moeilijker om aan linnen te komen en daarom schilderde
hij wel eens over een portretje heen. Dit leverde hem nog
problemen op toen een model na jaren op een portretje
terugkwam en dit overgeschilderd bleek te zijn.
Met zijn schilderskist in de hand ging hij er op de fiets op
uit om te schilderen. Toen de banden het begaven, werd het
voorwiel vervangen door de kleine wieltjes van een kinder
fietsje van mijn broer Kees, waarop nog redelijke banden
zaten. Later werden er massieve banden gemaakt van genie
te repen, oude autoband. Daarmee ging hij zelfs nog de pol
der in, waar hij voor schilderstukjes aardappelen of tarwe
kreeg en soms zelfs een pakje boter.
Ate I i er
Zolang het mogelijk was, werd er bij ons naar het Engelse
nieuws op de radio geluisterd. We hadden een groot,
kubusvormig toestel met grote, ronde knoppen. Toen alle
radiotoestellen moesten worden ingeleverd, bleven we toch
op de hoogte van het nieuws via illegale krantjes. Ook het
koper moest worden ingeleverd, om er munitie van te
maken. Er werd natuurlijk zoveel mogelijk verstopt. Wij
hadden echter gevraagd of we een paar kleine voorwerpen
mochten behouden omdat het stillevenobjecten waren en
vader ze nodig had om te schilderen. Dit werd toegestaan,
mogelijk omdat Hitier ook trachtte te schilderen en de
bezetter daarom een zwak had voor kunst. Dat bleek ook
toen in maart 1944 het bevel kwam dat de Duinwijckweg
ontruimd moest worden en wij uiteindelijk toestemming
kregen om te blijven. Het schilderen zonder atelier met licht
op het noorden zou te moeilijk zijn. Wij hadden reeds met
een handkar verschillende ladingen met onze dierbaarste
spullen, schilderijen en boeken naar vrienden in Overveen
gebracht, maar ons huis hoefden we niet uit.
Statieportretten
Door het groeiende verzet, werden in 1943 de maatregelen
van de bezetter steeds strenger en werden burgers gedwon
gen om bepaalde gebouwen te bewaken. Zo moest vader in
opdracht van Verwalter-burgemeester Zigeler eerst het
Kopje bewaken en later wachtlopen bij Eben Haezer, Bosch
en Duinlaan 2a. Hij droeg dan zijn oude zwarte cape met
zwarte alpino, waarin hij zichzelf ook geschilderd had. Hij
mocht niets gebruiken, niet stilstaan, zitten of praten, en dit
steeds vier uur achter elkaar, ook 's nachts. Hij heeft toen
verschillende gedichten uit het hoofd geleerd om de tijd zo
goed mogelijk te besteden.
Het was waarschijnlijk ook in 1943 dat vader via een relatie
voor wie hij geschilderd had, opdracht kreeg om in het
geheim grote statieportretten van koningin Wilhelmina en
v*-- -
Simon de Heer, foto gemaakt door Adriaan Boer.
prinses Juliana te schilderen. Het betrof een opdracht van de
firma Peck Co, een groothandel in sanitair en dergelijke,
die deze portretten meteen na de oorlog in de showroom in
Amsterdam wilde ophangen. Ik herinner me nog hoe ver
eerd hij was met deze opdracht. Hij was gelukkig dat hij
met schilderen zo zijn land kon dienen, een andere manier
was voor hem niet mogelijk.
Het waren prachtige portretten geworden, helaas wel met
gebruikmaking van foto's. Hij schilderde het liefst direct
naar de natuur, maar in enkele gevallen, zoals ook nu, werd
een uitzondering gemaakt. Hij gebruikte hiervoor zijn laat
ste grote stuk linnen; het waren portretten ten voeten uit.
Na het drogen, hetgeen achter een grote kast gebeurde,
werden de schilderijen, waarschijnlijk in opgerolde staat, in
het geheim afgeleverd en na de bevrijding hebben ze tot
zeker januari 1973 in Amsterdam gehangen. In dat jaar
werd de firma Peck Co opgeheven en zijn de schilderijen
in een veiling beland.
Mijn moeder is nadien nog eens gebeld door iemand die
het portret van Juliana in zijn bezit had en daar zeer geluk
kig mee was. Helaas is niet bekend waar de portretten zich
nu bevinden.
24
Ons Bloemendaal, 19e jaargang, nummer 1, voorjaar 1995
