Willem Gehrels:
CULTUUR IN DE TOP
ALLEEN IS DECADENT
i
■Hi
Volksmuziekscholen floreren in
kwantiteit, niet in kwaliteit
AGPUZZEL
Twee doden
bij ongeluk
op spoorweg
A.V.R.O. - voorzitter mr. L. H. Slotemaker:
Ik ben voorzichtiger met at
mijn goede bedoelingen
I
1
Jongetje door stroom gedood
Maand geëist tegen
fruitteler Deest
Krantenpapier
en melkpoeder
vrii van omzet-
belasting
De lotgevallen
van Sjelepin
M
■HU
JUNGHANS
Plannen waren
destijd
realistisch
s weinig
3600 gulden voor
idee bij Marine
samen
Clungels
met Rob de Nijs
Hartoperatie
CONCORDIA
m mm
Vaste baan
de mooiste tijd
AUDREY HEPBURN
IN VERWACHTING
Afwachten
Papierprijs
Voor KRO-tv
Kerstspel door
Delftse jeugd
HOOFDREDACTIE
TELEVIZIER
H. J.
Begrijpelijk, overzichtelijk én eenvoudig
WOENSDAG 15 DECEMBER 1965
PAGINA 7
WILLEM GEHRELS
Als er heden ten dag- in Ne
derland sprake is van „al
gemeen vormer 1 muziek
onderwijs" en van een „Voiks
muzieksehool" dan is dat te dan
ken aan Willem Gehrels, die
onlangs 80 jaar geworden is. Hij
is een man met een indrukwek
kend, grijs, gelokt hoofd, dat men
op een kilometer afstand herkent
als te behoren tot dat van een
•.muzikant".
Zo mooi als deze
Mr. Dr. L. h. SLOTEMAKER
door
Neuman
Cdop. Levensverzekering MIJ. u.a. - Oudenoord - Utrecht telefoon (030) 16S91
Hubert Cuypers had in zijn dagen
óók zo'n hoofd 'en Aiphons Vranken.
Men hoefde hen niet kennende
blaar even een blik op hen te werpen
om zeker te weten: dit is een man die
muziek maakt. Sommige poëten had-
tien (hebben) „het" ook, maar zij wa
ren (en zijn) altijd nog duidelijk qua
phygionomie te onderscheiden van de
toonkunstenaar.
Willem Gehrels Amsterdammer
in hart en nieren is overigens be
gonnen als onderwijzer. Hij heeft
het eerzame vak zelfs tien Jaar uit
geoefend in hoofdstedelijke volksbuur
ten als de Jordaan, de Van Lennep-
straat en de Kinkerstraat. Buurten
Waar het muziek maken zich
destijds beperkte tot de trek- en
mondharmonica en tot de polonaise
op bruiloften en andere partijen. De
jonge Willem Gehrels wist het voor
zichzelf toen al lang: hij ging in de
muziek. En in zijn vrije tijd ging hij
dus studeren aan een instituut dat
destijds: „Conservatorium- en muziek
school van Adelberg en Belinfante
heette", een soort voorloper van het
latere „Muzieklyceum". Zijn hoofdvak
Was viool, zijn liefde dirigeren. Hij
kreeg dan ook directielessen van nie
mand minder dan van Sem Dresden
>,de grootste muzikant waarmee hij per
soonlijk ooit te maken heeft gehad."
Tegen het einde van de Eerste We
reldoorlog gaf Gehrels zijn onderwij
zersbaantje er aan. Tot grote veront
waardiging van zijn. ouders, zijn
verdere familie en van vrienden en
kennissen: „Welke idioot gooit nou
een vaste baan met pensioen weg?"
Willem Gehrels deed het. En hij ver
viel dan ook van de ene armoede in
de andere." Dat wil zeggen: hij ging
vioollessen geven en hij werd diri
gent van koortjes en orkestjes en als
er niks was. richtte hij het wel op.
Een keer is hij in die tijd met een
door hemzelf uit de grond gestampt
kamer (strijk) orkest opgetreden in
het Amsterdamse Concertgebouw,
maar toen ging het ook om gefortu
neerde jongelui, die zich de luxe kon
den permitteren om louter voor hun
Plezier leerling te zijn (geweest) aan
een conservatorium.
Nadien werd Willem Gehrels koor-
?epetitor bij de „Nationale Opera"
m Den Haag (min of meer gesaneerde
WOORDRAADSEL
v-1. deel van de mis;, 2. eiland van de
Ned. Antillen;; 3. radiostad; 4. militaire
®ng; 5. transport; 6. Ned. badplaats.
Op de streepjes: kandidaat voor het
'ranse presidentschap.
Oplossing van 14 december
Horizontaal: j Viot, akte; 2 verwar-
ti^v, veger orde, 4. fantoom, 5 sta-
o ze; 6 tonelisten; 7 e.c., freule, tast;
nm, eden, 9. et broeder; 10. grie-
H Strijen mes
Verticaal: 1. VVV stekels; 2. leeftocht;
jijyffoan, gr.; 4. twenter br'i; 5 artil-
wlS' V' ooi' doen; 7, kroonsteen; 8.
m, tandem; 9. end, ene; 10. Deventer.
voortzetting van de „Nederlandse
Opera van Koopman" in Amsterdam)
en hij kreeg daar tot taak het muzi
kale niveau van de koristen te verhef
fen van niets tot iets. Hij besteedde
daar onder de goedkeurende blik
van de dirigenten Albert van Raalte,
Henri Zeldenrust en Leo Ruygrok
een jaar aan, al was het maar door
hen noten in cijferschrift bij te bren
gen. Hij slaagde we] tot op zekere
hoogte en stond inmiddels zelf ook
verschillende malen „op de bok" om
„Faust", ..Carmen", „Don Pasqua-
le" of de „Lohengnn" te dirigeren.
Maar na vijf jaren ging ook deze
„Nationale Opera" op de fles. En Wil
lem Gehrels stond op straat.
Zijn echtgenote was onderwijzeres
en hielp hem (met haar inkomen)
door de allermoeilijkste tijd heen.
Zelf ging hij weer vioollessen geven
en ook liet hij kaartjes drukken waar
op: „Ex-kapelmeester en koordirigem
van de „Nederlandse Opera". Hij
zegt: „In 1925 was ik al 40 jaar, en ik
begreep wei dat ik geen kans meer
had om ooit operadirigent te worden."
In 1929 brak de crisis uit. Hij raakte
al zijn lessen (pure luxe) kwijt.
Maar Willem Gehrels liet zich nlel
uit het veld slaan. Integendeel, hel
moet in die dagen zijn geweest dat hij
zich goed bewust werd van het feit
dat er iets mankeerde aan de muzi
kale opvoeding van het Nederlandse
volk. Hij wilde daar iets aan doen.
En hq wendde zich tot de pedagoog
prof. Kohnstamm, hoogleraar in Am
sterdam ongeveer in dezer voege:
„Kijk eens. ik ben eens onderwijzer
geweest en ik weet hoe het in hel
onderwijs toegaat, daarna ben ik be
voegd muzikant mét praktijk
geweest. Ik zou een verbinding tus
sen onderwijs en muziek willen leg
gen."
Kohnstamm voelde er voor en had
gezegd: „Ik weet wat u bedoelt. Er
ligt een heel terrein voor u braak."
„Wat moet ik doen?" had Gehrels
gevraagd.
Het antwoord was geweest: „Mqn
colleges volgen."
En dat dééd Gehrels. Hij deed nog
meer. Hij ging naar Berlijn (het Wei-
mar-Berlijn) en ontdekte daar, een
cursus volgend, dat men daar al lang
weet had van zijn denkbeelden om
trent algemeen vormend muziekonder
wijs. Toen hij terugkwam schreef hij
een scriptie getiteld: „Muziek in op
voeding en onderwijs". Hij liet haar
lezen aan Kohnstamm, die haar zó
belangrijk vond dat zij werd gedrukt.
„Een muziek-pedagogische studie
van Willem Gehrels. Dat kón, want hij
had inmiddels ook een middelbare ak
te-pedagogie gehaald.
Het motto waaronder het boek ver
scheen luidde (vrij naar Kant):
„Men zal den kinderen geen mu
ziek leeren. doch leeren musiceeren."
Ziehier het idealistische credo van
Willem Gehrels, mupzikant en peda
goog.
Het boek sloeg in, het veroorzaakte
zelfs „een schok". En Gehrels ging
aan het werk in een (crisis) tijd, waar
in muziek en vooral muziek-beoefe-
ning gerekend werden te behoreii tot
het privilege van de „betere stan
den". Als man van ervaring hij
had in zijn onderwijzerstijd heel wal
ellende afgezien onder niet~„betere
standen" wist hij dat het woord van
Kohnstamm wa&r moest zijn: „Een
cultuur moet zetelen in alle lagen van
het volk, niet alleen in de top daar
van, want in dat geval is zi) in feite
decadent."
Op 1 januari 1932 werd in Amster
dam de eerste Volksmuziekschool ge
sticht. Directeur: Willem Gehrels. Zij
wendde zich tot „de veelgesmade di
lettant". Maar daar ontstonden de
problemen. Moest men nu meteen
maar iedereen tegemoet komen „die
vioolles voor een habbekrats" wilde?
Daar bieek verder dat de school tot
dusverre geen andere muzikale voor
bereiding had geleverd dan „het bie
ren van liedjes". Er waren op deze
eerste school twee zaken die om een
oplossing schreeuwden: a) hoe voor
kwam men dat kinderen meteen maar
een instrument in handen kregen zon
der de geringste muzikale ondergrond?
b) hoe kwam men te weten of de aan-
femelde kinderen ook werkelijk muzi-
aal waren?
Voor dat laatste kon men dan even
tueel naar de onderwqzer(es)
gaan, maar die wist óók nergens van,
want van „algemeen vormend mu
ziekonderwijs" was immers nog geen
sprake. En nog kennen her en der
„Volksmuziekscholen" twee jaar
„voorbereiding", die eigenlijk al op
de lagere school zou moeten zij»
voltooid.
Maar de aanpak in Amsterdam had
succes. Haarlem wilde al gauw ooi-
een Voiksmuzieksehool en Rotterdam
en Den Haag. De „Koninklijke Ne
derlandse Toonkunstenaarsvereni
ging" alsook „De Nederlandse Maat
schappij tot Bevordering der Toon
kunst werden geïnteresseerd. Het
kreeg alles zodoende een officieel tint
je. Allerwegen in het land ontstonden
Volksmuziekscholen, niet zoveel ver
schillend van gewone „Muziekscho
len". De overheid begon zich ten
slotte (subsidiair) voor de zaak te in
teresseren.
En na de Tweede Wereld
oorlog kreeg de Voiksmuzieksehool de
wind helemaal mee. Misschien, aldus
Willem Gehrels, wel iets té veel. Hel
instituut botte uit, maar het „princi
pe" raakte enigszins in de verdruk
king.
Daar is bijvoorbeeld de kwestie van
de „bevoegde" leerkrachten. Wie kan
„algemeen vormend muziekonder
wijs" geven. De beunhazerij. Willem
Gehrels heeft dat gevaar al spoedig
zien aankomen. Hq is dus overal
in het land cursussen gaan geven:
aan onderwijzers inzake „het voorbe-
(Advertentie)
hebben wij nog
honderdtwaalf wandklokken
U moet kunnen kiezen. Daarom maakt
Junghans uurwerken in zo'n grote en
smaakvolle verscheidenheid. Een daarvan
is beslist de wandklok die u zoekt.
reidende" maar ook aan con
servatorium-geslaagden. En de laat-
sten wil hij dan nog wel eens voorhou
den want hij doet het nóg: „Jullie
spreken nou wel wat smalend over
dilettanten, maar eigenlijk behoren
jullie zelf dilettanten te zijn en te
blijven." Geen „muziek leeren", maar
„musiceeren". De idealist Willem
Gehrels verloochent zich nimmer, zo
als men veilig kan aannemen dat het
„Willem Gehrels-instituut", dat be
voegde leerkrachten in muzikale én
paedagogische zin opleidt, op idealis
me is gegrondvest.
Willem Gehrels is, nu hij zijn tach
tigste verjaardag heeft gevierd niet
tevreden, maar zeker ook niet gedes
illusioneerd. Hij constateert nuchter
dat „Volksmuziekscholen" in kwanti
teit floreren, in kwaliteit geenszins
Hq zegt:
„Ik ga daar eens wat over schrij
ven." HERMAN HOFHUIZEN
(Van onze correspondent)
DOETINCHEM, 15 dec. Op de met
knipperlichten beveiligde spoorwegover
gang bij de Lange Huizinckstraat in
Gaanderen is gisteravond een auto door
de trein Arnhem-Winterswijk gegrepen
en in stukken gereten. De bestuurder,
de 34-jarige H. Maas uit Gaanderen,
werd op slag gedood. Zijn vader, die
met zijn vrouw achterin zat, werd zo
zwaar gewond dat hij later in het zie
kenhuis overleed.
De vrouw is in het ziekenhuis opge
nomen.
Vermoedelijk heeft de autobestuurder
de knipperlichten niet opgemerkt. Hp
was met zijn ouders op weg naar zqn
zus in Stokkum, die een baby had ge-
kregen
De machinist van de trein moest ver
vangen worden.
HOLLYWOOD, 15 dec. (UFI) Het
filmechtpaar Audre.. Hepburn en Mei
Ferrer heeft dinsdag door bemiddeling
van vrienden in Hollywood laten weten
dat het in de zomer van 19G6 zijn
tweede kind verwacht.
De Ferrers wonen in Mor ges, in
Zwitserland. Audrey Hepburn zal geen
films meer maken tot na de geboorte
van de nieuwe baby.
De Ferres hebben een zoontje van 6,
Sean. Audrey Hepburn heeft, pas haar
hoofdrol in „How to steal a million dol
lars and live pahhipity ever after" in
Parijs beëindigd.
(Van onze verslaggever)
HILVERSUM, 15 dec. Deze week
is van beslissende betekenis voor het
verdere leven van het troetelkind van
de Haagse advocaat mr. Minderop, de
Televisie en Radio Omroep Stichting,
beter bekend als TROS. Zoals bekend
zal dezer dagen de beslissing over het
lot van deze jeugdige beeldbuis-preten
dent in de zorgzame handen van mi
nister Vrolijk worden gelegd. De be
stuurders van de bestaande omroepor
ganisaties kijken met wpze belangstel
ling, sommigen zelfs met al laten
zij dat nauwelijks blijken een zekere
spanning toe. Alleen AVRO-voorzitter
mr. dr. L. H. Slotemaker houdt zich een
beetje afzijdig. De man, die eens de
TROS zijn vaderlijke hand heeft toege
stoken, zegt na dit vergeefse gebaar:
„Ik ben wat voorzichtig geworden met
al mijn goede bedoelingen. Ik wacht
rustig af'
De AVRO-voorzitter geeft toe, dat
zijn plannen met de TROS en niet te
vergeten de RTN van Pieter dé Ruwe
weinig realistisch zijn geweest. „Als je
uit een bedrijf als de KLM komt zie
je de omroepzaken gauw wat te sim
pel". gelooft hij. „Ik stelde mü aan
vankelijk voor de TROS, de RTN en
alle groeperingen die hetzelfde doel na
streven, met de AVRO in federatie!
verband op het tweede televisie-net bij
een te brengen. Niet onder het dak
van de AVRO, al zou ons dat natuur
lijk niet onaangenaam geweest zijn".
A! blijft hij nadrukkelijk verklaren, dat
de AVRÖ-deur blijft openstaan, mr.
Slotemaker zal nooit meer zelf het ini
tiatief nemen.
Hij heeft zich in de bijna twee jaar,
dat hij de AVRO leidt, bij heel veel
moeten neerleggen. Zijn dikwijls her
haalde bezwaren tegen het plan van
de minister, NTS en NRU van dienst
verlenende in programmaverzorgende
instellingen om te dopen, werden gene
geerd. ,7m prikten slechts in een zaak,
die al lang vast stond", geeft hij toe.
„Nu deze kwestie wettelijk geregeld Is
zal de AVRO loyaal meewerken. Trou
wens, zonder medewerking van de be
staande omroepen heeft het nieuwe be
stel geen enkele levenskans. Dat geldt
vooral voor de NRU, die maar even
zo'n negentig uren radiozendtijd per
week krijgt te vullen. De NTS komt
er wel: die heeft aanmerkelijk minder
zenduren en kan die bovendien voor
een groot deel vullen met nieuws en
Teleac-uitzendin gen'
Ondanks de vele plannen die de heer
Slotemaker heeft moeten opgeven, ziet
hij de toekomst van de AVRO niet som
ber in. Hij meent, dat de wolk van
onbehagen, die over de omroepwereld
hing, geleidelijk overdrijft nu het open
bestel een feit is geworden. „De komst
van Televizier een goed blad, laten
wij eerlijk zijn heeft de omroepen
doen besluiten hun programmabladen
eveneens te verbeteren. YVq hebben een
miljoen in de AVRO-bode gestopt. La
ten wij afwachten welke kansen het
nieuwe bestel ons gaat bieden".
Met het ledental van de AVRO gaat
het volgens de heer Slotemaker goed
Exacter wil hij zich niet uitdrukken.
Hoe hij tegenover de door het Amster
damse reclamebureau Prad verzorgde
advertentiecampagne ";,Ve AVRO...
da's een aardige omroep. staat? „Ik
zou die advertenties zelf nooit zo ver
zonnen hebben maar dat zegt toch
niets. WC winnen er leden door; dat
bewijst dat de campagne goed is. In
Januari gaan wij er mee door. Het is
mogelijk, dat wij na atsluitmg ervan
het ledencijfer bekend maken".
Tijdens de voorjaarsvergadering
van de AVRO-ledenraad in Maas
tricht heeft mr. Slotemaker een be
langrijke statutenwijziging aange
kondigd die zal bijdragen tot de
reeds lang aangekondigde interne ver
nieuwing van de AVRO. Deze statu
tenwijziging zou in het najaar tot
stand komen. „De wens was de va
der van de gedachte geeft mr. Slo
temaker toe. „De statutenwijziging is
er nog steeds met en zal nog wel
enkele maanden op zich laten wach
ten. De termijn is te kort gebleken".
Over het feit, dat de AVRO dit jaar
de gebruikelijke persconferentie over
de wintel-programma's heeft overgesla
gen, zegt mr. Slotemaker: „De AVRO
wilde deze keer iets anders. Hoewel
het een directie-aangelegenheid is, ge
loof ik dat er dit achter zat: wanneer
wij zoals anders in één keer alle win
terprogramma's bekend hadden ge
maakt, zou er naar onze smaak in de
kranten te weinig aandacht zijn be
steed aan de détails". Persman Robert
Bécu is op verzoek van zijn voorzitter
graag bereid te bevestigen, dat het
nieuwe systeem doeltreffend gewerkt
heeft. Ook op de vraag waarom de
AVRO zich de laatste tijd in alle op
zichten weinig open heeft getoond te
genover de pers, heeft de heer Slote
maker een persklaar antwoord: „Ik
had al verschillende keren een pers
conferentie willen geven maar telkens
kwam er iets tussen. Ik moet zeggen
dat deze gang van zaken mij ook niet
bevredigd hééft".
(Van onze correspondent)
ARNHEM, 15 dec. Op 13 augustus
van dit jaar omstreeks kwart over
twaalf wilde het zesjarig jongetje
Wimpie Sengers van de straatweg af
door de struiken in de boomgaard van
een 47-jarige fruitteler te Deesd krui
pen. Het kind kwam daarbij in aanra
king met een blanke draad van twee
honderd meter lengte die onder stroom
van 210 volt stond en gedeeltelijk in de
struiken en gedeeltelijk op de natte
grond lag. Door die aanraking werd het
knaapje gedood. Voor dat feit stond de
fruitteler dinsdagmiddag terecht voor
de rechtbank alhier. De tenlasteleg
ging luidde dood door schuld subs, over
treding van artiekel 10 van de veilig
heidswet.
De officier van justitie eiste een
maand gevangenisstraf. De president,
mr. B. W. van Houten, onderwierp de
verdachte aan een even rustig als
scherp verhoor. Daaruit kwam vast te
staan dat de fruitteler niet slechts be
stolen werd door de talrijke kinderen
van de vele nieuwe gezinnen die zich
in het dorp hadden gevestigd maar ook
door volwassenen. De kinderen stalen
het fruit overdag, de volwassenen door
gaans 's nachts. Het bleef niet beperkt
tot het „normale" wederrechtelijk weg
nemen van appels en peren waar elke
fruitteler nu eenmaal aan gewend is.
Bij verdachte gebeurde dat in zulk
een omvang dat zijn bedrijfje noodlij
dend werd en de man zelfs overdag
in een pannenfabriek moest werken om
voor zijn vrouw en twee kinderen het
brood te verdienen. Op de vraag van
de president of hij het gevaar van dat
schrikdraad niet kende, antwoordde
verdachte dat hij daar niet bij had stil
gestaan. Wel had hij zijn kinderen ge
waarschuwd.
Verdachte verklaarde dat hij ook zelf
wel eens een „opdonder" had gehad en
dat hij daarom zijn kinderen had ge
waarschuwd.
President: U was dus bang dat uw kin
deren de opdonder kregen die u ande
ren gunde.
In zijn requisitoir ging de officier
van justitie, mr. J. J. R. Bakker, uit
voerig in op de jurisprudentie en stelde
vervolgens vast dat hij het ten laste ge
legde wettig en overtuigend bewezen
acht. Bij het bepalen van de strafmaat
liet de officier zich leiden door de over
weging hoe ernstig verdachte reeds
voor zyn nalatigheid is gestraft. In het
dorp verscheen een bord met het op
schrift: Hier woont een gierigaard. Hij
doodde een kind om een appel. De man
werd geboycot en nagewezen. Ofschoon
de volheid van het ten laste gelegde
vervuld is wilde de officier rekening
genoten en met verdachtes wroeging,
houden met de bejegening door de dorps-
Hoewel de wet voor dit delict negen
maanden voorschrijft, wilde hij niet
meer eisen dan een maand gevange
nisstraf.
De raadsman, mr. A. A. H. M. Plogch
bestreed de tenlastelegging voorzover
deze gebaseerd is op de wetenschap
dat stroom de dood kan veroorzaken.
Zijn cliënt heeft zijn eigen kinderen
gewaarschuwd dat zij bq aanraking
van de draad een schok zouden krijgen,
niet dat zij erdoor gedood zouden kun
nen worden.
De kern van de zaak is volgens plei
ter wetenschap door inzicht. Pleiter
acht de dagvaarding onvoldoende om
een oordeel te kunnen uitspreken. Daar
om vroeg hq ontslag van rechtsvervol
ging.
(Van onze correspondent)
DEN HELDER, 15 dec. De heer
E. Muizebelt is beloond met 3600
gulden voor drie ideeën ter verbetering
van de vuurleiding-apparatuur aan
boord van oorlogsschepen. De heer
Muizebelt is werkzaam bij de bewa-
peningswerkplaatsen van de marine in
Den Helder. Hem was de beloning toe
gekend door de ideeënbus-commissie
van het departement van defensie.
r
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG, 15 dec. - Een wets
ontwerp tot herziening van de omzet
belasting, dat de Tweede Kamer
heeft aangenomen, heeft de volgend"
resultaten opgeleverd:
I. De termijn van betaling van de
omzetbelasting bljjft op een maand ge
handhaafd. Aanvankelijk was een ver
lenging tol twee maanden voorgesteld.
Staatssecretaris Hoefnagels heeft aan
drs. Notenboom (KVP) toegezegd, dat
hij zal nagaan in hoeverre de liquidi
teit van hel bedrijfsleven in gevaar
zou komen. Wanneer de nadelen daar
van groter zouden blijken te zijn dan
de voordelen vwir de bejastingdienst,
dan wordt er „bijgestuurd".
II. Op magere melkpoeder zal geen
omzetbelasting meer worden geheven
III. Geen omzetbelasting meer op pa
pier voor kranten, boeken, tijdschrif
ten en schriftelijke onderwqscursussen.
IV. Schrijvers, journalisten en pers
fotografen worden geheel vrijgesteld
van het betalen van omzetbelasting. De
voorlaatste maatregel is het gevolg
van een brief die de Nederlandse Dag
blad Pers en het Genootschap van
Hoofdredacteuren twee laar geleder
aan het kabinet hebben geschreven,
om hun moeilijkheden kenbaar te ma
ken. Uit waardering voor de pers
en de voorlichting die zq geeft „pri
mair voor de democratie aldus mi
nister Vrolijk was ook <1e minister
van Financiën, die tevens vice-presi
dent is, als vertegenwoordiger van mi
nister Cals aanwezig.
De vrijstellingen op papier gaan de
regering tien miljoen gulden per jaar
kosten, waarvan de helft betrekkin-
heeft op krantenpapier. Daar staat te
genover, dat het krantenbedrjjt rekening
moet houden met de lastenverhoging
die in de papierprijs tot uiting gaat
komen tot een bedrag van 800.000 gul
den per jaar. Deze houdt verband met
de verhoging van accijns op oliën,
waartoe reeds eerder is besloten.
V. De Kamer krijgt in een nota
t.z.t. inzicht in de problemen die sa
menhangen met harmonisatie van de
omzetbelasting in EEG-verband.
HILVERSUM, 15 dec. Een ins ons
land nog vrijwel onbekend beatgroepje
uit Amsterdam, dat de naam „Clun
gels" draagt zal voortaan Rob de Nijs
ondersteunen in zijn show-programma
voor de VARA, dat maandelijks in ma
gazine-vorm op het scherm wordt ge
bracht.
(Van onze correspondent)
HILVERSUM, 15 dec. Op dinsdag
28 december feest van Onnozele Kin
deren zullen de kinderen het via
Nederland 2 in een uitzending van de
KRO-televisie voor het zeggen hebben.
Van 20.01 tot 20.30 uur zendt de KRO
onder dit motto een kerstspel uit op
tekst van Carl Orff en muziek van
Gunild Keetman.
Aan deze uitzending werken mee het
Delfts Madrigaalkoor en het schoolor-
kest van de Stedelijke Muziekschool uit
Delft. Een uitgebreid Orff-instrumenta-
rium zal de zang en spreekteksten be
geleiden en omspelen. Het geheel staat
onder leiding van de dirigent Pierre van
Hauwe, directeur van de Delftse Mu
ziekschool, die tevens zorgde voor de
vertaling van dialoog en liederen.
De KRO liet de kijkers op Neder
land I gisteravond ongeveer een
nurlang getuigen zijn van een
experimentele hartoperatie op
een hond. Voor velen zal het spannend
ste moment geweest zyn toen, by een
tweede poging, het toch gelukte het
hondehart weer kloppende te krygen.
Duidelijk werd getoond hoe het mo
gelijk is een defecte hartklep te ver
vangen door een nieuwe, niet bestaan
de uit het wel meer gebruikte plastic,
maar vervaardigd uit het weefsel van
het middenrif van de patiënt zelf. Het
is indrukwekkend wat hierbij niet al
leen aan medische maar ook aan tech
nische vaardigheid en apparatuur te
pas komt. Men slaagde erin vanuit de
operatie-kamer van het dierenlaborato
rium van de Nijmeegse universiteit een
boeiend beeld te geven van deze in
greep in de motor van het lichaam.
We hebben ons bij bepaalde momenten
van de operatie wel afgevraagd of de
kijkers erg gelukkig zouden zijn ge
weest als zy al hadden kunnen beschik
ken over kleuren-t.v. Velen zullen in
dergelijke gevallen toch wei de voor
keur geven aan zwart-wit, lijkt ons.
Aan de hartoperatie ging een afle
vering van „Jan en Alleman" vooraf.
Jan Blaaser speelde hierin weer op
zijn bekende manier de hoofdrol. Dit
programmaatje heeft weinig verras
sends meer te bieden; het zou o.i. aan
zienlijk verbeteren ais men kon be
schikken over betere teksten.
De avond werd besloten met „Van
avond in Nieuwspoort", waarin het be
kende plan-Joekes nog eens ter sprake
kwam. Fractieleider Schmelzer, prof.
Witteveen en minister Diepenhorst
kwamen er ditmaal aan te pas en be
wezen dat dit plan nog altijd in dis
cussie is. Ad interim.
AMSTERDAM 15 dec. De 37-ja-
rige journalist R. v. J. H. van Rooy
uit Leiden is benoemd tot hoofdredac
teur van het weekblad Televizier. De
heer Van Rooy, die zyn journalistieke
loopbaan is begonnen bij het Brabants
Dagblad, was vanaf de orichting van
Televizier chef van de redactie en
plaatsvervangend hoofdredacteur. Na
het afscheid van de oude hoofdredac
teur, de heer P. A. G. de Ruwe, die
overstapte naar de RTN, heeft de heer
Van Rooy het hoofdredacteurschap
waargenomen.
Er is een tijd geweest, dat serieuze
mannen probeerden het gebeuren
in de Sovj'et-Unie te doorgronden
volgens de leer van een Brits
psychiater. John Rickman die tijdens
de eerste wereldoorlog in Rusland had
gewoond, betoogde dat de gewoonte
van de Russische moeders om hun
babies ongewoon stevig in te bakeren
het volkskarakter op een bepaalde ma
nier beïnvloedde. Maakte men zich de
kenmerken van dit karakter eigen, dan
was het kinderspel de schijnbaar raad
selachtige berichten uit Moskou te ver
klaren. Op deze oude methode van wat
men wel de „luierologie" heeft ge
noemd, zijn ver
scheidene nieuwe
gevolgd: de marx
istische, de neo
marxistische, de
anthropologische
de Kremlinologl-
sche en nog min
stens zes andere
methoden. De ken
nis van de Sovjet-
Unie is intussen groter geworden, de
onderzoekingstechnieken zijn verfijnd
en de openheid van de communistische
samenleving is toegenomen. Maar toen
vorige week donderdag Anastas Miko-
yan met verstikte stem zijn aftreden
als president aankondigde, wisten blijk
baar zelfs de leden van de Opperste
Sovjet niet, of zijn excuus van hoge
leeftijd en verzwakte gezondheid al dan
niet een degradatie bemantelde. Pas
toen mannen van gewicht als Brezjn-
jev en Kosygin de kruin van de avon
tuurlijke Armeniër zalfden met hun
lof, klaterde het applaus in de zaal op.
Geen kwaad woord dus over Kremli-
nologen. die aanvankelijk niet wisten,
wat nu de eigenlijke betekenis was van
een geheel andere mutatie. De vroe
gere chef van de Russische geheime
politie, Alexander Nikolajevitsj Sje
lepin, trad af als vice-premier en als
voorzitter van het Comité voor Staats-
en Partijcontrole. Menig deskundige
van naam zei: hij is in ongenade ge
vallen. Partijleider Brezjnjev heeft er
genoeg van de hete adem van Sjele-
pins ambitie in zqn nek te voelen en
daarom heeft hy eerst het Comité voor
Staats- en Partijcontrole gecritiseerd
en vervolgens Sjelepin ontslagen. Neen,
zeiden anderen en hun aantal neemt
nu snel toe Sjelepin blijft lid van
het presidium van het centrale partij-
comité (vroeger wel „Politburo" ge
noemd) en van het even belangrijke
partijsecretariaat. Inplaats van in on
genade te zijn gevallen is hy juist uit
verkoren als tweede man in de partij,
nu Podgorny is belast met de opvol
ging Mikoyan.
Het merkwaardige is, dat Sjelepin in
zijn carrière al vaker het middelpunt
is geweest van dergelijke tegengestel
de interpretaties. Van het moment,
waarop hij in 1918 te Voronesj aan de
Don werd geboren, totdat hq in de
cember 1958 de beruchte Ivan Serov
opvolgde als chef van de geheime po
litie (KGB), liepen de meningen over
hem tenauwernood uiteen. Deze telg uit
de kleine burgerq (zqn vader was pro
curatiehouder) was wat de Fransen
zouden noemen „un dur". In 1939 nam
hij deel aan de Fins-Russische oorlog.
Hq klom snel op in de communistische
jeugdorganisatie, de Komsomol. In
1952, toen Stalin nog leefde, werd hy
eerste secretaris, dat wil zeggen aan
voerder van omstreeks negentien mil
joen jonge communisten. Hij leidde de
migratie van honderdduizenden jonge
ren naar de ontginningsprojecten in Si
berië en naar de Donetz-kolenmijnen.
En een paar jaar later wekte hy de
Komsomol op „een meedogenloze strijd"
te voeren tegen „fatten, aristocraten,
andere nietsnutten en straatschenders".
Hfj leek, als geen ander, de aangewe
zen figuur om de KGB te leiden.
aar toen begonnen de tegenstel
lingen. Aan de ene kant sprak
hq, ook onder Khroesjtsjev, nog
heel duidelijk de taal van het
Stalinisme. In hoogst eigen persoon on
dertekende hq in juli 1960 de officiële
aanklacht tegen Francis Gary Powers,
de Amerikaanse piloot die met zqn
U-2 was komen spioneren boven de
Sovjet-Unie. Maar ruim een jaar later
rapporteerde hq aan het 22ste partq-
congres, dat „de staatsveiligheidsorga-
nen aan alle verdraaiingen in hun
werk en alle inbreuken op de socialis
tische legaliteit een eind hebben ge
maakt". Hij deelde mee, dat er een
reorganisatie had plaats gehad, dat het
personeelsbestand aanmerkelqk was
gereduceerd en dat de organisatie was
ontdaan van „Strebers en ongepaste
functies".
Harrison E. Salisbury, een van de
grote Ruslandkenners van de New
York Times, meende in februari 1962
te kunnen vaststellen dat de KGB on
der Sjelepins gewiekste leiding had op-
fehouden een bron van politieke be-
reiging te zyn binnen de Sovjetstaat.
Een tamelqk liberale prestatie, zou
men zeggen. Maar precies één dag la
ter rangschikte diezelfde Salisbury hem
tot „de neo-stalinistische kliek van
Komsomol, KGB en ideologen". In
maart 1963 verbande de New York Ti
mes Sjelepin opnieuw in de hoek van
pro-Chinese vuurvreters. Zelf reisde hy
echter, samen met o.a. Kosygin en Us
tinov, door het land om het Russische
standpunt toe te lichten in het conflict
met China. Hij was aanwezig in de St.
Catharinazaal, toen daar het beperkte
kernstopverdrag werd ondertekend. En
sindsdien is hq naar de Verenigde Ara
bische Republiek gereisd, naar Buiten-
Mongolië en naar Noord-Korea om daar
de wassende invloed van het Pekinese
verdrongen van de tweede plaats in de
partqhiërarchie. Hq is eenvoudig be
vrijd uit zqn regeringsbeslommeringen
en kan zich nu volledig toeleggen op
de leiding van het belangrijkste bureau
van het centrale partqcomité, namelqk
het bureau dat de benoeming, de bevor
dering en de eventuele verwqdering re
gelt van partijfunctionarissen in de he
le unie. In 1958 heeft hq ook al eens
op die stoel gezeten. Toen was hq er
na acht maanden weer van af. Er zal
hem veel aan gelegen zijn ditmaal te
zorgen dat hfj langer op zqn stoel blijft
zitten.
Advertentie)
Concordia Levensverzekering
heeft haar jarenlange ervaring op
het gebied van verzekeringen
gebundeld in een assortiment
verzekeringsvormen, die uitmunten
door doelmatigheid en eenvoud. Al
die Concordia verzekeringen vor
men kapitaal én dekken uw risico
en géven dus een solide gezins
verzorging. Vorm en voorwaarden
zijn duidelijk en eenvoudig: u
weet precies waar u aan toe bent
- onder alle omstandigheden.
Concordia biedt u rustige zekerheid:
de verzekering die u nodig
hebt voor u en uw gezin
de verzekering die 'u gemakkelijk
kunt overzien
de verzekering die recht geeft
op een aandeel jn de winst!
Vele duizenden gezinnen
in Nederland hebben hun zekerheid
voor een' solide verzorgde toekomst
vastgelegd in een
Concordia Opbouwpolls
Zó een. bijvoorbeeld:
CONCORDIA OPBOUWPOLIS
f 6.000 op 65-jarige leeftijd
f30.000 bij overlijden vóórdien
f 60.000 bij overlijden door ongeval
De premie? Voor een 28-jarige f 34,15
per maand of f 386,61 per jaar.
De verzekerde bedragen groeien jaar
lijks nog aan door het. winstaandeell
Uiteraard kunt u de te verzekeren
kapitalen zelf afstemmen op uw per
soonlijke behoeften en uw persoon
lijke financiële omstandigheden.
Alle Inlichtingen (zonder verplichtingen) bij de plaatselijke vertegenwoordigers of bij het hoofdkantoor vant
