_2E1^E
- c*
Een onbekend gezin
op Elswout
I
J
M otISS tJs
ff/r 4'
2 p
2 i
JmW*
h«jéc^ 41
Ta
fe I
^EL
JB
y^Ewfit
C-v
J? -*®rP nT
u fP' T 5
r mir
- j,
B I
■f - Mi "1 Ml?
t; LV>*, VT ff
www.onsbloemendaal.nl nr. 4 winter 2014 M
1*^ Jl
V* ^*1
V 1 L
7 iV
jot
-V: EH ,fó
*S"'r
wv
2f*^
- ^K_
P" ^Ê-
■Trip
KM?W.
Wim Post
Op een interessant schilderij in de collectie van het Rijksmuseum Twenthe, daterend uit het
einde van de 18de eeuw, is het park van het landgoed Elswout afgebeeld, met op de voorgrond
een echtpaar met twee kleine kinderen. Tot dusver was niet bekend om welk gezin het gaat.
Wim Post heeft getracht hun identiteit te achterhalen.
Schilderij van een jong gezin met op de achtergrond de parkaanleg van landgoed Elswout te Overveen. De parkaanleg met in het
midden een vijver en rechtsboven het tempeltje, is geschilderd door Egbert van Drielst (1745-1818). Het echtpaar met hun twee
kinderen, zijn geschilderd door Adriaan de Lelie (1755-1820). Het familieportret bevindt zich in de collectie van het Rijksmuseum
Twenthe.
www.onsbloemendaal.nl nr. 4 winter 2014
Adriaan de Lelie
Bij het veilinghuis Christie's te
Amsterdam werd op 14 mei 2003 een
schilderij geveild, voorstellend een jong
gezin met op de achtergrond het park
van Elswout te Overveen. Het schilderij,
80,7 cm hoog x 110,6 cm breed, is ongeveer twee eeuwen
in onbekend particulier bezit geweest en bevindt zich
thans in het Rijksmuseum Twenthe te Enschede. De
personen op het schilderij, een echtpaar met twee kleine
kinderen, zijn geschilderd door Adriaan de Lelie (1755
1820) en de lommerrijke achtergrond door Egbert van
Drielst (1745-1818). De moeder zit met het jongste kind op
een bankje, de vader met het oudste kind staat er naast.
Op de voorgrond ligt een aardig hondje, in het midden
een vijver en op de achtergrond ontwaren we een paar
wandelaars. Zij lopen aan de voet van een lommerrijke
helling, de bekende Elswoutse 'Tempelberg, die bekroond
wordt door een prieel of tempeltje. Beide schilders
hebben het schilderij gesigneerd en gedateerd, maar de
jaartallen zijn helaas niet goed leesbaar.
Welk gezin is hier afgebeeld? Verschillende auteurs
hebben geprobeerd die vraag te beantwoorden, maar tot
dusver zonder overtuigend resultaat. Ik meen dat ik daar
nu wel in ben geslaagd.
Familie Boreel
Het landgoed Elswout werd in de vroege 17de eeuw
gesticht door de Haarlemse koopman Carel du Moulin.
Vele eigenaars en bewoners zouden hem volgen totdat
Jacob Boreel Jacobszoon (1746-1794), telg uit een
bekend regentengeslacht en advocaat-fiscaal van de
Amsterdamse admiraliteit, op 23 juni 1781 het toen circa
100 hectare grote landgoed voor 58.000 gulden kocht.
In 1746 werd hij geboren als zoon van mr. Jacob Boreel
Janszoon (1711-1778) en Agneta M. Munter (1717-1761).
Het buitenleven was hem niet vreemd, want als kind
bracht hij de zomers door op het in Velsen gelegen
Beeckestijn, de buitenplaats van zijn ouders. Jacob
trouwde 29 maart 1774 met Johanna Barbara Voet van
Winssen (1744-1790). Het echtpaar kreeg twee kinderen:
Paulina Adriana (1775-1823) en Jacob (1777-1833).
Twee schilders
Van de twee schilders die aan het schilderij hebben
gewerkt, was landschapsschilder Egbert van Drielst
geen onbekende van de Boreels. Vanaf 1791
heeft hij verschillende malen in hun opdracht op
Elswout getekend, deels in samenwerking met de
landschapsschilders Jacob Cats (1741-1799) en Hendrik
Schwegman (1761-1816). Laatstgenoemde was bovendien
de neef van F.U. Schutz, de meester hovenier van Elswout.
De parkaanleg op het schilderij was eind 18de eeuw nog
vrij jong, want kort na Boreels aankoop van het landgoed
had hij aan de bekende tuinarchitect J.G. Michael de
opdracht gegeven om die aanleg te transformeren in de
moderne 'landschapsstijl'. Maar we kunnen met zekerheid
stellen dat de achtergrond het parkbos van Elswout
is omdat een eerdere prent van Van Drielst dezelfde
achtergrond te zien geeft. Zowel op het schilderij als op de
prent is de begroeiing in het park te zien in volle wasdom,
maar in werkelijkheid waren de bomen en struiken nog
vrij klein. Tegenwoordig is op Elswout deze plek bij de
Kleine Vijver en de Tempelberg nog duidelijk te herkennen.
Adriaan de Lelie voltooide het schilderij. Hij was bij uitstek
een portretschilder en schilder van familietaferelen. In
1784 vestigde hij zich in Amsterdam. De samenwerking
tussen Van Drielst en de Lelie was tot stand gekomen via
de tekenafdeling van Felix Meritis in Amsterdam.
De personen op het schilderij
Maar wie heeft De Lelie nu afgebeeld? Het ligt voor
de hand dat hij de eigenaars van het landgoed heeft
geschilderd. Er zijn goede redenen om aan te nemen dat
Gezicht over de kleine vijver naar de Tempelberg op Elswout. Prent gemaakt in 1796 door E.van Drielst,
H. Schwegman en J. Cats (NHA 53002819G).
hf;.M
U-P if WS ^L
p- V
"l
j-*. 1
/Vi f"
«F i
I r
FtW
