Willem
1887-1964
pianist
N.H. Andriessen
1845-1913
organist
gehuwd met
Cezina Vester
1857-1939
schilderes
Hendrik
1892-1981
componist
l
Louis Andriessen
1939
componist
leraar Engels
l
Clara Andriessen
1939
pianiste
Mari
1897-1979
beeldhouwer
Cilia
1902-1986
pianiste
gehuwd met
Nicolien Mizee
1965
schrijfster
Lex Mizee
1928
gehuwd met
P.J. Witteman
1892-1972
advocaat
Frans Willem Andriessen
1945-2002
directeur pianobedrijf
P.M. Witteman
1924
advocaat
Frans Witteman
1931-1982
manager
Johannes Witteman
1935-1982
Wim Witteman
1939
leraar conservatorium
Paul Witteman
1946
tv-presentator
Tweede Wereldoorlog was Hendrik, zoals veel min of meer
bekende Nederlanders, ondergebracht in een gijzelaarskamp
bij Den Bosch. Daar beloofde hij de hoofdredacteur van het
Haarlemsch Dagblad om na de bevrijding voor zijn krant
beschouwingen over muziek te schrijven. Aan hun gedwon
gen samenzijn danken wij de bundels die ik van mijn moe
der erfde en pas veel later ben gaan lezen.
De taal is dan wel verheven, maar schrijven kón hij, ontdek
te ik. Tot mijn verrassing trof ik in die boekjes precies de
route die ik, zijn kleine neefje, de afgelopen vijftig jaar door
het klassieke repertoire heb afgelegd. Hoe kon dat? Dat een
man die al in 1981 was overleden, en die ik slechts een paar
keer en op eerbiedige afstand had ontmoet, precies formu
leerde wat ik bij elk van de besproken composities voelde.
Dat mijn voorkeur in de klassieke muziek zo sterk overeen
kwam met de zijne?
Zou er zoiets bestaan als een muzikaal familiegevoel, het
gekleurde product van muzikale genen?
Mijn familienaam is Witteman. Ooit, begin vorige eeuw,
werd die naam op een houten bordje geschilderd naast de
deur van een statig pand aan de Leidsegracht in Amsterdam.
Daaronder stond in witte krullende letters het beroep van
mijn vader geschilderd. Mr. Petrus Johannes Witteman
(roepnaam Piet) was gedurende het grootste deel van zijn
leven advocaat.
Op een gegeven moment kwam ook de naam van mijn
oudste broer op dat bord. Petrus Maria (roepnaam Piet)
Witteman werd eveneens advocaat en rechter. Dat is geen
toeval, maar evenmin een lotsbestemming. Een oudste zoon
neemt bij gebleken geschiktheid de zaak van zijn vader
over, in dit geval de advocatenpraktijk. Niemand veronder
stelt een genetische aanleg bij juristen, die ze meer dan
anderen geschikt maakt om het belang van cliënten te
bepleiten of misdadigers te veroordelen. Toch heeft ook
mijn oudste broer op zijn beurt een nakome
ling, een dochter, die zich dagelijks in een
toga hijst om recht te spreken.
Ik sluit niet uit dat de naam Witteman nog
vele generaties zal voorkomen in de vader
landse juristerij. Hoe zit dat met die andere
genetische lijn, die van de Andriessens?
Als ik door het raam van mijn werkkamer
over het Spaarne kijk, zie ik de
Bakenessergracht liggen. Ondanks de
bemoeienissen van het gemeentebestuur met
de binnenstad is die gracht een van de mooi
ste plekjes van Haarlem. Het witte pand van
mijn grootouders Andriessen staat er nog,
maar de naam Andriessen is niet meer op de deur te vinden.
Het huis is allang niet meer van de familie.
Mijn grootvader kuierde dagelijks vanuit dat huis langs het
water naar de Sint-Jozefkerk, waaraan hij als organist ver
bonden was. Van de schaarse inkomsten die hij met de
kerkmuziek verdiende, onderhield hij een groot gezin.
Zijn vrouw, Gezina Vester, was behalve een toegewijde
echtgenote ook een begaafd schilderes van idyllische land
schapjes, die de lommerrijke omgeving van Kennemerland
voorstelden. Er zijn veel dieren op de schilderijen te zien, in
het bijzonder koeien en schapen. Een ervan hangt aan de
muur van mijn werkkamer.
In 1992 maakte Ireen van Ditshuyzen voor de KRO een
documentaire over de familie Andriessen met de veelzeg
gende titel 'Wij Andriessen'die de artistieke sfeer schetste
van dat huis aan de gracht. Mari, de beeldhouwer, Willem,
de pianist en Hendrik, de componist groeiden er op. En
mijn moeder, Cilia. Zij zou zeer jong trouwen met een
huisvriend van de familie, mijn vader, die al had besloten
dat zij zijn vrouw zou worden toen ze elf jaar oud was. Tien
jaar lang heeft hij vastberaden en geduldig op haar eenen
twintigste verjaardag gewacht. Vervolgens bracht mijn moe
der uit dankbaarheid zeven kinderen ter wereld. Een oorlog
en te veel huiselijke beslommeringen verdrongen haar ver
langen naar een loopbaan in de muziek.
In de KRO-documentaire werd me de vraag gesteld of de
Andriessens een verklaring hebben voor die veronderstelde
concentratie van talent in de familie. 'Ze denken stiekem dat
ze dichter bij God staan dan andere mensen', grapte ik, alsof
ik er liever niet bij hoorde."
Alleen het boek (met cd) 'In hoger sferen' van Paul
Witteman is nog in de boekhandel te koop voor 14.90
18
Ons Bloemendaal, 30e jaargang, nummer 2, zomer 2006
