De Vrije Pers
gevangen hadden gezeten, achtten zij het gewenst zo wei
nig mogelijk medewerkers te nemen. Liever werkten zij dag
en nacht, dan onnodige risico's te lopen. Daarom besloten
zij zelfs toen de razzia's in november 1944 begonnen, geen
gebruik meer te maken van koeriersters, doch zich als
vrouw te verkleden en zelf de verspreiding in handen te
houden. De fraaie blonde en rossige lokken die zij zich aan
geschaft hadden, leidden echter ook weer tot ongewenste
complicaties. Deze metamorfose hebben zij tot eind februari
1945 volgehouden.
Het eerste jaar werden de kosten uit de opbrengst van zelf
vervaardigde nationale schildjes gedekt. Toen de werkzaam
heden zich echter zo uitbreidden dat hiervoor geen tijd
meer was, werden vrijwillige bijdragen aan de lezers
gevraagd.'
Dit was een uitgave die tot stand kwam onder auspiciën van
Vrij Nederland en Het Parool, en verscheen in Haarlem in
de periode van 9 oktober 1944 tot 19 mei 1945, eerst in
een oplage van 400 en later van 2.000 exemplaren.
'Mr. W. Glastra, de vertegenwoordiger van Het Parool, en
J.N. Angenent, de vertegenwoordiger van Vrij Nederland te
Haarlem, kregen beiden van hun leiding de opdracht, als de
elektriciteitsvoorziening zou uitvallen een nieuwsbulletin
voor Haarlem en omgeving op te richten. Daar zij reeds in
nauw contact met elkaar stonden, besloten zij toen het
zover was - temeer daar reeds ongeveer veertien nieuwsuit-
gaven in Haarlem en omgeving verschenen - onder het
motto 'eendracht maakt macht' een gecombineerde uitgave
het licht te doen zien. 'Hier is de BBC' werd overgenomen;
de medewerkers kwamen ter beschikking van De Vrije Pers.
Glastra, die reeds eerder uit de wekelijkse buitenlandse
overzichten van Het Parool een week-, later maandoverzicht
had samengesteld, werd redacteur; Angenent, een MTS-er,
werd belast met het technische gedeelte. De stencilpost
werd ten huize van A. Meyerink gevestigd. Voor de opinie
artikelen werd de medewerking verkregen van R.
Peereboom, tot 1942 hoofdredacteur van het Haarlemsch
Dagblad, van mej. C.J.F. van Esch (speciaal voor vrouwen
kwesties) en van de Indoloog G.L. Tichelman (over het
Verre Oosten). Tenslotte kwam via de koeriersters van de
Rolls-Royce-groep in toenemende mate documentatie
materiaal uit Amsterdam.
Vergaderingen
Begin november 1944 werd in een tweetal besprekingen
tussen onder anderen de vertegenwoordigers van Het
Parool, De Patriot, Trouw, Vrij Nederland, De Waarheid en
de LO getracht tot een gemeenschappelijke nieuwsuitgave te
komen. Deze poging mislukte omdat geen overeenkomst
kon worden bereikt over de titel en de redactiesamenstel
ling. Desondanks hadden deze vergaderingen het voordeel
opgeleverd dat men kon inzien, dat politieke en zakelijke
oogmerken al weer een belangrijk woord begonnen mee te
spreken. Een ander uitvloeisel was, dat 'BBC' (of'BBC-
Nieuws'?) en het 'Je Maintiendrai'-bulletin 'Men Fluistert'
voortaan een Heemstede-editie werden van De Vrije Pers;
men kreeg hierdoor de beschikking over een tweede stencil
machine waardoor de oplage kon worden verdubbeld. Na
de 6 december-razzia werd de luisterpost ondergebracht op
de zolder van een geëvacueerde woning in Bloemendaal,
waar de kabel van het PEN naar het Marinehospitaal door
heen liep. Dit had Angenent ontdekt en deze richtte er een
zorgvuldig verduisterd, elektrisch verwarmde luisterkamer
in, voorzien van een uitstekend radiotoestel. Daar Glastra
met een opdracht naar Groningen was gezonden, werd G.
Smit, student in de Japanse (later Engelse) taal en letteren
hoofdredacteur.
Verre Oosten
Onder zijn leiding bereikte de uitgave een hoog peil door
het belangrijke nieuws uit het Verre Oosten dat hij wist op
te vangen. Zelfs werden deze berichten nu door de koeriers-
groep Rolls-Royce (RR) doorgegeven ter documentatie van
de pers elders. Tevens werden door G.L. Tichelman, Smit en
Angenent een zestal gedrukte uitgaven onder de titel 'De
Vrije Pers; algemene documentatie' opgemaakt waaraan
reeds gestencilde extra-bijlagen der 'Vrije Pers' waren voor
afgegaan. Deze bevatten naast nieuwsberichten een militair
overzicht. Om deze nummers en verschillende andere druk
werken (oproepen en falsificaties) te kunnen vervaardigen
had men 140 kg zetsel aangekocht tegen inlevering van oud
materiaal en zorgde men zelf voor het zetsel. De drukker,
die reeds eerder valse bonnen in de handel had gebracht,
maar buiten wie men het niet kon stellen, werd gezegd dat
hij 'dood naast zijn machine zou komen te liggen' als hij iets
dergelijks weer zou wagen. Ondanks strenge controle werd
22
Ons Bloemendaal, 19e jaargang, nummer 1, voorjaar 1995