Geven is vrijheid
"Als ik van jou die cassette van Michael
Jackson krijg, dan geef ik jou mijn exclusieve
T-shirt." Dit soort gesprekjes hebben we als
jongere allemaal wel gevoerd. Als... dan. In de
godsdienstgeschiedenis noemen ze dat 'do ut
des'. Dat zijn de Latijnse woorden voor: 'Ik
geef opdat jij geeft'. Zo offert de mens voor
zijn goden, opdat in ruil voor de offers oogst,
gezondheid of bescherming ontvangen zou
worden.
Een zakenman, die met iemand uit eten gaat, doet dat in
afwachting van een order. Het principe van smeergeld is
gebaseerd op 'Als ik geef... dan krijg ik van jou'. Het is
een menselijk mechanisme. Niet slecht, maar gevaarlijk en
op den duur onhoudbaar. Immers, is een gift werkelijk
gelijkwaardig te kwantificeren? Als het om materiële zaken
gaat tot op zekere hoogte wel. Wie een fiets gekregen
heeft toen hij erom verlegen zat kan het 'terug geven' met
drie mooie delen van een encyclopedie. Maar wie kan de
liefde van zijn ouderlijk huis gelijkwaardig 'terug geven'?
Vrijgevigheid
Wie kan de donor van een nier, zo deze nog in leven is,
op waarde teruggeven? De naam van de donor wordt dan
ook geheim gehouden voor de ontvanger. 'Daar is geen
geven aan'.
Geven op basis van ruilen ('do ut des') is de meest
voorkomende vorm van geven. Het is evenwel niet altijd
een geven uit vrijheid. Dat kan soms ook te veel gevraagd
zijn. Het laat onverlet, dat het werkelijke geven alles te
maken heeft met 'vrijgevigheid'.
Gift
Iemand zei eens met betrekking tot de collecte in de kerk:
"Ik frommelde wat in mijn zak toen de collectezak voor
bijkwam. Ik dacht dat ik er een briefje van vijf in deed.
Het bleek een briefje van vijftig te zijn. Ik had na de
schrik een gevoel: nu heb ik pas echt gegeven."
De grond waarop de Adventskerk in Aerdenhout is
gebouwd, is geschonken door mejuffrouw Van
Wickevoort Crommelin. Zij had slechts één voorwaarde
voor haar gift. Er zou vóór 1 januari 1959 een kerk op de
geschonken grond moeten staan, anders zou het aanbod
komen te vervallen, aldus de notariële beschikking. Hier
doet zich het interessante fenomeen voor dat aan een gift
een voorwaarde wordt verbonden, waartegen de ontvan
ger nauwelijks bezwaar kan maken. De Hervormde
Gemeente van Aerdenhout heeft de gift van mevrouw
Crommelin dan ook rijkelijk geëerd met een prachtige
moderne kerk aan de Leeuwerikenlaan 7. Een gedenksteen
in de hal memoreert de gift en de naam van de geefster.
Sympathie
In ons belastingstelsel kunnen giften afgetrokken worden.
Daar zit ook weer het 'do ut des' principe achter. Het zal
het Rode Kruis of Amnesty International een zorg zijn of
gevers hun gift van de belasting aftrekken. Daar is dan ook
noch voor ontvanger noch voor de gever iets mis mee. Ik
denk zelfs dat het heel opvoedkundig is dat giften afge
trokken kunnen worden.
Toch krijgt het iets onsympathieks als elke gift een bere
kende gift is. Immers, het werkelijke geven heeft heel vaak
te maken met een vergaande sympathie, misschien zelfs
met identificatie met het doel waarvoor je geeft.
Bovengenoemd voorbeeld van mejuffrouw Van
Wickevoort Crommelin is daar een voorbeeld van. Het kan
ook voortkomen uit een zich betrokken voelen bijuit het
besef dat je door je positie extra verantwoordelijkheden
draagt voor je medemens. Ook hier als voorbeeld mejuf
frouw Van Wickevoort Crommelin, die de grond schonk
voor achttien woningen van de afdeling Bloemendaal van
de Christelijke Nederlandse Werkmansbond en een tuin
van ruim twee hectare aan de Bergweg voor lighallen voor
tuberculose-patiënten.
Vrijheid
In onze taal kennen we de uitdrukking 'daar zou ik mijn
leven voor willen geven'. En de actualiteit toont het aan:
onze gedenktekens voor '40-'45 spreken met ere van hen
die hun leven gegeven hebben voor de vrijheid van ons
volk.
Geven is een kwestie van vrijheid op basis van identificatie
of sympathie met het doel. Maar zonder een berekening
vooraf blijkt het niet altijd te kunnen. Wij blijven mensen!
Geef gedrag
Een onderzoek van het dagblad Trouw over het geefgedrag
van de Nederlander is onthullend. Armen geven meer dan
rijken.
Een arme weet wat ontvangen is. De gereformeerden sco
ren in alle vier de geef-categorieën het hoogst. Het zij met
ere vermeld!
Hetzelfde onderzoek toont ook, dat degene die in staat is
te geven, evenredig ontvangt. Wie minder mogelijkheden
heeft, ontvangt ook minder. Het geefpatroon was op vier
onderwerpen geijkt: natuurlijke hulp geven; geld geven
4
Ons Bloemendaal, 17e jaargang, nummer 4, winter 1993
