Glas en lood: het zijn materialen die diametraal tegenover elkaar lijken te staan.
Het is een uitdaging om met die uitersten tot een optimaal resultaat te komen.
Bij kerkgebouwen vindt de eerste toepassing van de tech
niek plaats. De gotische kathedralen die in de Middeleeuwen
verschijnen, lenen er zich bij uitstek voor.
Deze kenmerken zich door oprijzende bouw met reusachti
ge kolommen die veel ruimte aan grote raampartijen bieden.
Het aanbrengen van glas in lood wordt aangegrepen als
middel om op uitbundige wijze God te verheerlijken.
Heel vaak zien we dan ook bijbelse taferelen afgebeeld.
Aangezien de vervaardging een uitermate kostbare aangele
genheid is, zijn het vaak edellieden en gilden die voor de
financiering zorgen. In ruil daarvoor verlangen ze dan wel
dat hun naam of portret in een raam terug komt.
De plaatsing van de mozaïekwerken geschiedt veelal in fasen
wanneer er weer voldoende geld is voor een nieuw paneel.
Een juweel op het gebied van glas-in-loodkunst is de we-
Schmit senior er vol enthousiasme over te
vertellen: "De kleuren van het glas bestaan bij
de gratie van het licht. Het is de kunst om die
twinkeling zo goed mogelijk te vangen. Daarom
is de plaats van het glas belangrijk. Anders dan
bij een schilderij waar het licht op valt, gaat het
er bij glas dwars doorheen.
De hoek van inval speelt daarbij een cruciale rol
en het effect dat zo ontstaat, kun je met geen en
kel product vergelijken. Verder vormen de lood-
verbindingen tussen de verschillende stukjes glas
een essentieel onderdeel van het fenomeen door
het lijnenspel dat ontstaat. Er komt dus meer bij
kijken dan je in eerste instantie vermoedt. Heel
veel weten we op voorhand al uit ervaring maar
regelmatig gaan we naar de locatie toe om ons
een beter beeld te kunnen vormen."
Glas in lood is duurzaam; normaal gesproken
gaat het zonder onderhoud ongeveer 70 jaar
mee. Een simpel rekensommetje leert dat de
ramen van de woningen uit de jaren dertig nu
aan een opknapbeurt toe zijn.
De glazeniers zo noemen de specialisten zich
- krijgen dan ook te maken met een toene
mend aantal renovaties. De opdrachten komen
van glashandels die het werk naar het atelier
brengen. Na herstel wordt het dan weer terug
geplaatst. Ook particulieren weten het adres te
vinden; is het niet voor het repareren van een
enkel ruitje dan wel voor het vervangen van de
loden strips van een heel raam. Dat laatste wordt
in vaktermen verloden genoemd. Architecten
vormen een geheel andere categorie. Daarbij
gaat het meestal om een opdrachtgever die via
de architect een artistieke meerwaarde aan zijn
woning wil toevoegen. Vaak wordt een dergelijk
idee door een kunstenaar uitgewerkt in bijvoor
beeld een trapgalerij die van beneden tot boven
van een glas-in-loodobject wordt voorzien.
Kathedralen
Het basisgereedschap van een glazenier anno 2006 is
eeuwenlang onveranderd gebleven en beperkt zich tot een
simpele glassnijder, hamer, zetmes en soldeerbout.
Rond het jaar 1100 wordt de techniek uit nood geboren,
eenvoudigweg omdat men er aanvankelijk niet in slaagt glas
in grotere oppervlaktes te vervaardigen.
Door de kleine stukjes glas met loden strips in mozaïekvorm
aan elkaar vast te zetten, weet men die beperking te elimi
neren. Vóór die tijd maakt de geschiedenis melding van
gesplitste schijfjes albast en varkensblaas als middel om het
licht door te laten.
Ons Bloemendaae, 3 1 e jaargang, nummer 1voorjaar 2007
7