Het fenomenale PEN-gebouw (1934) in het Kinheimpark, van architect
H.T. Zwiers: een spannende mengeling van traditionele en vernieuwende
kenmerken.
opvattingen op het terrein van respectievelijk onderwijs en
architectuur. Deze hervormingsgezinde doelstellingen
komen naar voren in het artikel dat de directrice van de
Montessorischool, mevrouw J.E.C. Boom-Kruseman Aretz,
in het tijdschrift 'De 8 en Opbouw' (1932) aan het
gebouw wijdde. Zij karakteriseerde de school aan de
Vijverweg als 'een samengaan van moderne stroomingen'.
Bij het op de psychologische ontwikkeling van het indivi
duele kind gerichte montessori-onderwijs was (en is) klas
sikaal onderricht uit den boze. Kinderen van verschillende
leeftijden moesten met elkaar leren samenwerken, als 'een
groot gezin, een sociaal voelende maatschappij in het
klein', aldus mevrouw Boom-Kruseman Aretz.
De belangrijkste eigenschappen van Groenewegens ont
werp waren volgens haar zonlicht, ruimte en een nuchte-
re, hygiënische leeromgeving. 'Zooals Faust in zijn stu
deercel voelt, dat hij zon en lucht te kort komt, wat niet
alleen zijn lichaam, maar ook zijn geest schaadt, zoo heb
ben de oprichters van deze school gevoeld, dat een
schoolgebouw zoo ruim en zoo licht mogelijk moet zijn',
schreef zij. 'Bij ons komt de gedachte op, dat dit onderwijs
zeer zeker meehelpt tot het brengen eener nieuwe zakelij
ke sfeer, ook innerlijk onder de menschen, waaraan de
wereld zoo'n groote behoefte heeft.
'Geestelijke waarden en achtergronden'
Gedurfde, vernieuwende architectuur vloeit wel vaker
voort uit bouwopdrachten ingegeven door ideële motieven
ten aanzien van onderwijs, gezondheidszorg, sportbeoefe
ning enzovoort. Eenzelfde 'symbiose' tussen twee progres
sieve verschijnselen in de cultuur treft men aan in het
vroegere Jeugdhuis, thans Dorpshuis, aan de gebogen, wat
afgelegen weg met die prachtige naam, de Donkerelaan
(nrs. 18 en 20).
Aan de bouw van het Jeugdhuis in 1929 lag een architec
tuurprijsvraag ten grondslag, die door de Bloemendaalse
architect Henk van Kempen gewonnen werd. Van Kempen
kreeg hiermee de kans gestalte te geven aan de idealen van
de heer W.F.G. Dankbaar, die op dat moment al twaalf
jaar 'de stuwkracht' was achter de Bloemendaalse
'Vereeniging voor jeugdwerk', een christelijke jeugdbewe
ging. In het Jeugdhuis vonden jeugdverenigingen, padvin
ders en sportclubs onderdak, verder was er een bibliotheek
en werden er films, lezingen, toneel- en muziekuitvoerin
gen georganiseerd. Menige oudere Bloemendaler zal er
De vroegere Montessorischool aan de Vijverweg, van de Amsterdamse
architect J.H. Groenewegen, is een veel geroemd topmonument van vroeg
moderne architectuur.
Ons Bloemendaal, 21e jaargang, Lustrumnummer 2, zomer 1997
25
