Velserbeek
Maar nog meer fraaiheid, meer natuurlijke bevalligheid, ver
kreeg Velzer-Beek, door den tegenwoordigen Bezitter, die in
den Jaare 1785, door het overlijden van zijnen Heer vader,
eigenaar werdt: deze Heer was sedert dien tijd bedacht en
werkzaam, om, alles wat nieuw aangelegd of veranderd
werdt, zoo veel mogelijk in den zogenoemde Engelschen
smaak, met telkens afwisselende en kronkelige wandelingen en
heuvelachtige gronden aan te leggen, en den loop der Beek
zo te leiden, datze, door haare bogten, de volkomen gelijkheid
eener natuurlijke Rivier verkreegen heeft, welkers boorden, dan
eens met Bosschen begroeid of schuine wallen vertoonen, dan
weer door heuvels of vlakke velden bepaald worden, waardoor
de afwisselende schilderachtige gevallen, geduurig den aan
dacht en verwondering der wandelaaren opwekken. Voorders
zijn, op verscheidene plaatsen bijzondere Bruggen,
Kasteelen, vervallen Gebouwen, Hermitagie en
meer bijzonderheden, welke alle medewerken, om, als 't ware,
den aanschouwer eerst in een natuurlijk Landschap, dan in
eene aangelegde Buitenplaats te brengen.
Dit schrijft H. Numin in 1797 over Velserbeek in Velsen
in zijn beschrijving van 24 Hollandse buitenplaatsen. Op
Velserbeek zijn nu nog drie follies te vinden: het Chinees
schellenhuisje, de hermitage en het jeneverhuisje.
8. Schellenhuisje Velserbeek.
Het schellenhuisje (1793)
Een schellenhuisje is een tuinhuis in Chinese stijl met bel
len ter versiering. Tuinhuizen in Chinese stijl - ook wel
kiosken genaamd - waren een geliefd object in tuinen aan
het einde van de 18 de eeuw en kwamen in Zuid-
Kennemerland regelmatig voor. Reisverhalen over de palei
zen en tuinen van de Keizer van China werden begin 1 8 de
eeuw bekend. Prenten uit China toonden grillig romanti
sche, kleinschalige landschappen. Deze grilligheid paste
men graag in de vroege landschapsstijl toe, naast het
gebruik van Chinese architectuur zoals tempels, schellen -
huisjes en pagodes.
Het Chinese schellenhuisje van Velserbeek ligt aan een vij
ver op een heuveltje en heeft drie getrapte dakjes, met
gekrulde haken aan de dakranden waaraan vroeger bellen
hebben gehangen. Aan de binnenkant zijn de resten van
chinoiseriebeschilderingen gevonden. We vinden het ook
terug in het voorbeeldenboek van Van Laar.
De kluizenaarshut (1793)
In de oorspronkelijke beekloop van de Engelmundusbeek,
werd een kleine waterkom met daarin een sterk verhoogd
eiland gegraven. Op het eiland staat de kluizenaarshut of
hermitage, een vierkant gebouwtje met een rieten dakje en
ruwe boomstammen tegen de wanden. De hut is in 1949
gerestaureerd.
Kluizenaarshutten of -grotten waren zeer geliefd als deco
ratief element in een landschapstuin. Ze symboliseerden in
de Romantiek het teruggetrokken leven in de natuur. Vaak
zat er dan ook een 'kluizenaar' in de hut. Meestal was dit
9. Hermitage Velserbeek.
10
Ons Bloemendaal, 19e jaargang, nummer 4, winter 1995
