Wij lazen het interessante artikel
van de heer Piet van der Ham in
het winternummer van uw blad
over de (gesloopte) woningen
aan de Dompvloedslaan in een
wijkje zonder naam.
Oudere Overveners spraken
echter altijd over de huizen
van 'de Schans', waarmede de
bovenvermelde woningen
werden bedoeld. Men sprak
altijd met enige gène over
de bewoners van 'de Schans',
er werd kennelijk getwijfeld
aan de onberispelijke
levenswandel van enige
bewoners. De meeste mannen
van de buurt verdienden
hun brood als werknemer
van de aangrenzende
bloembollenkwekerijen (o.a. W.J.
Eldering Zn, Nic. H. Roozen
Hz (Willemsoord) en zijn zoons
Henri en Paul Roozen, Gebr.
Koolhoven).
Waarschijnlijk duidt de naam 'de
Schans' op militaire activiteiten
in het verleden.
In het fotoarchief van de R.K.
Kerk van Overveen berusten
drie foto's van 'de Schans', twee
hebben betrekking op de
woningen evenwijdig met de
Dompvloedslaan, de derde op
de woningen die haaks stonden
op de weg. De eerste twee foto's
dateren uit 1939 en 1964, de
derde uit 1985.
Het zal u niet verbazen, dat
wij het huidige buurtje weer
de oude naam zouden willen
geven, namelijk 'de Schans'!
H. Mandjes te Haarlem
De naam de Schans, die
Mandjes noemt is bij meer
mensen bekend. Ook In
het standaardwerk van Pier
Hoekstra over Bloemendaal
uit 1947 wordt De Schans in
één adem genoemd met de
Dompvloedslaan. Maar wat is de
oorsprong van beide namen?
De Dompvloedslaanlaan is
genoemd naar een duinbeekje,
De Dompvloet of Dompelvloet,
dat behoorde tot het
stroomgebied van de Delft.
Interessant is een schilderij
in het Frans Hals museum:
Gezicht op een blekerij in de
Dompvloed te Overveen in
de 17e eeuw. In de verte is de
Bavo van Haarlem zichtbaar en
tussen de blekerij en de Bavo
valt de Dompvloet waar te
nemen met aan de noordzijde
een wal met begroeiing.
Waarschijnlijk is dat een soort
rivierduintje, opgeworpen
door de Dompvloet en nadien
gegroeid door aangewaaide
vegetatiesoorten. Het lijkt
logisch dat dit de plek werd
waar mensen nadien zijn
neergestreken. Wellicht dat
afbeeldingen uit latere jaren
mijn veronderstelling kunnen
bevestigen dat de Schans een
natuurlijke oorsprong heeft en
daarmee de naam kreeg van
een wal, die doet denken aan
een verhoging die militairen
in het verleden opwierpen als
verdedigingswerk. De naam
de schans is dan wel logisch
omdat de woningen aan
het begin van de 20e eeuw
grotendeels pal langs de rijweg
werden gebouwd. De 'huisjes'
vormden zo een schans tussen
de Dompvloedslaan en het
grasland met slootjes dat reikt
tot aan de Kleverlaan in het dorp
Bloemendaal.
Er is ook een geheel andere
verklaring voor de naam de
Schans mogelijk. Die sluit aan
op de suggestie van Mandjes
dat niet alle bewoners een
onberispelijke levenswandel
kenden. De naam de Schans
is namelijk ook de verkorting
van de Ommerschans in
Overijssel. De Ommerschans
werd omstreeks 1625 als
verdedigingswerk gebouwd
om Groningen en Friesland te
verdedigen tegen de Spaanse
troepen. Vanaf het begin van
de negentiende eeuw werd
het gebruikt als dwang- en
opvoedingskolonie en later
als opvoedingsgesticht voor
jongens. Het valt moeilijk meer
na te gaan of er in het verleden
een relatie heeft bestaan met
de Schans in Overveen. Wel
meldde een oud-bewoonster
van een van de 'huisjes' aan
de Dompvloedslaan mij dat
de naam de Schans voor haar
bekend stond als scheldwoord.
Het is intrigerend of bij de
Schans sprake is van realiteit of
mythevorming.
Piet van der Ham,
24 februari 2015
