'Na de analyse de schaamte'
Twaalf etsen van Anton Heyboer in Aerdenhout
Het midden deel van het werk van Anton Heyboer
Inge de Wilde
Een echtpaar zoekt in 1995 een huis in Aerdenhout en hun oog valt op een
twee-onder-één kap villa uit 1933. Een typisch jaren dertig huis. Met één zeer
opvallend 'detail.'
www.onsbloemendaal.nl nr. 3 najaar 2016
Henkes, naam van de opdrachtgever
Signatuur Anton Heyboer
Jaartal 1963
Aan een wand in de woonkamer bevindt
zich een kunstwerk van drie meter
breed en tweeënhalve meter hoog, dat
onmiddellijk herkenbaar is als een werk
van Anton Heyboer (1924-2005). Het
echtpaar vindt het mooi en intrigerend
en zij kopen niet alleen het huis, maar ook het
kunstwerk. Dat laatste voor vijfduizend gulden.
Het zou ook bijna onmogelijk zijn geweest het huis
zonder de Heyboer te kopen, want het enorme
werk, bestaande uit twaalf etsen, elk één meter
breed en 65 centimeter hoog, zit achter een grote
glasplaat in de wand geschroefd.
Gerke Henkes
De verkoopster van het huis in Aerdenhout, Joke
Heyboer, was een vier jaar oudere zuster van de
schilder. Zij had de halve villa in 1958 gekocht
samen met haar toenmalige man Gerke Henkes,
directeur van J.H. Henkes Grafische Bedrijven in
Haarlem. Anton Heyboer was in 1950 getrouwd
met Elsa Wijnands; al snel kreeg hij psychische
problemen en werd opgenomen in het psychiatrisch
ziekenhuis 'Meer en Berg' in Santpoort. Na zijn
ontslag in mei 1951 begon hij een bohemienachtig
leven, werd lid van kunstenaarssociëteit 'Teisterbant'
in Haarlem en sloot vriendschap met Godfried
Bomans en Harry Mulisch. Toen Elsa en Anton in
1952 een zoon, Andries, kregen, verhuisden ze
naar Klein Heiligland 1 in Haarlem, het adres van
drukkerij 'De jonge wolf' van Antons zwager Gerke
Henkes. Het gezinnetje woonde op de bovenetage
en beneden werkte Heyboer aan zijn etsen. Lang
hield zijn huwelijk niet stand. In 1953 scheidden
Anton en Elsa en zij verlieten het pand aan het
Heiligland.
Een aanbouw van drie meter in Aerdenhout
Heyboer bleef ondanks zijn vertrek uit de Henkes-
drukkerij contact met zijn ex-zwager houden, ook
toen begin jaren zestig huwelijksmoeilijkheden
ontstonden tussen Ger Henkes en Antons zuster
Joke. De echtelieden gingen in analyse en maakten
na enige tijd een nieuwe start in hun Aerdenhoutse
villa. Bij die nieuwe start hoorde ook dat het huis
door hen werd uitgebreid met een drie meter
diepe aanbouw aan de achterzijde. Voor een van
de wanden van deze aanbouw maakte Anton
in 1963 twaalf etsen met afbeeldingen van drie
rechtopstaande figuren, ieder 2.60 meter hoog.
Elke afzonderlijke ets is gesigneerd 'Anton
Heyboer' met daarnaast het jaartal '1963' en de
woorden 'eigen druk' en 'Henkes' Links boven in
het monumentale kunstwerk staat in grote letters
de tekst 'Na de analyse de schaamte' Een bijna
identieke ets met ook dezelfde titel vervaardigde
Heyboer voor de Amsterdamse chirurg J. Piers,
een verzamelaar van zijn werk.
