Landschap als Lens
Door Wenda Stoffel en Erik A. de Jong, gastredacteuren
Dit jaar wordt de Structuurvisie voor de Gemeente Bloemendaal gemaakt: een belangrijk moment voor de ruimtelijke toekomst van deze gemeente
en de aantrekkingskracht en uitstraling van haar landschap, ook ver buiten de eigen grenzen. Dit themanummer wil een aantal bouwstenen aan
dragen voor een dergelijke visie vanuit de invalshoek van Ons Bloemendaal.
Nationaal en internationaal is landschap recentelijk een
centraal gegeven geworden in de discussie over onze zich
steeds meer verstedelijkende toekomst. Waar het groot
ste percentage van de wereldbevolking in de toekomst in
steden woonachtig zal zijn, stijgt de druk op het landschap
en wordt het een steeds kostbaarder bezit. In internationaal
verband probeert men via de aanpak van het zogenaamde
landscape urbanism een visie te ontwikkelen waarbij niet lan
ger de economie van exploitatie en bebouwing van onze
omgeving het eerste gegeven is nog altijd de erfenis van
het optimistische modernisme van de afgelopen 50 jaar. In
plaats daarvan ziet men het landschap als de allereerste lens
waardoor we toekomstige ontwikkelingen moeten zien.
Duurzame drager
Landschap is de duurzame drager van onze toekomst. Land
schap is immers, meer dan architectuur en stedenbouw,
in staat om blijvende ecologische en culturele waarden
integraal te dragen en te verzoenen met economische en
maatschappelijke ontwikkeling en transformatie, mits we
landschap als drager en context op zuivere gronden respec
teren en voorrang geven. Dat vraagt van alle betrokkenen
een nieuwe houding en nieuwe visies. Als nooit te voren
wordt overal in de wereld gesproken over het belang van
grote openbare parken, de rol van water, energie en duur
zaamheid, het belang van ecologische structuren, de rol van
recreatie, het open houden van de landschappelijke ruimte,
de noodzaak tot alternatieven van huisvesting, landbouw en
voedselvoorziening en over landschap als belangrijk erfgoed.
Structuurvisie
Nationaal wordt het raamwerk voor onze gemeentelijke
structuurvisie ingekaderd door de vorig jaar door de Rijks
overheid gepresenteerde Structuurvisie Randstad 2040. Onder
het motto 'duurzaam, concurrerend en mooi', wil het Rijk
voorwaarden scheppen voor ontwikkelingen door investe
ringen. Maar dan wel onder de condities dat zulke ontwik
kelingen klimaatbestendig zijn, en dat zij de bereikbaarheid
en economie en bovenal de kwaliteit van wonen, werken en
leven bevorderen.
Dat doet nogal wat aanspraken op het landschap. De uit
werking van dit beleid dient in de regio plaats te vinden. De
4
Provincie Noord-Holland start de discussie over de Struc
tuurvisie Noord-Holland 2040 middels scenario's die zich
onderscheiden qua aard en sturing van projecten: lokaal of
nationaal. Dit betekent dat er grote verschillen zijn in de
schaal van de projecten en de lokale invloed. De opgaven
blijven dezelfde, de oplossingen verschillen sterk. Dat vraagt
dus op het lokale niveau van Bloemendaal een behoorlijke
politieke en maatschappelijk inzet ten aanzien van een toe
komstige visie. Deze moet integraal van karakter zijn en er
moeten
belangrijke keuzes worden gemaakt met weloverwogen
argumenten. Visie, openheid en goede advisering zijn daar
voor van groot belang. Dat geldt ook voor de participatie
van bewoners van deze gemeente die terdege zullen moeten
nadenken over de toekomst van het unieke landschap waarin
zij zo graag wonen. De overheid stelt dat ook op prijs: ten
behoeve van de Agenda Landschap het het Ministerie van LNV
een rapport verschijnen over Burgers en Landschap. Voorbeelden van
burgerparticipatie en maatschappelijk initiatief (december 2008).
Uniek landschap
Bloemendaal is een unieke gemeente met een uniek land
schap en unieke mogelijkheden: het zou in alle discussies
over het Nederlandse landschap zelfs een voorbeeldfunc
tie kunnen vervullen vanwege de aanwezige potenties en
opgaven. Het is onvermijdelijk dat de gemeente te maken
krijgt met problemen als verdichting van haar bebouwing
gezien de aanwezigheid van de Randstad en Schiphol.
Andere thema's zijn: de ontwikkeling en bereikbaarheid
van de kust, het ontwikkelen van alternatieve energie, de
rol van landbouw in en bij de steden, de rol van het groen
in de Randstad, opvang van water en klimaatbestendigheid,
ontwikkeling en herstel van ecologische waarden en de zorg
voor het landschap als drager van cultuurgeschiedenis.
(Rand Ivoorwaarden
Landschap is een kwestie van kiezen: niet alles kan overal.
Het is belangrijk om ontwikkelingspotenties te benoemen
en ons daarop te richten bij provinciale ontwikkelingen. Ons
Bloemendaal pleit voor grote aandacht voor ecologische en
ruimtelijke (randvoor)waarden en potenties en voor econo
mische investering als deze zich voegt naar het landschap en
Ons Bloemendaal, 33e jaargang, nummer 2, zomer 2009
