Bloemendaal: mek ka
voor architecten of
bastion
Kennemerweg 29,32,34
Kerkplein 1
Kerkplein 19,23,24
Kerkplein 25
Kleverlaan 2 t/m 6
Laan van Boreel 1 t/m 5
Johan Yerhulstweg 70
Vijverweg 1 8
boerderij/villa/theekoepel
kerk
woningen
vml chr. lagere school
vml herberg de Knip
kleine woningen
villa ontwerp Rietveld
Hartenlust
Overige provinciale monumenten
Brederodelaan 13 5
Dennenweg 16
Donkerelaan 2 en 4
Stoels hofje 1-10
Vijverweg 27
landhuis Schapenduinen
vml kapel
villa en koetshuis
hofjeswoningen
vml Montessorischool
Gemeentelijke monumenten
Bloemendaalseweg 127,129,131: smederij en zogeheten
Patnahuisjes.
Het monumentenbezit van Bloemendaal is hiermee nog
niet geheel compleet. De villa Benvenuta, Hartenlustlaan 1
is inmiddels voorlopig op de rijksmonumentenlijst
geplaatst. Voor het PEN-gebouw aan de Ignatius
Bispincklaan streeft de gemeente eveneens naar een erken
ning als rijksmonument en ook voor het Bloemendaalse
Bos wordt een bescherming overwogen.
Er zijn trouwens wel meer objecten die voor bescherming
als monument in aanmerking komen, bijvoorbeeld het
chaletje aan de Lage Duin en Daalseweg, de bedrijfspand
jes achter de bebouwing van de Voorbuurt en de TBC-lig-
hal aan de Bergweg.
Jet Slagter en Peter de Natris
Bloemendaal is een openluchtmuseum met een
overstelpende hoeveelheid landhuisbouw uit de
periode 1880-1940. Met gemak zou er een
langdurige en uitputtende excursie georgani
seerd kunnen worden langs villa's en heren
huizen die betoveren door hun historische
authenticiteit. Maar hierin ligt ook de zwakte
van de Bloemendaalse architectuurgeschiedenis.
Gezien de overdaad aan traditionele bouwstijlen is het niet
verwonderlijk dat de vernieuwende architectuur aan het
begin van deze eeuw nauwelijks een voet tussen de deur
heeft gekregen in Bloemendaal. De landschappelijke omge
ving was er niet naar, de dorpse architectuurtraditie was er
vreemd aan en de opdrachtgevers waren te conservatief en
hadden geen belangstelling voor uitingen als het kubisme
a la Dudok of - extremer - het Nieuwe Bouwen.
Bloemendaal was onderworpen aan de wet van de rem
mende voorsprong - eerst een mekka voor architecten,
vervolgens een onneembaar bastion.
Het Nieuwe Bouwen
Ondanks de vijandige plaatselijke factoren zijn er in
Bloemendaal twee interessante voorbeelden van het
Nieuwe Bouwen te vinden. Het minst bekend van de twee
is het woonhuis dat Gerrit Rietveld in 1933-1934 ont
wierp (aan de Johannes Verhulstweg 70) voor de
Hongaarse violist en concertmeester van het
Concertgebouworkest, Zóltan Székely. Het huis werd
'Rapsodie' genoemd, naar een aan Székely opgedragen
compositie van diens landgenoot en vriend Béla Bartok.
Bijzonder aan het wit gestucte huis is vooral de platte
grond: Rietveld heeft namelijk twee in elkaar grijpende
cirkels toegepast. Verder had het huis een muziekkamer en
een zitkamer die als één ruimte gebruikt konden worden.
Beide vertrekken konden naar believen van elkaar worden
gescheiden door een uit het plafond neerdalend vouw-
scherm.
Ondanks het originele karakter van de architectuur en de
faam van Rietveld, is Rapsodie vooral bij insiders bekend.
Anders ligt het met de vroegere Montessorischool aan de
Vijverweg (nr. 27), in 1930 gebouwd voor de
'Vereeniging De Bloemendaalsche Montessorischool'. Met
dit bescheiden geproportioneerde bouwwerk, dat sinds
1978 in gebruik is als woonhuis, beschikt Bloemendaal
over een topmonument van vroeg-moderne architectuur.
Ons Bloemendaal, 21e jaargang, Lustrumnummer 2, zomer 1997
23
