Obstakels
De weg van het geld vanaf de bron naar de ontvanger was
lang en vol obstakels. Er moesten onvoorstelbaar grote
moeilijkheden en belemmeringen overwonnen worden.
Met grote moed, vernuft en met een grote persoonlijke
inzet - die vóór de oorlog onvoorstelbaar zouden hebben
geleken en die, als de bewijzen er niet waren geweest, na
vijftig jaar als fantasieën zouden kunnen worden aangeduid
- is deze klus verricht.
Koeriersters op fietsen, die reden met fietsbanden die uit
oude autobanden waren gesneden en zelfs op houten ban
den, brachten zendingen op de plaats van bestemming. In
totaal maakten meer dan 2.000 mensen deel uit van de
organisatie van het NSF, van hen betaalden er 85 met hun
leven voor hun activiteiten in deze verzetsorganisatie.
Duplicaten
Op 17 september 1944, het begin van operatie Market
Garden, de slag om Arnhem, werd de spoorwegstaking
afgekondigd. Meer dan 30.000 spoorwegbeambten verloren
hun inkomen, doken onder en kregen behoefte aan geld om
in het levensonderhoud van hun gezinnen te voorzien. Deze
voorziening vergde meer dan vijf miljoen gulden per
maand. Het is het NSF geweest dat voor dit geld gezorgd
heeft tot mei 1945.
Hoe moest het NSF dit probleem oplossen? De oplossing
werd gevonden in nauwe contacten met topfunctionarissen
van de Nederlandsche Bank. Schatkistpromessen die
bewaard werden in de kluizen van de Bank werden omge
wisseld tegen vervalste duplicaten die gedrukt werden door
illegale drukkers op instructie van het NSF.
Schatkistpromessen zijn kortgezegd schuldbekentenissen
van de Staat der Nederlanden. Zij worden bewaard in de
kluizen van de Nederlandsche Bank te Amsterdam. De func
tionaris die daarvoor verantwoordelijk is, is de kassier-gene
raal. In de maanden na 17 september 1944 heeft de toen
malige kassier-generaal - mr. C.W. Ritter - samenwerkende
met het NSF en een aantal functionarissen van Nederlandse
banken, de 'omwisseling' verricht. Hij zorgde voor de uit
voering van één van de fasen van de grootste fraude die ooit
in de geschiedenis van het Nederlandse bankwezen heeft
plaatsgevonden. Hij is de man geweest die ervoor heeft
gezorgd dat het NSF de beschikking kreeg over de papieren
die 5 1 miljoen gulden waard waren. De drukkers en de
mensen die voor de kleine coupures zorgden en anderen die
aanvullend en zorgden kerkelijke organen, gemeentelijke
diensten en charitatieve instellingen voor de basisbedragen.
Daarbij kwamen nog de bedragen voor de materiële behoef
ten van de grote en kleine verzetsorganisaties, voor de orga
nisatie van de Binnenlandse Strijdkrachten en voor omkope
rij.
Mr. C.W. Ritter, kassier-generaal van de Nederlandsche
Bank.
(Bron: collectie audio-visuele materialen van de
Nederlandsche Bank NV.)
16
Ons Bloemendaal, 19e jaargang, nummer 1, voorjaar 1995
