Jacob van Ruisdael in
Bloemendaal
deelde de raad mee dat hij een van de woningen,
bewoond door een weduwe met zeven kinderen, had
bezichtigd. De woning had beneden een kleine voorka
mer, die tevens dienst deed als slaapgelegenheid voor de
vrouw, en een slaapkamertje waar drie kinderen sliepen.
Daarboven was de zolder, waarop men met behulp van
wat stukken karton een slaapruimte had trachten af te
schutten voor de overige gezinsleden. Het geheel maakte
op Noorman een 'hopeloos treurigen en droefgeestigen
indruk'. Een dergelijke toestand had hij hier niet meer ver
wacht. Vanuit de kennis dat de raad indertijd deze wonin
gen had aangekocht met het doel ze wat op te knappen en
in een beter bewoonbare staat te brengen, was hij na zijn
bezoek er echter van overtuigd dat de woningen voor ver
betering volkomen ongeschikt waren. Elk bedrag dat men
hiervoor zou voteren, zou weggegooid geld zijn. Wanneer
te zijner tijd de woningen werden afgebroken, was het
echter heel goed mogelijk, op hetzelfde terrein nieuwe
woningen te bouwen.
Monument
Zover is het nooit gekomen, want volgend jaar mag het
Hofje van Stoel als monument zijn eeuwfeest vieren en
levert het een bijdrage aan de huisvesting van ouderen in
Bloemendaal. De in 1939 voorgestelde verbeteringen von
den toch plaats. Daarna werden de woningen in 1970 van
een douche-installatie voorzien en in 1982 is het Hofje
gedeeltelijk veranderd en vergroot. In 1992 stelde de
gemeenteraad op grond van de wet Stads- en dorpsver
nieuwing een krediet beschikbaar ten behoeve van groot
onderhoud van het complex. Een oorspronkelijk plan voor
totale verbetering van het Hofje kon, mede gelet op de
leeftijd van de bewoners, geen doorgang vinden. De veelal
oudere bewoners voelden er weinig voor hun woning
helemaal overhoop te halen en de gemeente kon hen dit
niet afdwingen. Omdat er geen sprake was van echte
gebreken werd de uitvoering beperkt tot het noodzakelijke
groot onderhoud aan de binnen- en buitenkant van de
woningen, zodat het Hofje van Stoel zijn eeuwfeest in
gave staat kan vieren.
Drs. H. Spijkerman
Gebruikte bronnen:
- BWTZ-dossier nr. 976 (Bouw- en Woningtoezicht).
- Gemeenteraadsverslagen 1938-1992.
- Provinciale Monumentenlijst.
- Dossiers 1.733.21 en 1.733.41.
- Koopakte 477.
Veelal wordt gezegd, dat in de Gouden of
zeventiende eeuw in Nederland een hoogte
punt werd bereikt in de schilderkunst.
De stad Haarlem heeft dan reeds een grote
reputatie opgebouwd
als artistiek centrum en kent binnen haar
stadsmuren een flink aantal schilderateliers.
Frans Hals, Cornelis Vroom, Salomon van
Ruisdael, Jacob van Ruisdael en nog vele ande
re zijn er werkzaam.
Op het gebied van landschapschilderkunst heeft Jacob van
Ruisdael (1628/29-1682) wel de grootste bekendheid.
Bekende schilderijen van hem zijn bijvoorbeeld: De molen
bij Wijk bij Duurstede, Het Joodse kerkhof aan de Amstel
en het Gezicht op Haarlem met de bleekvelden. Van laatst
genoemd schilderij heeft Ruisdael een aantal varianten
gemaakt die de zogenaamde 'Haarlempjes' worden
genoemd. Ze laten ons schitterende panoramagezichten op
Haarlem zien en eveneens een mooi topografisch beeld
van de omgeving. Ze tonen ons vanaf hoge duinen de
Bloemendaalse bleekvelden en op de achtergrond de con
touren van de stad Haarlem. We zien zelfs de mensen aan
het werk op de linnenblekerijen, in die tijd de grootste tak
van nijverheid in Bloemendaal.
Haarlempjes
Na ruim drie eeuwen is het landschap dat Ruisdael schil
derde, veranderd. Toch zijn met hulp van deze gezichten
en met wat historische gegevens een paar van deze
'Haarlempjes' redelijk te localiseren. Ze zijn geschilderd in
de omgeving van het begin van de Kleverlaan in
Bloemendaal.
Het is bekend dat Bloemendaal en omgeving een geliefd
oord was voor schilders. Zo werd Bloemendaal bijvoor
beeld in 1651 bezocht door Rembrandt. Hij tekende en
etste de hofstede Saxenburg aan de tegenwoordige
Mollaan. Gewapend met zijn tekenattributen zette
Rembrandt zich neer op het hoge duin en legde
Saxenburg voor het nageslacht vast.
Net als bij Ruisdael zien we ook bij Rembrandt op de
voorgrond de blekersvelden en de contouren van de
Bloemendaalse kerk en de St. Bavo te Haarlem op de ach
tergrond.
Ons Bloemendaal, 18e jaargang, nummer 3, herfst 1994
21
