Het Bloemendaalse Bos
Broedplaats van ontmoetingen
Door Ton Hoenderdos
'Ter wering van het verstuivend zand, zoek kruid en plant in 't vaderland'. Onder dit motto zijn in 1745 de eerste bomen geplant van wat nu al
weer heel lang ons mooie Bloemendaalse Bos is. Diverse boslanen stammen nog uit die tijd. Duinen waren afgegraven voor lucratieve zandlevering
aan Amsterdam en Haarlem. Wat resteerde was een kale verstuivende vlakte. Niet bepaald het gedroomde lustoord van de toenmalige bewoners van
het landgoed waarvan het Bloemendaalse Bos destijds deel uitmaakte. Dat was eerst Saxenburg (de villa is gesloopt in 1798, alleen de ijskelder
bij De Rijp resteert) en later Wildhoef. Het publiek hield recht van overpad op de zes wegen door het bos. Op het kruispunt staat wat wij nu ken
nen als het Pannenkoekenhuisje. In vroeger tijden was dit een personeelswoninkje met een aardappelveldje ernaast, vertelt Willem Holthuizen. De
merkwaardige Griekse tempelfafade moest de entree van Saxenburg allure geven.
Het Bos - toen nog Bosch - oefende een steeds grotere aan
trekkingskracht uit. In zijn Haarlemsche Jeugdherinneringen geeft
Tadema een levendige beschrijving van het vermaak van
dagjesmensen hier, zo rond 1900. Wandelen, lekker eten,
optredens van straat- of liever gezegd bosmuzikanten en een
ritje door het bos op een ezeltje van Böttger doen de stad
even vergeten. Misschien ook vanwege deze publieke recrea
tieve functie koopt de gemeente het Bos in 1920 voor
221.000,-. Leonard Springer krijgt opdracht een plan te
maken voor een 'beter beloop van de paden'. In de jaren
daarop volgen met zijn inbreng Thijsse's Hof en de Her
tenkamp, waarvoor hij ook het karakteristieke hertenhuis
tekent.
Tijdloos
Het ontwerp van toen blijkt een hoge toekomstwaarde te
hebben. Want ook vandaag heeft het Bos voor Jan en alleman
- jong of oud, arm of rijk, met of zonder hond - iets te
bieden. En hoewel het er altijd fijn rustig is, ben ik er bijna
nooit helemaal alleen. Misschien is dit juist wel een van de
bekoringen. Dat je in dit oude verstilde stukje natuur zoveel
kans hebt op een mooie, toevallige ontmoeting.
Als kind was ik hier nog niet bekend. Toen 'moest ik het
doen' met de Haarlemmer Hout, waar ik vlakbij woonde.
Daaraan doet het Bloemendaalse Bos, dat net als de Hout
bestaat uit typerende verschillende delen, sterk denken.
Inmiddels kom ik hier zo'n 30 jaar. Eerst op mooie wande
lingen met mijn geliefde. Later met mijn kinderen de hertjes
voeren of picknicken aan de enige picknicktafel die het Bos
rijk is. En nu alweer een aantal jaar met mijn hond Jimmy.
Hond en baas
Een hond geeft ritme. Zo steek ik elke ochtend vanaf de
Zomerzorgerlaan het bos in. Voorbij het ronde prieeltje met
jonge acacia. Eenmaal los loopt Jimmy onmiddellijk zijn
neus achterna. Welke hond was waar? Het vrolijke vogel-
gefluit interesseert hem niet. Alles draait om zijn sociale
hondenomgeving. Elke andere hond wordt begroet. Dit
brengt ook baasjes tot elkaar. Terwijl honden om elkaar heen
draaien, loop je wat te kletsen. Eerst over je hond, later over
meer. Niet zelden bloeien er mooie vriendschappen op. De
hondenbaasjes-familie in het Bos is uitgestrekt.
Terwijl ik het Bos in ga, loopt Inger er net uit. Met haar
border collies doet ze mee aan wedstrijden schapen drij
ven. Niet te geloven hoe goed zij haar honden onder appèl
heeft. Bij haar 'Lay down!', liggen ze, ook op honderd meter
afstand. Een tel later komt Asta me tegemoet, de immer
vrolijke poelier van het dorp. Met haar kan je lachen. En al
moet ze naar haar winkel, daarvoor maakt ze graag even tijd.
Mocht je zijn opgestaan met een zompig humeur, dan is dat
nu zeker verdwenen.
Oud en jong
Ik sla linksaf over het open graslandje. Kleine kinderen van
de kinderopvang spelen met een bal. Een ideaal zonnig
plekje, ook ontdekt door de Academie voor Natuurgenees
kunde Hippocrates aan de Koepellaan. Soms zie ik hier een
groepje cursisten met bezemstelen tableaux vivants maken.
LesjeTai chi misschien?
Op het naastgelegen centrale punt van dit bosdeel komen
paden en mensen samen. Schoolklassen, zoals van de Bosch
en Duinschool, die het Bos als hun achtertuin kunnen zien,
doen er spelletjes. Of juf Bep van de Bornwaterschool start
van hieruit een bosschoonmaakactie. Vandaag zijn er CIOS-
studenten, die in drie minuten het hele Bos doorstruinen.
Ok van Batenburg, hier geboren en getogen, heeft heel
vroeger ook CIOS gedaan. Dat schept een band. En al is hij al
sinds mensenheugenis gepensioneerd, hij is nog altijd actief
als zweminstructeur. Dat heeft hem een paar jaar terug nog
een lintje opgeleverd.
18
Ons Bloemendaal, 33e jaargang, nummer 2, zomer 2009
