hall en een keuken aan toegevoegd. (In later tijd is het huis
aan de duinzijde nog aanmerkelijk uitgebreid.)
Het is aardig om te zien hoe de indeling van een huis de tijd
verraadt waarin het ontworpen is. Als er op een ontwerp een
"open keuken" of een "hobby-ruimte" is aangegeven, dan hebben
we stellig te maken met een huis uit de tweede helft van de
twintigste eeuw; in de zeventiende en achttiende eeuw hebben
grote huizen veel vertrekken zonder vaste bestemming. Slaap
kamers konden zowel boven als berieden ingericht worden, de
maaltijden werden opgediend daar, waar de bewoners of hun
gasten waren. In de negentiende eeuw worden vaak al van tevoren
specifieke bestemmingen aan de vertrekken gegeven. Op plat
tegronden vinden we aanduidingen als: kinderkamer, spreekkamer,
biljartkamer, poetshok, kofferzolder.
In Borski's landhuis trekt de ruime eetkamer en de ernaast
gelegen dessertkamer de aandacht. De eetkamer was afgewerkt met
een licht gemarmerd behang op muurvakken die afgebiesd waren
met bronzen kaders. De lambrizering was donker gemarmerd, de
rest lichtgrijs geschilderd. De schoorsteenmantel was van licht
"napoleonmarmer"
In de vorige eeuw groeide de maaltijd van de "grande bourgeoi
sie" uit tot een ritueel dat een passende omgeving vergde. Het
diner, waarbij vaak gasten aanzaten, was een representatieve
gebeurtenis van belang. De tegenstelling tussen rijkdom en
armoede was groot - wie welgesteld was demonstreerde dat ook
door zijn eetgewoonten. Men at veel en tafelde langdurig. Het
verbaast ons niet te vernemen dat de heer Borski bij het klim
men der jaren zeer zwaar werd en moeilijk overeind kon komen.
Aan de tafelversiering werd steeds meer aandacht besteed,
schotels werden decoratief opgemaakt. Serviezen telden honder
den stuks borden, schalen, schotels, kommen en terrines in een
grote variatie van afmetingen en vormen. Kilo's tafelzilver
lagen goed gepoetst gereed. Kristallen wijnkaraffen stonden in
het gelid op mahoniehouten buffetten, geslepen glazen van
verschillend model waren in grote aantallen voorhanden. Lonen
waren laag, huispersoneel was in voldoende mate aanwezig. Het
kon uren bezig zijn met bewerkelijke gerechten, diende op en
ruimde af en bleeft nog geruime tijd bezig met de afwas. De
dessertkamer was bij dit alles onmisbaar. Niet alleen was het
dessert wat meer dan een eenvoudig "toetje", maar alle schotels
werden er klaargezet en serviezen, glaswerk en bestekken werden
er opgeborgen.
Een ander vertrek met een vaste bestemming vinden we op de
slaapkamerverdieping. Daar is een aparte badkamer aangegeven.
Of daarin een vaste of verplaatsbare kuip zou komen is uit de
tekening niet op te maken. Badkamers met vaste kuipen werden
voor het eerst sinds eeuwen weer ingericht aan het einde van de
achttiende eeuw. Voor Koning Willem I was in 1816 in paleis
Noordeinde een monumentale maar wat onpractische badkamer
ontworpen met een verzonken bad dat door vloerdelen afgedekt
kon worden. Het ontwerp werd niet uitgevoerd. David Borski's
jongere broer Jan beschikte in Hartenlustdat in 1848 gereed
kwam, over een ronde badkamer met een bad op wielen. Een aparte
badkamer was in deze jaren nog een echt statussymbool.
22
