ONKRUID
Stinseplanten in Kennemerland
26
In Kennemerland groeien verscheidene z.g. stinseplanten. Hoewel
de botanici het begrip stinseplant nog steeds niet gepreciseerd
hebben, komt het hierop neer, dat het planten zijn, die heel vroe
ger op buitenplaatsen en kastelen gekweekt werden, en reeds zo
lang ingeburgerd zijn, dat men ze tot echte Nederlandse flora wil
rekenen. De stinseplanten zouden, volgens de botanici, gekweekt
zijn alleen om hun schoonheid; over de geneeskrachtige werking
wordt in de beschrijvingen tegenwoordig bijna niet gerept.
Vele van deze planten hebben wel degelijk een pharmaceutische be
tekenis. Laten we eens enkele, hier in onze omgeving voorkomende
stinseplanten nader bezien. Een goed voorbeeld is de stengelloze
steutelbloem, Primula vulgaris HudsMen kan ze o.a. vinden in het
Bos van Barnard, het voormalige Naaldenveld en ook in de Kennemer-
duinen. Snijdt men de bloemen in de lengte door, dan ziet men dat
de meeldraden van de bloemen hoog aangezet zijn, terwijl de stijlen
kort zijn en omgekeerd. De bestuiving heeft het meeste succes in
dien stuifmeel van korte meeldraden op korte stijlen terechtkomen
en omgekeerd. De honing zit diep tegen het vruchtbeginsel aan, dus
alleen insecten met een lange zuigbuis kunnen aan de bevruchting
deel nemen. De primula's zijn typisch z.g. saponineplanten
primula vulgaris
FOTO DRS R.O.SANDERS
Saponinen zijn ingewikkelde stoffen, die de eigenschap hebben, met
water geschud, schuim te vormen. Saponinen kunnen ook de halfdoor-
laatbaarheid van protoplasma-membranen zodanig beïnvloeden dat de
ze membranen geheel doorlaatbaar worden.
Een methode om saponinen aan te tonen is, dat men in een buisje met
bloed iets van een saponinen toevoegt. Men ziet dan dat de inhoud
van het gehele buisje na een tijd staan rood gekleurd is, omdat de
rode bloedkleurstof uit de rode bloedlichaampjes is ontsnapt. Zon
der saponine zakken de rode bloedlichaampjes naar de bodem en een
