Zoveel mogelijk stilte en rust
Johanna Borski, financier van Nederland
Door Geertje Wiersma
Op het landgoed Elswout, aan de rand van de duinen bij Overveen, woonde vanaf 1805 één van Neerlands grootste financiers, de schatrijke
weduwe Johanna Jacoba Borski Van de Velde. Zij stond aan de wieg van de Nederlandsche Bank en ook de ABN AMRO heeft veel aan haar te
danken; meerdere malen schoot zij de Nederlandse Handelmaatschappij en de firma Hope Co, beide voorgangers van de latere ABN AMRO,
financieel te hulp.
Johanna Borski (1764-1 846) was de weduwe van de rijke
beurshandelaar Willem Borski. Na de dood van haar echt
genoot, beheerde zijn weduwe Johanna de enorme nalaten
schap. Gedurende de 30 jaar dat zij aan het hoofd stond van
de firma Wed. W Borski wist zij het vermogen flink uit te
breiden.Tot op hoge leeftijd hield zij niet alleen de touwtjes
van de firma, maar ook die van haar gezin - zij was moe
der van acht kinderen - strak in handen. Op beide fronten
slaagde zij erin haar zaken efficiënt te organiseren. De firma
Wed. W Borski en het hele Nederlandse bankwezen hebben
daarvan de vruchten geplukt.
Zeggenschap
Een weduwe die zeggenschap had in een goedlopend bedrijf
was helemaal niet zo uitzonderlijk als men op het eerste
Koning Willem I, oprichter van de Nederlandsche Bank.
gezicht zou denken. In de negentiende eeuw kende één op
de drie firma's de bepaling dat in voorkomende gevallen de
weduwe van een overleden vennoot het compagnonschap
zou overnemen. Door deze bepaling kreeg de weduwe als
mede-eigenaar bestuurlijke verantwoordelijkheid in de firma
en ze was net als haar mannelijke medefirmanten volledig
financieel aansprakelijk.
In het geval van Johanna Borski komt uit de beschikbare
bronnen duidelijk naar voren dat ze al tijdens haar huwelijk
betrokken was bij het werk van haar man. Als hij op zaken
reis was, nam zij in Amsterdam, privé of op kantoor, zijn za
ken waar. Uit zijn brieven blijkt dat hij zijn zaken met gerust
hart aan haar overliet.
In 1814 was Johanna Borski's keuze om de zaken van haar
overleden echtgenoot voort te zetten een weloverwogen
beslissing die de voorkeur genoot boven de aanwezige alter
natieve oplossingen. Johanna Borski had bij het overlijden
van haar man nog zes minderjarige kinderen. In haar directe
omgeving genoot geen van de mannelijke familieleden de
voorkeur om de financiële scepter over te nemen. Johanna
beschikte echter over alle essentiële kwaliteiten om in Wil-
lem's voetspoor te treden: zijn geld, kennis van zaken en zijn
netwerk.
Daadwerkelijke bestuurskracht
Geen enkele sector in de geldhandel, van de beurs tot be
langrijke aandeelhoudersvergaderingen, was toegankelijk
voor vrouwen. Daarom liet zij zich altijd vertegenwoordigen
door haar zakenpartner Johannes Stoop. Het feit dat Jo
hanna Borski bij de onderhandelingen met bankdirecteuren
of andere zakenpartners niet altijd zelf aanwezig was, wil
echter niet zeggen dat ze geen daadwerkelijke bestuursmacht
in haar firma had. Ieder officieel document was door haar
eigenhandig ondertekend.
Redding van de Nederlandsche Bank
Eén van haar grote wapenfeiten is de redding van de Neder
landsche Bank. De bank was in 1814 opgericht door koning
Willem I met de bedoeling de Nederlandse economie een
nieuwe stimulans te geven. De bank moest nieuwe onderne
mingen gaan steunen, bijvoorbeeld door middel van krediet
verstrekking. Daarbij was bepaald dat het aanvangskapitaal
22
Ons Bloemendaal, 3 4e jaargang, nummer 1, voorjaar 2010
