De Nationaal
Socialistische Beweging
in Bloemendaal
Arrestatie NSB-er Van Gelder
door de BS aan de
Pernambucolaan.
Reeds ver voor het uitbreken van de Tweede
Wereldoorlog bleek er in de Gemeente
Bloemendaal een grote mate van aanhang te zijn
voor de Nationaal Socialistische Beweging
(NSB) van de gewezen waterstaatkundig ingeni
eur Anton Adriaan Mussert.
Deze aanhang kwam het duidelijkst tot uiting tijdens de ver
kiezingen in de jaren dertig. Echter, de aanvankelijk voor de
NSB zo positieve uitslagen hadden geen invloed op de
samenstelling van de Gemeenteraad van Bloemendaal aange
zien de NSB alleen meedeed met de verkiezingen voor de
Provinciale Staten in 193S, die voor de Tweede Kamer in
1937 en nogmaals voor de Provinciale Staten in 1939. Toen
was de aanhang al dusdanig teruggelopen dat er van enige
invloed van de NSB op het politieke bedrijf in Nederland
amper meer sprake kon zijn.
Fascisme
De uitslag van de verkiezingen in 193S schudde het
Nederlandse volk - en met name de politici en andere hoog
waardigheidsbekleders - wakker en men ging stelling
nemen tegen de beweging van Mussert vanwege haar steun
aan het fascisme en het nationaal socialisme. Dat de bewe
ging van Mussert toch nog een rol van betekenis kon gaan
spelen in Nederland was slechts te 'danken' aan het tragische
verloop van de oorlogshandelingen in mei 1940 en de daar
op volgende vijf jaar durende
bezetting.
In het hierna volgende zal gepoogd worden aan de hand
van enkele feiten aan te geven welke betekenis de NSB in de
Gemeente Bloemendaal heeft gespeeld en welke personen
daar bij betrokken waren. Vooraf moet gesteld worden dat
het verkrijgen van gegevens over met name de voor-oorlog-
se periode zeer moeilijk is. Weinig is bewaard gebleven of
in ieder geval niet aanwezig op voor publiek toegankelijke
plaatsen. Toch kon ik aan de hand van enkele bronnen
nadere feiten opduiken over de Bloemendaalse NSB, mede
door mijn onderzoek naar de NSB in Haarlem en omgeving.
Verkiezingen
Wie tabel 1 bekijkt waarin de uitslag is weergegeven van de
verkiezingen voor de Provinciale Staten van Noord-Holland
in het jaar 1935, zal kunnen constateren dat de NSB in de
Gemeente Bloemendaal de één na de hoogste score van de
provincie behaalde. Slechts buurgemeente Zandvoort had de
twijfelachtige eer Bloemendaal voor te gaan. Ook landelijk
gezien waren de uitslagen in Bloemendaal en Zandvoort
extreem hoog. Grote verliezers waren in Bloemendaal de
katholieke, protestantse en liberale partijen, terwijl het
arbeidersblok een kleine winst maakte. In Zandvoort verlo
ren alle partijen stemmen aan de NSB, maar het meeste de
protestanten en liberalen. Overigens stemden in 1937
8,52% in Bloemendaal en 14,25% in Zandvoort op de NSB.
Landelijk was dat 4,22% en in de provincie Noord-Holland
nog altijd 5,44%.
Verklaring
In het verleden is er door diverse onderzoekers gepoogd een
Ons Bloemendaal, 19e jaargang, nummer 1, voorjaar 1995
5