De Relle en het Boerenlaantje
Een speurtocht door oud Aerdenhout
Arnold Pieterse
Met de nieuwe wijk Haringbuys verandert er weer veel in Aerdenhout. Maar hoe zag het er
hier vroeger uit? De Relle en het Boerenlaantjeeen beekje en een oude weg, beide nagenoeg
verdwenen, doorkruisten vroeger (tot ongeveer 1920) het stukje grond dat later de achtertuin
zou worden van het ouderlijk huis van Arnold Pieterse op de Teding van Berkhoutlaan 45.
Hij is in de geschiedenis van dit stukje Aerdenhout gedoken.
De Relle omstreeks 1920-1926 met op de achtergrond de tuinmanswoning die in 1920 is gebouwd in opdracht van
Jhr. Mr. P. Teding van Berkhout, de toenmalige eigenaar van het landgoed Boekenroode. De tuinmanswoning, waarvan
later het dak is verhoogd, staat tegenwoordig op het adres Teding van Berkhoutlaan 47.
lUtv'HHrt
KcMtett.tf&£
.M.drfciibdstii
vaart
Detail uit de kaart van Melchior Bolstra uit 1746. Bij de rode ster kruist de Relle (op de kaart is de naam 'de Rel')
het Boerenlaantje, dat in die tijd Bijweg werd genoemd. Bij de blauwe ster sluit de Kerklaan (de latere Boekenroodeweg)
aan op het Boerenlaantje. Sommige namen op de kaart zijn ter verduidelijking toegevoegd.
Bron: Collectie Hoogheemraadschap van Rijnland A 4484
Het deel van onze tuin, dat
oorspronkelijk bij de buitenplaats
Boekenroode hoorde, maakte van
1923 tot 1944 deel uit van het terrein
van de familie Westerwoudt op de
Boekenroodeweg 7A. Toen dit terrein
in 1944 werd verkaveld, kon mijn vader een deel
van het oude Boerenlaantje en een oude moestuin
bij onze tuin voegen. Indertijd was er in dit nieuwe
gedeelte van onze tuin nog maar een klein poeltje
over van de Relle en dat is al vrij snel gedempt. Maar
het stuk van het Boerenlaantje, geflankeerd door
dikke eikenbomen, met aan de westkant een smal
voetpaadje, was nog bijna in de oorspronkelijke staat.
Tegenwoordig is hier niet veel meer van over. De tuin
is sinds 1975 geen eigendom meer van mijn familie
en door de bouw van nieuwe huizen op de Teding
van Berkhoutlaan 51 en 53, zijn de meeste sporen uit
het verleden verdwenen. Wat is er bekend over de
geschiedenis van de Relle, een zogenoemde duinrel,
en het Boerenlaantje?
De Relle
Duinrellen kunnen worden gedefinieerd als 'gegraven,
ondiepe watergangen waarin kwelwater uit de
duinen kan afstromen naar een lager gelegen gebied.
Vroeger kwamen deze beekjes veel voor in het
duingebied langs de Nederlandse kust, maar door
afgravingen, drinkwaterwinning en bebouwing zijn
zij op de meeste plaatsen nagenoeg verdwenen.
De Relle had zijn oorsprong in de buurt van de
buitenplaats Groot-Bentveld en stroomde vandaar
meanderend naar de Houtvaart. Het beekje staat
duidelijk aangegeven op een kaart van Melchior
Bolstra uit 1746 en een rode ster, die ik op de
kaart heb ingetekend, laat zien waar de Relle het
Boerenlaantje heeft gekruist.
In 1997 waren er nog sporen van de Relle terug te
vinden langs de Zuidlaan, tussen de Leeuwerikenlaan
en de Koekoeksweg, bij de Van Lennepweg, in de tuin
van het huis Boekenroodeweg 4, dat zelfs de naam
'De Relle' kreeg, en langs de Antoniusschool in de
Teding van Berkhoutlaan.
hUrblaaK.
