Architect Jan Stuyt bouwde
elf villa's in de
gemeente Bloemendaal
8 www.onsbloemendaal.nl nr. 4 winter 2015
Michel Duco Crop, die gehuwd was met de
gefortuneerde Liede Tilanus. Stuyts volgende
opdrachtgevers komen vooral uit kringen van
succesvolle - vaak katholieke - fabrikanten,
bankiers en zakenlieden, die in de opkomende
industrie en het bankwezen of in de koloniën
fortuin hadden gemaakt en in een vrijstaande villa
ver buiten de overvolle stad wilden wonen. Per
trein en tram waren hun kantoren gemakkelijk
te bereiken, voor zover de heren al niet over een
eigen auto beschikten. Stuyt had een scherp
oog voor de omgeving waarin hij bouwde en
hechtte veel waarde aan harmonie met de
omringende natuur. Stuyts ontwerpen kwamen
meestal tot stand in nauwe samenspraak met zijn
opdrachtgevers. Hij leek soms meer te hechten
aan goed overleg met de bouwheer dan aan
persoonlijke stijlvoorkeuren en hij liet zich weinig
gelegen liggen aan architectonische trends. De
reeks villa's die Jan Stuyt in Bloemendaal bouwde
vertoont dan ook veel variatie.
Bol en stuiter, het logo van Stuyt
Toch is er wel een aantal kenmerkende
stijlelementen in Stuyts werk te ontdekken. Hij
liet zich in zijn jonge jaren inspireren door de
Engelse landhuisstijl en later door de sobere
Hollandse baksteenbouw die al te vinden is
in de zeventiende- en achttiende-eeuwse
buitenplaatsen. In navolging daarvan bouwde
Stuyt vaak eenvoudige rechthoekige huizen
onder een groot schilddak, aangepast aan
de nieuwe tijd met erkers, luifels, balkons en
uitgebouwde serres. Ook de ronde ramen
en de driehoekige dakkapellen vormen een
'handelsmerk' van Stuyt. Als sierend element op
schoorstenen, dakkapellen, hekjes, balustrades
en bij toegangspoorten gebruikte hij veelvuldig
een bol of stuiter, ongetwijfeld een verwijzing
naar zijn naam, dat hij als een soort logo op 'zijn'
huizen plaatste. Het blijven echter eenvoudige
vormen die Stuyt toepaste voor verlevendiging
van de villa's en hij was terughoudend in de
ornamentering. Voorname soberheid, zonder
onnodig vormvertoon, dat beeld dienden de
huizen uit te dragen.
In de laatste jaren is er duidelijk waardering voor
het werk van Jan Stuyt ontstaan, ook als bouwer
van villa's, waarvan een aantal inmiddels op de
provinciale en gemeentelijke monumentlijst
staat. Kortom, Stuyt was een bijzonder veelzijdig
Hilverheuvel, Midden Duin en Daalseweg 29, Bloemendaal
Ackummerduin, Huyghens Backerlaan 2, Bloemendaal
www.onsbloemendaal.nl nr. 4 winter 2015 9
architect, die ook op het gebied van de
particuliere woningbouw voor de welgestelden
zijn talenten ten volle heeft benut.
Villa's van Jan Stuyt in Bloemendaal
1'Onder de Beuken', M. Bauerlaan 15,
Aerdenhout. Bouwjaar: 1898. Opdrachtgever
Michel Duco Crop, kunstenaar.
2. 'Willemshoeve', Bloemendaalseweg
223, Overveen. Bouwjaar: 1900. voor
J.F. Eldering, bollenkweker.
3. 'De Distel', Oosterduinweg 254,
Aerdenhout. Bouwjaar: 1900. Later uitgebreid
voor mr. F. Willekes Macdonald, advocaat.
4. 'Maria Hoeve', Ruysdaelweg 18,
Overveen. Bouwjaar: 1902, samen met Jos
Cuypers. Opdrachtgever H. Bijvoet.
5. 'Wenduyne', Zwarteweg 12,
Aerdenhout. Bouwjaar: 1903, samen met
Jos Cuypers. Opdrachtgever J.C. van Tienhoven.
6. 'Vredehoeve', Oosterduinweg 260,
Aerdenhout. Bouwjaar: 1903, samen met
Jos Cuypers. Uitgebreid in 1905. Opdrachtgever
A. Breitenstein, handelsagent.
7. 'Hilverheuvel', Midden Duin en
Daalseweg 29, Bloemendaal. Bouwjaar: 1905,
samen met Jos Cuypers. Verbouwd in 1914
door Jos Cuypers. Opdrachtgever K.E. Veltman,
bankier.
8. 'Varenberg', Midden Duin en
Daalseweg 12, Bloemendaal. Bouwjaar: 1907
1912, samen met Jos Cuypers. Opdrachtgever
E.A. Veltman, bankier.
9. 'De Heerd' (Ackumerduin),
Huyghens Backerlaan 2, Bloemendaal. Bouwjaar:
1909, samen met Jos Cuypers. Opdrachtgever
C.N.J. Moltzer, directeur firma Lucas Bols.
10. 'De Hazelaar',
Aerdenhoutsduinweg 2-4, Aerdenhout.
Bouwjaar: 1909, samen met Jos Cuypers.
Opdrachtgever P. van Cranenburgh.
11. 'Klein Hartenlust', Zuider
Stationsweg 2, Bloemendaal. Bouwjaar: 1911.
Opdrachtgever E.C. Dekker.
De Hazelaer, Aerdenhoutsduinweg 2-4, Aerdenhout
Klein Hartenlust, Zuider Stationsweg 2, Bloemendaal
Literatuur
- Jeroen Goudeau en Agnes van de Linden (red.), Jan Stuyt (1868
- 1934een begenadigd en dienend architect (Stichting Nijmeegse
Kunsthistorische Studies, Nijmegen 2011).
- Kees Veelenturf, 'De wereld van architect Jan Stuyt, Piet Gerrits,
Willibrord Verkade en de School van Beuron' in: Desipientia:zin waan.
Kunsthistorisch tijdschrift, jrg 18 (voorjaar 2011) nr 1, pp. 36-43.
- H. Spijkerman, 'Onder de pannen, 100 jaar woningwet' in:
Ons Bloemendaal jrg.25 (herfst 2001) nr.3.
- Kees Veelenturf, 'Een kosmopolitische kameleon in Heemstede:
architect Jan Stuyt', in: Heerlijkheden, tijdschrift over de geschiedenis van
Heemstede en Bennebroek, jrg 38 (najaar 2011) nr 150, pp. 57-64.
- Wim Post, De monumenten van de gemeente Bloemendaal: Aerdenhout,
Bennebroek, Bloemendaal, Overveen en Vogelenzang
(NPD Communications Zandvoort 2011).
Foto's: Hillebrand de Lange
