De Moriaan, een bunker in
de Heerenduinen
Door Richard van den Ende
Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog heeft de Duitse bezetter een grote
hoeveelheid verdedigingswerken gebouwd. In en rond IJmuiden zijn dat
er meer dan 750 geweest. IJmuiden werd zwaar verdedigd vanwege de
aanwezigheid van de hoogovens en van het Noordzeekanaal, dat vanaf
zee een vrije toegang tot bijvoorbeeld Amsterdam bood. Al die factoren
maakten IJmuiden tot een gebied van belang en daarom werd het tot
vesting uitgeroepen..
De 'Festung IJmuiden' was opgebouwd uit diverse weer
standskernen en steunpunten. De huidige bunker De
Moriaan was onderdeel van zo'n weerstandskern. De weer
standkern werd als luchtdoelgeschutstelling (FlaKstelling)
gebouwd en heette 'FlaK-Batterie Süd-Ost'.
FlaK-Batterie Süd-Ost bestond uit ongeveer 3 6 werken. De
belangrijkste soorten bunkers waren: onderkomens voor de
manschappen, munitieopslag bunkers, de vuurleidingbun
ker en het luchtdoelgeschut.
De Moriaan uit de lucht gezien.
Textielbedrukkingsbedrijf
Wat wij nu kennen als De Moriaan omvat een bunker die
diende voor het opslaan van munitie, het voorgebouw daar
van en diverse kleinere bouwsels, zoals een toiletbunker. De
Moriaan dankt zijn naam aan het textielbedrukkingsbedrijf
dat zich na de oorlog in deze bunker vestigde. De eigenaar
van dit bedrijf mag, zo is contractueel vastgelegd, tot zijn
overlijden van De Moriaan gebruikmaken. Daarna wordt De
Moriaan overgedragen aan Natuurmonumenten - die naar
verluidt voornemens is de bunker onder zand te bedelven
en er een vleermuisbunker van te maken.
Een andere rol
Er is echter ook te denken aan andere mogelijkheden. Men
zou De Moriaan bijvoorbeeld een museumbestemming kun
nen geven, iets waarmee al enige ervaring is opgedaan. De
eerste maal betrof het een expositie die in 1995, vijftig jaar
na de bevrijding, werd georganiseerd door de Werkgroep
Onderzoek Verdedigingswerken IJmuiden (WOVIJ).
Canadese en Engelse bevrijders waren toen de enige geno
digden. De veteranen mochten toen alles aanraken. Een leu
ke anekdote hierbij is dat een veteraan, die nietsvermoedend
de bunker binnenliep, oog in oog stond met een 'Duitser' -
in werkelijkheid een op een wat ongelukkige plek neerge
zette pop en meteen reageerde door zijn arm om de nek
van 'de tegenstander' te gooien en naar zijn maat te roepen:
"Deze heb ik ook te pakken, maak een foto".
Een andere veteraan die mank liep, zag een mijn liggen en
riep: "Daar heb je dat rotding, waar ik toen op ben gaan
staan!". De man heeft de mijn van alle kanten bekeken:
"Leuk dat ik hem nu op een andere manier kan aanraken
dan vijftig jaar geleden".
Omdat de verzorgers van de expositie zo authentiek moge
lijk het Duitse bunkerleven wilden tonen en nagenoeg
alleen Duits materiaal aanwezig was, maakte men zich wat
De Moriaan (het witte gebouw).
16
Ons Bloemendaal, 28e jaargang, nummer 3, herfst 2004
