Bijna geen school in de gemeente bleef gedurende de bezet
tingsjaren voor inkwartiering van militairen gevrijwaard.
Kwamen er geen militairen dan moest er onderdak verschaft
worden aan kinderen van andere scholen, hetgeen voor gas
theer en gast met zich mee bracht een wisselend ochtend
en middagrooster. Op een gegeven moment bood de B.S.V.
onderdak aan de Christelijke Bos en Duinschool, een afde
ling van het Kennemer Lyceum en enkele klassen van de
Hartenlust Mulo. In februari 1943 evenwel werd de B.S.V.
in beslag genomen en trok in bij de weer vrijgegeven Bos
en Duinschool (S). De Bornwaterschool was enkele jaren
ondergebracht in het gebouw van de zogeheten Oude
P.E.N. aan de Korte Kleverlaan om later een onderkomen te
vinden aan de Dennenweg, het domein van de R.K.
Adelbertus- en Theresiascholen. Ook leegstaande villa's wer
den voor onderwijsdoeleinden ingericht. Zo vertoefde de
Hartenlust Mulo, die in deze jaren op wel tien verschillende
adressen een onderkomen vond, enige tijd in de villa
Rustenburgh. Voor het Kennemer Lyceum, dat sinds april
1942 vrijwel onafgebroken door de Duitsers was bezet, was
binnen de gemeentegrenzen geen geschikte vervangende
ruimte beschikbaar. De school week uit naar de H.B.S.A. aan
de Raaks.
Bezoeking
Het is welhaast ondoenlijk om een getrouwe weergave te
geven van het kat- en muisspel dat er met de scholen werd
gespeeld. Gebouwen werden gevorderd, vrijgegeven en
wederom gevorderd. Had men vervangende ruimte gevon
den, dan moest ook die weer worden ontruimd. Voor de
schoolhoofden moet dit voortdurend gereis en getrek met
de daaraan verbonden organisatorische rompslomp een
ware bezoeking zijn geweest. De leerlingen tilden hier over
het algemeen minder zwaar aan. Wat ouderen alleen maar
lastig vinden, wordt door de jeugd nogal eens als spannend
ervaren.
Taken
In het cursusjaar 1944-1945 was van geregeld onderwijs
geen sprake meer. Op 19 september 1944 kregen de inwo
ners van het dorp Bloemendaal te horen, dat zij binnen drie
dagen hun huizen moesten hebben verlaten, en dat zij een
onderkomen zouden krijgen op adressen in Overveen en
Aerdenhout. Vanzelfsprekend werden ook de kinderen inge
zet bij deze overhaaste en grootscheepse evacuatie. In het nu
onbewoonde gebied was schoolgaan voortaan onmogelijk.
Een maand later werden ook elders in de gemeente de scho
len gesloten. Vanwege het steeds nijpender tekort aan
brandstof konden de lokalen niet langer worden verwarmd
en verlicht. Alleen in het Raadhuis, het gebouw van publie
ke werken en bij particulieren konden de leerlingen nog
terecht voor het bespreken en in ontvangst nemen van
taken. In huize Lindenheuvel van de Zwitserse familie
Burdet kregen de leerlingen van de B.S.V. daar nog een trak
tatie bij. Tijdens de Hongerwinter dacht niemand meer aan
schoolgaan.
Sabotagegroep
In de eerste maanden van de bezetting waren er velen, zeer
velen zelfs, die een afwachtende houding aannamen. Zij
wilden eerst de kat uit de boom kijken. Wanneer men zich
loyaal tegenover de Duitsers zou opstellen, zou het mis
schien allemaal best meevallen. Talrijk waren ook degenen
die van oordeel waren dat het Duitse leger zo verschrikkelijk
sterk was, onverslaanbaar eigenlijk, dat men er ernstig reke
ning mee moest houden dat het Duitse overwicht in Europa
heel lang kon gaan duren en dat men er verstandig aan deed
zich hierop in te stellen door de bezetter zo veel mogelijk
ter wille te zijn.
Niet weinigen wisten echter van meet af aan, dat zij nooit
anders dan 'nee' zouden kunnen zeggen tegen elke vorm
van samenwerking. Tot deze laatste categorie behoorde een
groep scholieren uit Haarlem en Bloemendaal die reeds in
de zomer van 1940 een sabotagegroep oprichtte, A.N.S.O.
geheten, anti-nationaal-socialistische organisatie, met onge
veer zes leden (6).
op 14 september gingen de jongens tot actie over. Het doel
wit van hun aanval was een telefoonkabel die langs het
Aelbertsbergweggetje hing en die de uitkijkpost op het
Kopje verbond met het stafkwartier van de Luftwaffe in de
villa Wildhoef. Een eerste poging de kabel door te branden
mislukte, een tweede leek te zullen slagen, ware het niet dat
een passerende agent het vuur doofde. De zaak kwam voor
het Kriegsgericht in Haarlem op 28 oktober. Het Haarlems
Dagblad gaf een uitvoerig exposé van de rechtszitting. De
jongens kwamen er met vonnissen van één tot twee jaar
tuchthuisstraf vrij genadig van af, zeker als men bedenkt dat
later voor lichtere vergrijpen veel zwaardere vonnissen wer
den geveld.
Illegaal krantje
Een veel voorkomende vorm van verzet was het uitgeven
van een illegaal krantje. Ook onder scholieren was dit niet
ongebruikelijk. Zo begonnen in september 1940 enkele
jongens van de Hartenlustschool met de uitgave van 'Alles
sal reg kom'. In enkele maanden tijds zou dit blaadje een
oplage hebben bereikt van drieduizend exemplaren.
Afgaande op de weinige nummers die ervan over zijn, krijgt
men de indruk dat 'Alles sal reg kom' in zijn soort een heel
behoorlijk niveau bereikte (7). Vermoedelijk hadden de
Ons Bloemendaal, 19e jaargang, nummer 1, voorjaar' 1 995
39
