3
M Rü
«f
www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2017
Kaart van Vianen en
omgeving uit 1696,
waarop Bioemendaai is
aangegeven. Bron: Nieuwe
Kaart van den Lande van
Utrecht door Bernard du
Roy (1696).
Op 16 december 1813 wordt voor het
eerst de naam 'Bioemendaai' gebruikt
voor de gehele gemeente. Het bewijs
voor het feit dat de gemeente naar
de familienaam van Willem en Frans
is gaan heten is tot nu toe nooit
geleverd. In het standaardwerk over de geschiedenis
van Bloemendaal, van de hand van Dr P. Hoekstra,
die ermee promoveerde, wordt dit alleen als een
mogelijkheid geopperd. Over de achtergrond van
Willem en Frans was tot op heden vrijwel niets
bekend. Dit artikel geeft wat meer informatie over
hen, het bestaat uit wat ik in de archieven over
Willem, Frans en hun verdere familie kon vinden.
Uit nieuw gevonden archiefmateriaal blijkt dat het
vermoeden van Hoekstra juist is en dat de familie van
Bloemendaal zonder het te weten hun geslachtsnaam
inderdaad heeft geschonken aan de huidige
gemeente Bloemendaal.
Het enige dat Hoekstra vermeldt over Willem en Frans
van Bloemendaal is dat Willem als bezitter van het
Huis Aelbertsberg wordt genoemd in de Informacie
uit het jaar 1514 en Frans als bezitter ervan in het
Rijnlandse Morgenboek uit 1544 staat genoteerd. De
Informacie en het Morgenboek zijn bezitsregisters die
werden aangelegd om op basis daarvan belasting te
heffen. Het leidde overigens voor Willem niet tot het
betalen van belasting.
Vianen
In de Informacie staat te lezen dat Willem van
Bloemendaal de belasting weigerde, omdat hij zich
er op beriep van adel te zijn. Adeldom was toenmalig
een erkende weigeringsgrond voor die belasting.
In de Informacie en in het Morgenboek staat verder
weinig meer dan hun namen, gekoppeld aan het
bezit van het Huis Aelbertsberg. Deze registers
kunnen daarom geen uitgangspunt van nader
onderzoek bieden. Tijdens mijn werk voor de
gemeente Bloemendaal werd ik ondertussen wel
steeds nieuwsgieriger naar de achtergrond van
deze beide heren.
Het was bij toeval dat ik op Huis Diepenheim in
Overijssel aan de voorgevel het wapen van Anna
van Bloemendaal aantrof. Zou deze Anna een
verwantschap hebben met Willem en Frans? Toen
na een korte oriëntatie bleek dat de vader van
Anna, Hendrik van Bloemendaal, drost was geweest
in Vianen, leek het vervolg van de zoektocht zich
af te tekenen. Vianen werd immers vanaf 1417 tot
laat in zeventiende eeuw bestuurd door de heren
van Brederode, terwijl zij ook de heerlijkheden
Tetterode, Aelbertsberg en Vogelenzang in leen
hielden van de Hollandse graaf. Er liep dus wellicht
een spoor van Anna via Vianen naar Aelbertsberg.
Maar de nadere bestudering van ondermeer
archiefstukken uit Vianen over deze drost leverde
geen enkel aanknopingspunt op. De familie van
Hendrik en Anna komt pas op het einde van de
zestiende eeuw naar de Nederlanden vanuit Gulik
in Duitsland. Het spoor liep dus dood. Jammer, want
over Anna valt veel leuks te vertellen.
Maar deze speurtocht leverde wel een nieuwe
verrassing op: in en rond Vianen bleek een totaal
andere familie van Bloemendaal ook actief te
zijn en die heeft helemaal geen verwantschap
met eerdergenoemde Hendrik en Anna. Zo bezat
Hubert van Bloemendaal reeds in het jaar 1392 het
www.
.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2017
Een aantekening uit de Monumenta van A. van Buchei: Wouter van Bioemendaai Proost
van Sint Pieter anno 1350, met wapen.
»u I" y '"4 1L i
Jul I LWrt ujt "iff L *4 11 s -
A ifOj
U'
-'ptW a* i
t. \:Sy y
f) trmiWW
tft fki.Hït i£y yy7 Ani
l\ i. I
-Ü Pil
al fa>
HM vünyt
y,L Windi
Iscull! H-t)
vwoaVr- V--
Kttbp "ïvi I
ïnWuii^n. ij'i'J I
l-,:il,w!v r<lH
1 fc
sv.
A- I £iur I y
f1'*11^ t-N ^hdi wy
aY c 4*
itTj,)
huis te Bloemendaal, gelegen tussen Lexmond en
Vianen, even ten zuiden van de Lek. Vier generaties
later erft in het jaar 1505 Willem van Bloemendaal
dit goed en laat hij in 1525 een stuk land na, dat
even ten noorden van het huis te Bloemendaal nabij
Vianen gelegen is, aan zijn jongere zoon Frans van
Bloemendaal. En daarmee hebben we Willem en
Frans gevonden. Hoekstra vraagt zich in zijn boek
over de Bloemendaalse geschiedenis twee dingen af:
zouden Willem en Frans vader en zoon zijn, en komt
de naam van de gemeente van een toponiem aan de
duinrand of waren Willem en Frans naamgevend?
Willem en Frans
Nu Willem en Frans voor de eerste keer uit de
archieven naar voren zijn gekomen, zijn ook de
antwoorden op Hoekstra's vragen beschikbaar. Het
betreft hier inderdaad een vader en zoon relatie
"ïlfl nfert p-i'r n
LTRI
ri'.VlIt., l|<i^
li £"5-
■VI Hl)^ io(l
E -r.ot..
5 'jtrhCK' iï.70
R.4<rpill ha i tr pi jÜ- 4
L3 tl I i-a J IfcJ
fU3 Iff}
.0" mjwij
ttt r^rj citfiiijl- B
iyo M -
W 4 14^0 1
"I Al. qqil) tl iUifnmA Mj
■1 ^L,y.L Viift- T-I3
Cftttijfl ItiAiOT.»
j tfiJéui j td:, i;
Zv La, ftitfi J} ^4
I fr, f, :n. I* Ul
4TlTOs).l SygUf.lJ
t n 1 p
bn A fn\. V "~J
■iToui iL(j
