De eeuwenoude grenspaal bij de Leidsevaart ter hoogte van de Beltslaan.
'Vogelensang' en aan de oostzijde 'Bennebroeck'. Toen
deze paal werd geplaatst, maakte Vogelenzang nog geen
deel uit van de gemeente Bloemendaal. In een verslag van
23 september 1726 staat over laatstbedoelde paal het vol
gende:
'...is door landmeter Cornells Velsen in tegenwoordigheid van Schout en
Geregte van Bennebroek, met name Wijnand Mens, schout, Maurits van
Grieken en Willem Alkemade, schepenen, in deselfde plaatsen van de eer
ste, tweede, derde en vierde provisionele palen gestelt; eikenhouten palen
omtrent vijf voeten hoog boven de grond, behalven de eerste paal die van
steen is, staande omtrent een voet boven de grond, omdat zo dicht op de
kant van de Trekvaart zijnde de trekschuiten anderszins seer hinderlijk
zoude zijn geweest. Alle deze palen zijn gemerkt aan de westzijde
Vogelensang en aan de oostzijde Bennebroeck'...
Bij het stellen van grenspalen moest men met velerlei
zaken rekening houden. Zo mochten de trekschuiten,
onder andere de lijn van het jaagpaard naar de schuit, van
de palen geen hinder ondervinden. De hierboven bedoelde
eikenhouten palen zijn verdwenen. Ze zijn wellicht ver
gaan en niet meer vernieuwd.
Een volgende grenspaal komen we tegen naast het huis
Leidsevaart 32. Behalve BL(oemendaal) en B(ennebroek)
zien we hierop de letters DTH. Deze letters staan voor
David ten Hove, van 1764 tot 1787 eigenaar van de bui
tenplaats Woestduin. Rond het grondgebied van
Woestduin staan nog zeven andere palen met de letters
DTH.
Achter het huis Leidsevaart 22 is enkele jaren geleden bij
graafwerk een paal te voorschijn gekomen van weer een
andere vorm. Daarop lezen we 'No 4' en 'Bloemendaal en
'Bennebroek'. In de driehoek 'Bloemendaal (Vogelenzang)-
Heemstede-Bennebroek' heeft in het verleden natuurlijk
ook een grenspaal gestaan. De landmeter P. van den Bosch
heeft in 1818, toen hij voor de instelling van het kadaster
een schets vervaardigde van de heerlijkheid Bennebroek,
die paal met 'no 1' aangeduid. T. Brouwer schenkt in zijn
boek 'Grenspalen in Nederland' aan deze paal uitgebreid
aandacht. Uit het verhaal van een grenspaal-inspectie in
1762 nemen wij betreffende deze paal het volgende over:
zijn de heeren Jan Diederick Pauw geboore Hoeufft, Heere van
Buttingen en Zandvoort, Heemstede, Rietwijk en Rietwijkeroord, en
Johannes Nutges, Heere van Bennebroek, geassisteert en in presentie als
boven des namiddags de Klokke omtrent drie uure bij den anderen gekome
op de Hoffstede Croesbeek of Schapenbosch toekomende Jongvrouwe Maria
Magdalena van Sluipwijk, Gravinne van Moens, hebben aldaar gezien de
PAAL, staande agtien roeden, enzwelke paal voornoemde Heeren
hebben gehouden te zijn de Scheidspaal tussen de Heerlijkheden Heemstede
en Bennebroek en is ook strekkende tot een Scheidspaal tussen de gemelde
Heerlijkheden en Vogelenzang'...
Helaas is van deze belangrijke grenspaal niets teruggevon
den. Wel staan er in die omgeving nog andere oude palen.
Daarop vinden we onder meer de letters C (van
Croesbeek) en M (van Moens)
Alles bij elkaar is toch nog goed terug te vinden op welke
wijze men in vroegere eeuwen bij de vaststelling en de
aanduiding van de grenzen tussen de
Ambachtsheerlijkheden - in dit geval tussen Vogelenzang
en Bennebroek - te werk ging.
Maarten Verkaik
Foto's: eigen collectie.
Grenspaal tussen het laatste huis in Bennebroek en het eerste huis in
Vogelenzang.
Ons Bloemendaal, 21e jaargang, Lustrumnummer 4, winter 1997
11
