Om de kwaliteit van
onze ruimte
Een gesprek met Max van Aerschot
www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2015
Leeuwerikenlaan in Aerdenhout. Ruim verkaveld wonen in een arcadisch parklandschap aan gebogen en
geaccidenteerde wegen. De private en publieke ruimte wordt slechts gescheiden door lage hekken of hagen
waardoor transparantie ontstaat.
gescheiden. Het groen is vrijwel uitsluitend privaat van
karakter en staat in rond de villa's gelegen tuinen die
veelal door hekken met een hoogte van een meter
van de openbare weg worden gescheiden. Er is een
zichtrelatie tussen publiek en privaat. De ruimten lopen
visueel in elkaar over waardoor het idee van wonen in
een arcadisch parklandschap gestalte wordt gegeven.
Opmerkelijk is de eenvoudige en slanke vormgeving
van de erfafscheidende hekken. Ze komen tot op
borsthoogte en bestaan uit smalle metalen bogen,
verticaal houtwerk of gaas tussen t-profielen.
Middenstandswijken
De andere woongebieden, veelal aangeduid met
de term middenstandswijken of tuinwijkachtige
woongebieden, zijn intensiever verkaveld en door de
ligging op de lagere veengronden is het gebogen
wegenplan niet geaccidenteerd. Dit wegenplan bestaat
uit een centrale rijweg, geflankeerd door geteerde of
betegelde trottoirs die eveneens door klinkerranden
van de rijweg worden gescheiden. In tegenstelling
tot de villaparken zijn de trottoirs veelal beplant met
straatbomen. De relatie tussen publiek en privaat is
door de lage erfafscheidingen sterk aanwezig. Meer
dan in de villaparken bestaan de erfafscheidingen uit
buishekken met gaas maar het transparante ruimtelijk
beeld is ook hier aanwezig.
Hoewel nog steeds van een hoge ruimtelijke kwaliteit
kent het Bloemendaalse straatbeeld van 2015 minder
rust en transparantie dan in het midden van de vorige
eeuw. Uit oogpunt van verkeersveiligheid noodzakelijk
geachte verkeersmaatregelen hebben hierop
hun invloed. Profilering, vluchtheuvels, betonnen
stoepranden, in grijze betonklinkers uitgevoerde
verkeersdrempels en hoge lichtmasten zijn blijkbaar
moeilijk in overeenstemming te brengen met de
identiteit van het buitenwonen en vormen hierdoor
een inbreuk op de ruimtelijke kwaliteit hiervan.
Hoge hagen
Ook de transparantie van de openbare ruimte is
veranderd. In de villaparken zorgen hoge hagen voor
een scheiding tussen publiek en privaat. In de dichter
bebouwde middenstandswijken en tuinwijkachtige
buurten hebben deze hagen hetzelfde effect. Omdat
de hoogten onderling sterk verschillen, ontstaat
met name bij straten met geschakelde bebouwing
een onrustig straatbeeld. De redenen hiervoor zijn
begrijpelijk. Het leven is informeler geworden en
speelt zich vaker af in tuinen die voorheen alleen
een zichtfunctie hadden, de behoefte aan privacy is
hierdoor groter dan in het midden van de vorige eeuw.
Dit gaat echter ten koste van de door transparantie
bepaalde kwaliteit van de openbare ruimte. Een
transparantie die onlosmakelijk is verbonden met
de door de ontwerpers bedoelde beleving van de
ruimtelijke kwaliteit. Met enige scherts kan een
wandeling in het Bloemendaal van 2015 op diverse
plekken worden gekarakteriseerd als een perspectief
vernauwende doorgang tussen hoge hagen. Wel
groen, maar niet transparant.
Elsbeth van Olffen en Gert Jan van Setten
Ook in onze keurige gemeente gebeuren wel eens rare dingen. Bij de oude Bloemendaalse
Hervormde Kerk dreigt ineens een buitensporig bouwsel te verrijzen, dat sommigen aan de
Ka'ba (kubusvormig gebouw. Islamitisch heiligdom in de grote moskee in mekka-red.) en
anderen aan een bovenmaats buitengemak doet denken. Het hoofdgebouw van Meer en Berg,
nationaallieu de mémoire', staat te verkommeren. Ineens verdwijnen er gezonde bomen aan
de Brederodelaan. Kan het anders? We praten daarover met Max van Aerschot, Bloemendaler
en stadsbouwmeester van Haarlem.
