Contractpensions
Hoe ontvang ik bezoek?
Toen Indië in 1949 Indonesië werdhad dit voor de daar wonende mensen
met de Nederlandse nationaliteit ingrijpende gevolgen. Helemaal voor
hen die officieel Nederlander warenmaar nooit of heel kort in Nederland
hadden gewoond. Voor hen was Indië hun thuisland.
Indonesië:
Nederland:
Door Rosemarij Schotte
Velen zagen geen veilige toekomst in de nieuwe
republieken gingen naar Nederland. Anderen bleven
en namen zelfs de Indonesische nationaliteit aan. In de
loop van de jaren vijftig liepen de spanningen tussen
Nederland en Indonesië hoog op. Steen des aanstoots
was Nieuw-Guinea, dat onder Nederlands gezag
was gebleven. Die spanningen werden in Indonesië
afgereageerd op de daar wonende Nederlanders en op
anderen die ondanks hun Indonesische nationaliteit
primair als Nederlander werden gezien en behandeld.
In 1957 besloot de Republiek Indonesië dat alle
Nederlanders dienden te vertrekken. Veel Indische
Nederlanders kregen spijt van hun keuze voor het
Indonesiërschap en wilden nu alsnog naar Nederland
vertrekken. Zij werden'spijtoptanten'genoemd.
Nederland stond, zacht gezegd, niet te trappelen om al
deze vluchtelingen op te nemen, maar kon uiteindelijk
niet onder zijn verantwoordelijkheid uit. In totaal
zijn zo'n 300.000 Indische Nederlanders in de jaren
vijftig en zestig naar Nederland gerepatrieerd. Na hun
aankomst in de havens van Rotterdam, Amsterdam en
op Schiphol werden zij opgevangen in zogenaamde
contractpensions.
Contractpensions waren over het gehele land verspreid
liggende pensions waarmee de overheid contracten
had afgesloten. De pensionhouders gaven de Indische
Nederlanders, tegen betaling, onderdak en eten. Zodra
bewoners van het contractpension een eigen inkomen
hadden, moesten zij 60% van hun inkomen afstaan aan
de overheid als terugbetaling.
Een bekend contractpension in onze gemeente was Van
Ouds het Raadhuis. Verschillende familie werkten in de
vlakbij aan de Zijlweg gelegen Kousenfabriek Hin. De
meeste kinderen gingen naar school op het Kennemer
Lyceum.
Sommige families verbleven slechts enkele maanden
in het contractpensions, maar het verblijf kon ook
oplopen tot twee jaar. Assimileren was het kernwoord.
Maatschappelijk-werkers 'hielpen' hierbij en zij bepaalden
ook voor een groot deel of een familie op eigen benen
zou kunnen staan.
Het Comité van Kerkelijk Particulier Initiatief voor Sociale Zorg ten behoeve van gerepatrieerden (CCKP)
gaf in 1960 een boek uit met huishoudelijke wenken voor gerepatrieerden. Hieronder een voorbeeld.
1Niet tussen 2 en 4 uur. In sommige
kringen is het helemaal niet ongewoon
bezoek te ontvangen in een nette schone
pyjama. Het klimaat heeft invloed op deze
gewoonte. Na een fris bad in een schone
pyjama, keurig gestreken, kan men best
(niet-offïcieel) bezoek ontvangen.
2. Trappen lopen is geen groot probleem,
daar bezoek als regel niet naar'boven'hoeft
te gaan.
3. Koffie of thee aanbieden. In Indonesië
wordt vaak in de kopjes geroerd en
het lepeltje in het kopje gezet, volgens
verhalen behoort dit bij de Indonesische
hartelijkheid en ook een beetje bij de koffie
toebroek (red. indische manier van koffie
zetten)
4. Koekjes worden meestal in een
trommeltje of stopfles gepresenteerd
(door de warmte worden zij ze gauw slap
en er komen mieren op). Lekkere gezellige
snoeperijen zoals gedroogde pruimen,
manisans en kwe-kwe, eigen gemaakte
koekjes worden zeer gewaardeerd en in
grote hoeveelheid aangeboden. Dit hangt
samen met de grote gastvrijheid en onze
gemakkelijke manier van het leven van
voor de oorlog.:):
1Juiste wel gezellig bezoek tussen 3 en
5 uur, ontvangen in pyjama kent men
hier niet. Een pyjama is om in te slapen en
een luxe pyjama kan men in huis dragen,
maar men ontvangt er bij voorkeur geen
bezoek in.
2. Men laat bij de trap oplopen de
mijnheer voorgaan, bij de trap afgaat
de vrouw voor. Mijnheer is dus altijd
bovenaan!
3. Hier geeft men een lepeltje op een
schoteltje en vraagt: Wilt u suiker en
melk?
4. Hier worden koekjes meestal op een
schaaltje geschikt. Het maakt wel eens
de indrukvan gierigheid als er geen
overvloed ligt, maar zo moet dit niet
worden opgevat.
32