FiNANCtEïïLE iWEDEDEEllNGEN
20 www.onsbloemendaal.nl nr. 4 winter 2017
De eerstesteenlegging van
Huize Duinrust in 1910 vlakbij
de spoorwegovergang,
waarschijnlijk door pastoor
Lambertus ten Brink (in het
midden) met om zich heen
ongetwijfeld het college van
B&W en de bloemisten, die
met Ten Brink in 1914 de St.
Lambertus Stichting zouden
oprichten; het standsverschil
werd destijds uitgedrukt door de
hoed dan wel de pet; achter de
loods rechtsachter de woning
Welgelegen van Godefridus van
Kessel, de eigenaar van blekerij
Vreugdenberg en daarachter
de twee kleine huisjes langs
het spoor die er nog steeds
staan. Welgelegen zou gesloopt
worden bij de aanleg van
de hoofdingang van Huize
Duinrust. Bron: Beeldbank NHA
Win-win
Pastoor Ten Brink en zijn vermogende
bloemisten van de St. Lambertus
Stichting hebben met hun strategische
vastgoed transacties dus niet alleen
voorkomen dat er in de oude kern
van Overveen een villa gebouwd zou
worden en deze kern verrijkt met een
'lusttuin' (om die bouw van een villa
ter plaatse definitief te voorkomen),
maar zij hebben waarschijnlijk ook het
echtpaar Van Bakel - Kikkert Helling
uit de brand geholpen. Pastoor Ten
Brink zal als haar zielzorger gedurende
haar lange ziekte veel over de vloer
zijn gekomen bij Marrie in Villa Cora.
Zeker niet uitgesloten is dat het op
dat moment - wellicht mede door de
ziekte van zijn vrouw - ook al niet goed
ging met de wijnhandel van Johannes.
Hoe het ook zij, door de verkoop van
Villa Cora beschikte het echtpaar over
een vermogen (waar de kosten van de
aanleg van de tuin vanaf gingen) en
in ieder geval niet meer over mogelijk
bestaande hypotheekverplichtingen,
maar nog belangrijker zal geweest
zijn dat Johannes na het aanstaande
overlijden van zijn vrouw in de villa
kon blijven wonen met een huur,
die niet verhoogd kon worden. Het
slot van de win-win zal zijn geweest
dat de St. Lambertus Stichting een
mooi en overzichtelijk terrein aan alle
transacties overhield van de Zijlweg tot
aan de spoorlijn Haarlem-Zandvoort
met daarop drie panden; het terrein dat
vanaf 1948 als 'Marine Hospitaalterrein'
door het leven is gegaan en sinds 2016
als 'Vijverpark'.
Tuin van Springer?
Jammer genoeg geeft het verhaal van
de chroniqueur geen antwoord op de
al jaren spelende vraag of de 'lusttuin',
waarover hij lyrisch schrijft, in opdracht
van Johannes en Marrie in 1916/1917 is
ontworpen door de beroemde tuin- en
landschapsarchitect Leonard Springer
(1855 - 1940). In het standaardwerk
over het grote oeuvre van Springer,
die in heel Nederland en ook in onze
regio (bv Thijsse's Hof) tuinen, parken
en begraafplaatsen ontwierp, heb
ik deze betrekkelijk kleine opdracht
niet kunnen vinden. Overigens is
tot op heden altijd gedacht dat de
'Engelschen tuin' waar we het hier
over hebben bij het Rijksmonument
Villa Tetterode hoorde. De tuin, die in
2010 op basis van een kapvergunning
verleend door B&W van Bloemendaal
is opgeruimd ondanks zwaar verzet
van de Stichting Ons Bloemendaal en
de Vereniging Marinehospitaalterrein,
staat als zodanig ook nog steeds
vermeld in de monumentomschrijving
van Villa Tetterode bij de Rijksdienst
voor het cultureel erfgoed: 'Uit 1860-70
daterende VILLA, genaamd Tetterode
en gebouwd in eclectische trant (net als
Villa Cora; TS), omgeven door ruime, in
landschappelijke stijl vermoedelijk naar
ontwerp van L.A. Springer aangelegde
tuin.' Afgezien van het feit dat de tuin
niet meer bestaat, heeft deze dus ook
nooit tot het landgoed Villa Tetterode
behoord.
De annexatie van 1927
Johannes van Bakel bleef met zijn
tweede echtgenote ook na zijn
faillissement in 1923 in Villa Cora
wonen en betaalde dankzij pastoor
Ten Brink elk jaar dezelfde huur. Zo
maakten Johannes en Angelique op
1 januari 1927 mee dat ze opeens
inwoner van de gemeente Haarlem
waren geworden en dat Villa Cora
van Zijlweg 19 in Zijlweg 309 was
veranderd. De gemeente Haarlem annexeerde
op die datum naast de gehele gemeente
Schoten (het huidige Haarlem-Noord), ook een
groot deel van Overveen: het Zijlweg-gebied
en het Ramplaankwartier. In totaal gingen
circa 2000 inwoners van Overveen over naar
de buurgemeente, waaronder dus Johannes
en Angelique. De nieuwe gemeentegrens liep
vlak langs de westzijde van Villa Cora dwars
over het 10 jaar eerder door pastoor Ten Brink
samengevoegde terrein van Huize Duinrust,
Villa Tetterode en Villa Cora. Dat de oude kern
van Overveen niet werd geannexeerd wordt wel
toegeschreven aan de aanwezigheid aldaar van
de gebouwen van de RK Parochie Overveen, maar
juist dan blijft het vreemd dat de nieuwe grens
niet is getrokken over de in 1927 al aanwezige
B-weg aan de oostkant van Villa Cora, zodat
het gehele RK complex van Huize Duinrust
bij Overveen was gebleven. Ten behoeve van
de woningbouw op het voormalige Marine
Hospitaalterrein is dit begin deze eeuw alsnog
gecorrigeerd en ligt de gemeentegrens nu aan de
westkant van de Bijdorplaan.
Slot
In het derde en slotdeel van deze korte serie zien
we hoe het Johannes en Angelique verder vergaat
in Villa Cora, besteden we aandacht aan de twee
generaties Blaas, die vanaf 1938 in Villa Cora
wonen tot 1976, en leggen we uit waarom Villa
Cora achteraf bezien in 1980 volledig onnodig is
gesloopt.
Bronnen:
Beeldbank en Krantenviewer van het Noord
Hollands Archief (www.noord-hollandsarchief.nl
'Rondom de toren', het blad van de RK Parochie
Overveen, september 2015, aflevering 189 van
'Het archief van de parochie' over de bouw van
Huize Duinrust;
'Een vergelijking van de koopkracht van de
gulden vanaf het jaar 1450 met een ander jaar'
Internationaal instituut voor sociale geschiedenis
(www.iisg.nl/hpw/calculate-nl.php);
Moes, C., Leonard Antony Springer 1855-1940.
Tuinarchitect, dendroloog, verzamelaar Uitgeverij
de Hef, Rotterdam, 2002;
Rijksmonumentomschrijving Villa (thans:
Huize) Tetterode: https://monumentenregister.
cultureelerfgoed.nl
Ham, PJ. van der, De magie van een gemeentegrens;
De veranderingen in het grensgebied tussen
Bloemendaal en Haarlem na de annexatie van
1927; 2008.
Villa Tetterode vóór 1916; in dat jaar komt het weiland op
de voorgrond als bouwterrein in de verkoop en wordt het na
aankoop door de St. Lambertus Stichting omgetoverd tot een
'Engelschen tuin' door het echtpaar van Bakel-Kikkert Helling.
Ansichtkaart uit particuliere collectie
Huize Duinrust enkele jaren na de opening in 1912 met grote
vijver. Ansichtkaartcollectie De Ligt, Haarlem
De St Lftii:bertus-SLicf:iinfc ie Gvejvcec.
tbiirioe scmncbtJcd door Z. D, li. Mar. A, J,
Csllier, van tiaarkrn, wertscïl teut
ixIdk'iiniiiK aan ie erwt J h.L!J,000 ten
beiiüove van hare gunstig bukend ttannda
„Huiüe Di-lnrnsi" ;e Overveen,.
„Sfuiite Dulnjcst1' rruit „Villa Tetterode" tn
i.l!:i Cora" met bUbelutoieiKlc terreinen. JÜn,
l-:ciï loKCii v>e ia piosacetus. ivüüjzaciïtip
iteiaxecrd te \va;irtleei:CB en J 900,00*3, wsiwd
fri curie nbllELHeVclltilt! rust vrsii
4 ECL-, we ik bedrag -- na ioewiliint: van !>ci-
VGim w.üó ter. fust: vrij im aangeboden i' o,W0
tjü iwd: .-.icji J -LtlLQQó, -
De toemnjs tetJraa*; (334 pet. rente en is
Verdctfft] !r: fa obÜJratits a i JttOU, obliff, 4
500 LrF eblis- i KW.
De l'-L-n!;1 ml gorden aicelc-t door rut-Cel
van ultk'üRjïtn. rtfoJat de leeulrur tn .'37 I135
x;:J ïijn ttfcclftsfc
Da Jtners vim ld: ■iitt is pcL Dc frlortiiift
itn>er archied en on l Aus. 1921.
Ubliir.-.itéii In d-Efc ÊeldCeninfi zijn ie ven*
knijpen bü de kantoren eer firma Th, Eve
nt d te Amsterdam en Haarlem,
De Tijd, 16 juli 1921. Fl 900.000,-in 1921 heeft in 2016 een
koopkracht van 5,6 miljoen euro.
