. Martinus I, paus en marte laar; mis Si Diligis; 2e geb H Didacus - rood - Zondag 14 november: 23t zondag na pink steren; eigen mis;; credo; pref. v. d. H. Drieëenheid - groen - UTRECHT, 6 nov. Tussen Eind hoven en Best is gisteravond een wa gon van een goederentrei -'oor zijn as gezakt, waardoor een spoor werd ge blokkeerd. De trein was van de Staats mijnen op weg naar de Hoogovens. De goederentrein had 145 minuten vertraging. De reizigerstreinen op dit traject ondervonden nagenoeg geen ver traging.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1965 | | pagina 9