www.onsbloemendaal.nlnr. 3 najaar2016
Ingrijpende verbouwing door
Gerrit Th. Rietveld
De nieuwe eigenaren Jan en Ada Hondius-
Crone lieten de bibliotheek van Hildo Krop en
de eetkamertafel en -stoelen van de Oranje
Nassaulaan verplaatsen naar Vijverhof. Het interieur
van de salon, en de kasten en het buffet uit de
eetkamer bleven in het Amsterdamse huis. De
overkomst van de Krop-bibliotheek was niet de
meest drastische ingreep in het huis, want het
echtpaar liet door (binnenhuis-) architect Gerrit
Rietveld een grondige verbouwing uitvoeren. Het
was zijn tweede grote project in Bloemendaal. Kort
ervoor, in 1933/34 bouwde hij voor de Hongaarse
violist Zoltan Székely een huis op de Johannes
Verhulstweg 70.
Op Vijverhof brak hij muren door, maakte een
nieuw modern trappenhuis en in de straat- en
zijgevel bracht hij grote ramen aan, die tot de
eerste verdieping reikten. Bij de ingang werd een
plaquette aangebracht ter herinnering aan de
verbouwing en de bekende fotografe Eva Besnyö
werd gevraagd het nieuwe interieur vast te leggen.
'Bloemendaalsch Bloei' en EKAWO
Ada Crone en Jan Hondius werden actief in
het culturele en maatschappelijk leven in de
omgeving. Zo was hij van 1937 tot 1939 lid van de
Bloemendaalse gemeenteraad, waar hij het - nooit
gerealiseerde - plan lanceerde om in samenwerking
met 'Bloemendaalsch Bloei' een museum te
beginnen. Ada raakte betrokken bij de stichting
van EKAWO (Eén Kamer Woningen) te Haarlem.
Het paar was ook veel op reis. Geregeld gingen ze
naar Ascona voor bijeenkomsten van Eranos, een
gezelschap dat de ideeën van de filosoof Carl G.
Jung verspreidde.
Munitiedepot voor luchtafweergeschut
Ada's zoon Herbert von Saher vertrok in 1940 als
student naar Amsterdam. Vlak vóór de Duitse
inval had hij op het Kennemer Lyceum schriftelijk
eindexamen gedaan, vlak daarna mondeling. In
Amsterdam studeerde hij economie, weigerde
de loyaliteitsverklaring te tekenen en ging in het
studentenverzet. Zijn moeder en stiefvader waren
in 1943 gedwongen Vijverhof te verlaten, omdat het
Park Duin en Daal werd gevorderd door de Duitsers.
Ada en Jan vertrokken naar Amsterdam, niet naar
de Oranje Nassaulaan, maar naar De Lairessestraat
12. In Villa Vijverhof kwam een munitiedepot voor
luchtafweergeschut. Het jongensinternaat Uthem
werd in de oorlog opgeheven.
Salon en eetkamer naar musea
Het echtpaar Hondius-Crone keerde na de
bevrijding niet meer terug naar Bloemendaal,
maar van De Lairessestraat verhuisden ze naar het
vroegere huis van Ada aan de Oranje Nassaulaan 10.
In Amsterdam pakten zij ook hun oude leven weer
op. Ada Hondius ging Grieks studeren en verdiepte
zich in archeologie en Romeinse geschiedenis. In
1955 verscheen haar boek The temple of Nehalennia
at Domburg. Jan Hondius werd secretaris van de
hoofdredactie van Het Parool en tussen 1961 en
1964 was hij directeur van de Internationale School
voor Wijsbegeerte in Leusden. Na zijn dood in 1977
bleef Ada op de Oranje Nassaulaan. Pas bij haar
vertrek in 1984 schonk zij het nog steeds aanwezige
salon-interieur van Krop aan het Rijksmuseum en
het buffet en de kasten uit de eetkamer gingen naar
het Amsterdams Historisch Museum.
Fotostudio in gesplitst huis
Na het vertrek van de Duitsers werd Vijverhof in
1947 gekocht door de familie Stheeman, die de
enorme verbouwing door Rietveld grotendeels
ongedaan liet maken. Het moderne trappenhuis
werd afgebroken en de ramen aan de achterzijde
kwamen weer in de oorspronkelijke staat.
De volgende eigenaren waren twee broers die
het huis in 1974 kochten en splitsten. Rechts, op
nummer 27, kwam piloot Richard Vissers met zijn
gezin en het linker gedeelte, het nieuwe nummer 25
B, behoorde aan fotograaf Joop Vissers. Op zolder
richtte hij zijn fotostudio in en de oude keuken
gebruikte hij als achtergrond voor foto's die hij en
zijn vrouw, de journaliste Marijke Vissers, maakten
voor het kookboek van Maja Krans, Inmaken
(Gottmer Haarlem 1975). In de kelder troffen zij nog
patronen aan uit de tijd van het munitiedepot. Zij
verkochten hun deel van het huis in 1979 aan mijn
oud-klasgenoot Raymond Smit. Broer Richard bleef
op nummer 27.
Herinneringen aan vroegere bewoners
Op de Midden Duin en Daalseweg 25B
en 27 herinneren nog enkele zaken aan
de vroegere bewoners. Natuurlijk de
studeerkamer van Hildo Krop en er is nog
een plafondlamp van Rietveld. Het grote
raam dat hij aan de achterkant maakte
was door de familie Stheeman verwijderd,
maar het raam aan de straatkant bleef
gehandhaafd. En er is nog meer. De
grootvader van Herbert von Saher liet eind
negentiende eeuw gipsafgietsels maken
van reliëfs van de Borobudur, die bij de
Nederlandse inzending geëxposeerd werden
op de Wereldtentoonstelling van 1900 in
Parijs. Na afloop werden ze ingemetseld in
het trappenhuis van het Koninklijk Instituut
voor de Tropen, met uitzondering van een
paar kleine afgietsels die de oude heer Von
Saher zelf mocht houden. Ze verhuisden
mee met Ada Crone naar de Vijverhof. Daar
hangen ze nog steeds en worden in ere
gehouden door Richard Vissers.
Veiling bij Sotheby's
Tot slot: in december 2013 werd bij
Sotheby's in New York 'a rare walllight from
the Vijverhof residence' van Gerrit Rietveld
geveild. Een raadsel is wie de lamp ooit
verwijderde uit de villa en hoe hij in New York
terecht kwam.
Met dank aan Jan Eldering, Herbert von Saher,
Raymond Smit en Richard, Joop en Marijke
Vissers.
Literatuur
E. van Everdingen, Zestig jaar Internationale
School voor Wijsbegeerte (Assen/Amsterdam
1976).
Dorothée van Hooff, Totdat langzaam
uw beeltenis is verdwenen (Begraafplaats
Westerveld Velsen 1990).
Wendingen. Maandblad voor Bouwen en
Sieren. Interieurs 2 (1927).
www.onsbloemendaal.nl nr. 3 najaar 2016 25
Rietveld lamp in 2013 verkocht bij Sotheby's New York
Gipsafgietsel van de Borobudur
(foto Richard Vissers)
