BERICHT VAN INZET
18 www.onsbloemendaal.nl nr. 4 winter 2017
Johannes failliet
Na het overlijden van
zijn vrouw Marrie op 18
mei 1920 blijft Johannes
van Bakel alleen in Villa
Cora wonen. Dat duurt
echter niet lang. Nog geen negen
maanden later, op 5 februari 1921,
treedt de 54-jarige Johannes in het
huwelijk met de 37-jarige Angelique
Maria Anna Grijseels, oorspronkelijk
afkomstig uit Eindhoven. Ook nu is het
geluk van Johannes van korte duur. In
het Bloemendaalsch Weekblad van 22
september 1923 verschijnt het bericht
dat 'bij vonnis der Arrondissements
Rechtbank te Haarlem d.d. 24 juli 1923
J. H. A. VAN BAKEL, wijnhandelaar,
thans wonende te OVERVEEN, in
staat van faillissement is verklaard'.
Toch zal Johannes met zijn nieuwe
vrouw tot 1935 in Villa Cora blijven
wonen. Hoe krijgt hij dat, gezien zijn
penibele financiële situatie, voor
elkaar? Daarvoor moeten we iets terug
in de tijd, naar de jaren rond 1915 als
pastoor Ten Brink van de RK Parochie
Overveen zich over de zieke Marrie en
haar man bekommert. Wie was de man
die hen hielp?
Pastoor Ten Brink
Lambertus ten Brink wordt in 1839 in
Amsterdam geboren en in augustus
1866 in Haarlem tot priester gewijd.
Na als kapelaan werkzaam te zijn
geweest in Vlissingen, Wervershoof
en Amsterdam, volgt in 1883 zijn
benoeming tot pastoor in Rhoon bij
Rotterdam. Vanaf 1887, Ten Brink is dan
47 jaar oud, tot zijn dood in 1924 op
86-jarige leeftijd is Lambertus ten Brink
37 jaar pastoor in Overveen. Precies
in de periode toen het in ons land
achtergestelde katholieke volksdeel
zich emancipeerde door de bouw van
eigen scholen en ziekenhuizen en door
het oprichten van eigen vakbonden
en sportverenigingen. Pastoor Ten
Brink was geliefd in Overveen en in
het kleine dorp een man die vele
grote projecten ontwikkelde en
tot een goed einde bracht, daartoe
ongetwijfeld in staat gesteld door
de vaak vermogende ondernemers
in het dorp. Zo nam hij het initiatief
tot de oprichting en de bouw van de
RK meisjesschool in 1894 en de RK
jongensschool in 1921. Daar tussenin
ontwikkelde hij in 1911 als voorzitter
van het Parochieel Armbestuur
de plannen voor de aankoop van
de blekerij 'Vreugdenberg' aan de
Bloemendaalseweg ten zuiden van
de spoorlijn Haarlem-Zandvoort en
de bouw op die plek van het grote
bejaardentehuis 'Huize Duinrust', het
latere 'Marine HospitaaL Het gebouw
werd in 1912 in gebruik genomen. De
ontsluiting van de achteringang van
het rusthuis was via een B-weg vlak
langs Villa Cora naar de Zijlweg.
De St. Lambertus Stichting
Van 1911 tot 1914 viel 'Huize Duinrust'
onder het Parochieel Armbestuur,
daarna ging de zeggenschap over
op de op 29 juni 1914 opgerichte 'St.
Lambertus Stichting', vernoemd naar
haar voorzitter Lambertus ten Brink.
Medebestuursleden waren Henri A.
J. Loman (met Ten Brink de drijvende
kracht achter het rusthuis) en de
bekende Overveense bloemisten
(bloembollenkwekers) Jac. W. Faase,
Petrus Hulsebosch Czn., Henri L.
Roozen Heinszn. en Hermanus
Neelissen Antzn. Deze heren zullen
zelf geld hebben gestoken in de bouw
van het rusthuis, maar er werd blijkens
een advertentie in De Maasbode van
14 december 1912 ook Fl. 300.000,--
geleend tegen 4% (dit bedrag zou nu
een koopkracht van drie miljoen euro
hebben!). Door een onverwachte en
kennelijk ongewenste ontwikkeling
zou de St. Lambertus Stichting in 1916
verder in het vastgoed terecht komen.
Daarmee zijn we aanbeland bij de in
deel 1 van deze serie genoemde 'win-
win situatie', waarvan het echtpaar
Van Bakel - Kikkert Helling ook zou
profiteren. Er kwam in dat jaar namelijk
'bouwterrein aan den Zijlweg' te koop.
Bouwterrein aan den Zijlweg
De dagbladen in die tijd bevatten veel
verhalen van vaak anonieme, goed
geïnformeerde kroniekschrijvers, die
de gang van zaken in de plaatselijke
gemeenschap beschrijven. In het
Haarlemsch Dagblad van 4 augustus
1917 doet een chroniqueur een jaar na
dato de vastgoed transacties van de RK
Parochie in Overveen uit de doeken.
Het verhaal begint bij Villa Tetterode
aan de Zijlweg (naast Villa Cora) in
1865 gebouwd door 'den heer J.H.
Bijvoet en jarenlang door hem bewoond.
Later woonde hier de heer Sijpesteijn.
Gesproten uit een Haarlemsche
patricische familie, die vele malen aan de
Spaarnestad een geacht burgemeester
leverde, vestigde deze zich in de
Zaanstreek en dreef er met veel succes de
eerste Nederlandsche Linoleumfabriek.'
De heer Sijpesteijn verhuisde van
Wormerveer naar Villa Tetterode, zo
lezen we. Maar wat gebeurde er?
'Onverwachts kwam Tetterode aan
de paal en nu is de familie Bijvoet niet
meer de bezitster. Tal van welgestelden
hadden al een begeerig oog geslagen
op dit buiten. Menig hoog bod werd
gedaan, maar.Alvorens deze
zin van de kroniekschrijver af te
maken is het voor het juiste begrip
van het verhaal nuttig te kijken naar
wat er precies 'aan de paal (in de
verkoop) kwam. In het Algemeen
Handelsblad van 19 augustus
1916 is door notaris Boerlage uit
Heemstede het 'Bericht van Inzet'
geplaatst van de veiling van 'De Villa
"TETTERODE" met aanhoorigheden,
groot ongeveer 27 Aren 38 Centiaren,
ingezet op Fl 32.000,--' én 'Het
perceel BOUWTERREIN daarnaast,
groot ongeveer 26 Aren 70 Centiaren,
ingezet op Fl 17.0251
Pastoor Ten Brink komt in actie
Uit het vervolg van het verhaal zal
blijken dat Pastoor Ten Brink en de St.
Lambertus Stichting waarschijnlijk als
voornaamste doel voor ogen hadden
met de aankoop van Villa Tetterode en
het weiland ernaast te voorkomen dat
op dit weiland een villa werd gebouwd.
Het werd immers als 'bouwterrein'
te koop aangeboden. Laten we het
verhaal van de chroniqueur vervolgen:
www.onsbloemendaal.nl nr. 4 winter 2017 19
Pastoor Lambertus ten Brink
(1839-1924) Haarlemsch
Dagblad, 14 februari 1922
ur vu i* „tettebodf;1
'Menig hoog bod werd gedaan, maar de
Pastoor van Overveen meende dat dit zijn
parochie niet moest ontgaan. Hij gaf opdracht
en thans is Tetterode met het toenmaals
daarnaast gelegen weiland eigendom van
de Sint Lambertusstichting, waarvan de
Eerwaarde heer Pastoor voorzitter is.
Voor rond FL. 60.000,-- kwam nu Tetterode
met het weiland aan Duinrust, dat door
genoemde stichting wordt geëxploiteerd.'
Hoe zorgen de Pastoor en zijn stichting
er definitief voor dat het weiland tussen
Villa Tetterode en Villa Cora in 1917 niet
bebouwd gaat worden en 100 jaar lang tot
2017 onbebouwd zal blijven?
'Een Engelschen tuin'
Pastoor Ten Brink was namelijk nog niet
klaar, zo vertelt de chroniqueur: 'Men ging
verder en kocht van den heer Van Bakel villa
Cora tusschen het voormalige weiland en den
weg naar Duinrust gelegen. Zoo kreeg dan dit
reusachtige R.K. Pensionaat, waarin zowel rijk
als arm met de meeste liefde wordt verpleegd,
een afgerond geheel.' De chroniqueur heeft
het koopcontract gelezen: 'Bij de overdracht
van villa Cora Zijlweg 19 zijn eigenaardige
bepalingen gemaakt. De vroegere eigenaar
van Cora is nu huurder en betaalt als huur
een zekere jaarrente, welke niet verhoogd
kan worden'Is dat zeer gunstig voor
Marrie en Johannes, er staat wel iets
tegenover: 'In het contract lezen we ook dat
de huurders (het echtpaar van Bakel) verplicht
zijn het weiland (tusschen Cora en Tetterode)
zoo spoedig mogelijk en voor eigen rekening
te doen aanleggen tot een Engelschen tuin
en wandelpark zonder het uitzicht van de
villa Tetterode te belemmeren.'Een jaar later
hebben Johannes en Marrie al aan hun
verplichting voldaan, want in zijn artikel
van 4 augustus 1917 vervolgt de
chroniqueur: 'Dit is geschied. De weide
groot26 Are 70 cA is een lusttuin geworden
en trekt door den prachtigen aanleg ieders
oog. In het midden zien we een vijver.
Twee rustieke bruggen leiden over den vijver
naar den fraai beplanten heuvel. Van het
recht om een vijver te maken en door
steenen buizen te doen uitwateren in de
vijvers van Duinrust is gretig gebruik
gemaakt. Trouwens Cora met haar park is
nu een deel van Duinrust, is er een geheel
mee geworden.'
L. TEH BRINK.
Blekerij Vreugdenberg op schilderij van Truitje Roozen eind
negentiende eeuw; de blekerij werd begin twintigste eeuw gesloopt
om plaats te maken voor Huize Duinrust; foto uit: De Hofstede Land
en Duin onder Overveen, A.C. Faase, 2010
Algemeen Handelsblad
19 augustus 1916
vnti 1 viru „TETTEflOQE" tn So-.iw
torrein njin di at Ürortws,
Ciciiji critn Ulorölnfld*»]
niet A4nh<iar[g]icdrn, ywt
nnsfvtrr £7 Aren -tü Oi-
tinvn l« inemt op f Jtsorrfï
ET. 1 |wr«o| BüllVTER-
EN' ïijMj uihaM, jfcoot
'JU Arm i*fl Cm-
tiil/ftlt, op 17.02.1
I) in. -lnjï bTïjft fetpuld np ï3 HIpïiK-
fan ItJlB, "invoel, ll uur, in hel lij)ld
„Ti ATI Oud.» fwt ftatdhqi*", Ir OvrrYomu
ii 11 nsdwii «onlfii vorhoojïingnjt mri-
lieimnion umut tm dtt rrt-
WjtMUn, trn kr Titan- Vjd Mr. C, J.
IH Hv 1Afl K te [I'lTPAtrdr, Van Mr-ibn-
Juin 1 (34011)
lüer iv" arum: lijwna het pcr-
Uvt vaa ikïi vjtóc EtrV. Iicit L. u-u
BrliJi, juuUk-r la ÜvervMi, dlc ïi-
bei'ÜLi# IS J)V ljj dan dag Jiw-
rtadit, wwirtp|j m> 36 Jear eöitün vu
als E'Wri Mjii to lAon'Dta nortaaun
h, Hjv bIi we rtvJs In cot tmimiter
Van M wjihidg zuHxttuidm-
