Signalement
OproepReactieMededelingen
Alstublieft mevrouw!
Literaire wandeling naar de Ruïne van Brederode
Tentoonstelling NAAR ZEE - het DNA van 4
badplaatsen Zandvoort -Bloemendaal -IJmuiden -Wijk aan Zee
32 www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2015
Auteur: Tialda Hoogeveen
ISBN 978 94 004 0239
Prijs 16,90 paperback en e-book
Marie - Christine Marres
Vóór de Tweede Wereldoorlog was het gebruikelijk
dat meisjes uit minder gegoede kringen in betrekking
gingen bij welgestelde huishoudens van boeren,
advocaten, middenstanders, artsen, burgemeesters en
fabrieksdirecteuren. Veel mensen zullen iemand kennen
die in haar jeugd als meisje voor dag en nacht gewerkt
heeft, of wellicht zelf een dienstbode in huis gehad
hebben. In Alstublieft mevrouw zijn zeven portetten
opgetekend van meisjes die al op jonge leeftijd gingen
dienen. Na hun 12de waren de meisjes niet meer
leerplichtig en gingen ze werken. Of ze nou goed
konden leren of niet maakte geen verschil: goed leren
huishouden, daar had je wat aan. Ze hielpen hun eigen
moeder of gingen elders in de kost. Zo hadden vader en
moeder een mond minder te voeden en het geld dat
hun dochter verdiende konden ze goed gebruiken. Het
loon dat het meisje verdiende droeg ze namelijk meestal
thuis af. Eenmaal in de kost konden de meisjes zich niet
beroepen op enige arbeidsvoorwaarde. Ze vonden
hun bescherming in de sociale controle, verzuiling,
duidelijke omgangsvoren, maatschappelijke
verhoudingen en etiquette van de vooroorlogse
tijd. Een van de meisjes die op een herenboerderij
terecht kwam, was boerenknecht en meid tegelijk.
Ze werkte 12 uur per dag, 6 dagen per week; hiermee
verdiende ze in het eerste jaar 40 gulden per jaar,
in de daarop volgende jaren was dat 80 gulden.
Anderen verdienden 2,50 of 3 gulden per week.
De dienstbodes die ergens werkten waar geregeld
diners of, zoals één vrouw vertelde, bridgeavonden
georganiseerd werden, verdienden beter.
Fooi
Gasten lieten nogal eens een fooi achter op tafel voor
het personeel. Dit geld hielden ze zelf. Hun positie
in het gezin verschilde ook enorm. De een werd
beschouwd als lid van het gezin, de ander at alleen
in de keuken. Veel vrije tijd hadden ze niet. Na de
zondagsmis gingen even terug naar de eigen familie
en een avond in de week gingen ze wandelen met
vriendinnen. Dat waren de gelegenheden waarop
ze leeftijdgenoten ontmoetten en veelal ook hun
toekomstige man. Wanneer een meisje trouwde
stopte ze met dienen. Als in boerengezinnen één van
de dochters van de werkgever oud genoeg was en
het werk in het huishouden kon overnemen, kwam
er ook een eind aan het dienstverband. Pas in de
jaren 60 veranderden de werkomstandigheden voor
de dienstbodes. De vrije zaterdag werd ingevoerd,
de werkweek werd in gekort, mensen kregen
vakantiedagen en ziektegeld. Voor veel welgestelde
huishoudens werd een meisje voor dag en nacht
domweg te duur.
Geen spijt
Alstublieft mevrouw geeft een goed beeld van de
Nederlandse maatschappij van vóór en tijdens
de Tweede Wereldoorlog. Men leefde vanuit de
overtuiging dat waar je wieg had gestaan, je verdere
leven werd bepaald. Zo vroeg een vader zich af of zijn
katholieke dochter wel kon werken in een protestants
gezin en kon een kind uit een arbeidersgezin niet
zomaar naar een lyceum. Geen van de geïnterviewde
dames kijkt met spijt of wrok terug op haar leven als
dienstbode. Wel wilden ze allemaal dat hun dochters
verder leerden na de lagere school, zodat ze meer
kansen zouden krijgen dan zijzelf gehad hadden,
www.onsbloemendaal.nl nr.2 zomer 2015 33
Zaterdagochtend 29 augustus 2015, 10.30-12.30 uur. o.l.v. Wim Vogel
Deze ochtend gaan we weer genieten van Wim Vogels literaire en historische kennis tijdens een
wandeltocht die begint bij de Bergweg in Bloemendaal en via de duinen eindigt bij de Ruïne van Brederode
in Santpoort. Wim Vogel is neerlandicus en schrijver van het boek Het verrukkelijk gelegen Overveen en
Bloemendaal. We starten met een kopje koffie bij Bartje Bloemendaal aan de Brederodelaan, vandaar neemt
Wim Vogel u via het meertje van Caprera, de Bergweg, de begraafplaats en Meer en Berg mee naar de Ruïne
van Brederode. Halverwege ontmoeten wij een boswachter van Natuurmonumenten die ons, het normaal
niet toegankelijke duingebied dat voorheen bij het Provinciaal Ziekenhuis hoorde, door zal loodsen. Wij
lopen hier langs het openluchttheater en eindigen bij de Ruïne van Brederode die u eventueel op eigen
gelegenheid kunt bezoeken. Vanaf hier is het ongeveer 20 minuten teruglopen naar het beginpunt van de
excursie. De wandeling duurt anderhalf tot twee uur.
Tijd: zaterdagochtend 29 augustus, 10.30 uur
Verzamelen: Restaurant Bartje Bloemendaal, Brederodelaan 80, Bloemendaal
Eigen bijdrage: 5 euro
Maximaal aantal deelnemers: 25
Opgeven bij Fieke van Hulst: activiteiten@onsbloemendaal.nl of 023-5258694
In het ABC Architectuurcentrum Haarlem, Groot Heiligland 47, is de tentoonstelling "Naar Zee,
badplaatsen van Zuid-Kennemerland" te zien. Op de tentoonstelling presenteren de vier badplaatsen
Zandvoort, Bloemendaal, IJmuiden en Wijk aan Zee zich. Verleden, heden en toekomst (het DNA) van de
badplaatsen nemen een belangrijke plaats in. Verbindende elementen zijn het (duin)landschap en de
verkeersverbindingen met het achterland. Via beeld en tekstmateriaal, waaronder ook oude filmpjes, wordt
aandacht besteed aan karakteristieke elementen zoals oude en nieuwe panden of landschap maar ook
bijzondere nooit of recent gerealiseerde projecten.
De tentoonstelling is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de betrokken gemeenten. Tijdens
de tentoonstelling worden lezingen, discussiebijeenkomsten en wandel/fietsexcursies georganiseerd. Voor
nadere informatie hierover wordt verwezen naar de website van het ABC www.architectuurhaarlem.nl
De tentoonstelling loopt tot en met 30 september.
n.M 1
