Behalve patiënten nam de herdershond ook
geregeld plaats in de wachtkamer
www.onsbloemendaal.nl
14
nr. 2 zomer 2018
De eerste huisarts
Dokter Th. Joekes was in 1910 de eerste arts die neerstreek
in Aerdenhout. Hij vestigde zich in villa ‘Uthem' aan de van
Lennepweg 4. In 1915 verhuisde hij naar de Schulpweg
8. In die tijd was men meer dan alleen huisarts. Artsen
waren na hun artsexamen bevoegd tot het uitoefenen van
genees-, heel- en verloskunde in zijn volle breedte. Men
trok kiezen, deed bevallingen en zuigelingenzorg, was
schoolarts en assisteerde chirurgen in de ziekenhuizen.
Men verwees niet snel naar een specialist. Soms namen
huisartsen hun eigen patiënten zelf op in het ziekenhuis en
behandelden hen ook daar. Huisartsen omschreven zich in
die tijd als geneesheer of arts. Het waren bijna uitsluitend
mannen. In 1900 waren er, inclusief Aletta Jacobs, slechts
dertien vrouwelijke artsen in Nederland.
Dokter Lens en Dippel
In 1915 deed Joekes zijn praktijk aan de Schulpweg
over aan dokter P.K.Th. Lens, die verhuisde naar
Aerdenhoutsduinweg 8 (later gewijzigd in nr. 22). Lens was
een moderne dokter. Hij liet zich niet per koets vervoeren
maar bestuurde een automobiel. Dat was ook in die tijd
niet zonder gevaar. Op 4 oktober 1924 botste een tram op
de Heemsteedse Dreef tegen het vehikel van deze dokter
erdenhout was het andere ‘hout' (bosgebied)
dan de Haarlemmerhout en ontwikkelde
zich pas als woongebied na de aanleg
van de tramlijn tussen Amsterdam en
Zandvoort in 1899. Vanaf die tijd lieten rijke
Amsterdammers langs de tramlijn villa's
bouwen voor hun gezinnen, om de stank en de drukte van
de grote stad te ontvluchten, op zoek naar gezonde lucht.
Dokter Reurink
Dokter J. Reurink nam zijn praktijk over. Hij was erg
charmant en had de bijnaam Clark Gable. Hij ondervond in
zijn leven veel ups and downs. Eerst de ontruiming in 1942
van Zandvoort en Bentveld, dat door de Duitse bezetter
als Sperrgebiet werd aangewezen, als onderdeel van de
Atlantikwall. Daardoor liep zijn patiëntenbestand terug.
Later bood Reurink gewonde verzetsstrijders medische
hulp. Op 16 maart 1945 verscheen een contingent van
de ‘Grüne Polizei' bij zijn huis. De zijwand van het huis
werd beschoten om hem te intimideren. Dankzij moedig
optreden van zijn vrouw werd hij niet gevonden, hij zat
op dat moment met onderduikers verscholen in een
kruipruimte op zolder. Zijn vrouw werd gearresteerd en
Reurink moest nu zelf onderduiken. In juli 1945 werd
Reurink opgeroepen voor militaire dienst in Indonesië.
Door zijn afwezigheid liep het aantal patiënten opnieuw
terug. Toen hij vervolgens enige jaren later van zijn vrouw
scheidde en een veel jongere vrouw hertrouwde, zorgde
Dokter Kenter
De praktijk van Reurink werd in mei 1976 door dokter
E.G.H. Kenter overgenomen. Kenter kreeg landelijke
bekendheid door zijn openheid over euthanasie en zijn
eigen euthanasiepraktijken. In december 2003 gingen
collega Burlage en Kenter over naar een nieuw gezamenlijke
praktijkgebouw, genaamd ‘De Hoge HOED', (Huisartsen
Onder Een Dak) aan de Zandvoorterweg 71 A, opgezet
boven het voormalige politiebureau. Zijn praktijk werd in
2009 overgenomen door dokter M.C.E.J. Bakker en dokter
S.E. Pattiselanno.
In 1990 werden in en om de praktijk van dokter Kenter aan
de Aerdenhoutsduinweg filmopnames gemaakt voor de
TV-serie De Brug. Een serie over een Brabants dorp waar, aan
de vooravond van de Tweede Wereldoorlog, een brug zou
worden gebouwd. Het interieur van de praktijk was door zijn
vooroorlogse uitstraling zeer geschikt als decor
Dokter Bartels
In de periode voor de Tweede Wereldoorlog streken
nog enkele andere artsen neer in Aerdenhout. In 1927
verschenen in het Haarlems Dagblad annonces van dokter
H.F. Bartels. Hij praktiseerde aan de Zandvoorterweg 15 later
nr. 4. Van 1909 tot 1918 was hij officier van gezondheid in
het Nederlands-Indisch leger en tot 1927 civiel geneesheer
te Pati op Java. Hij was ook politiek actief. In 1931 stond
hij op de kandidatenlijst van de Liberale Staatspartij voor
de gemeenteraadsverkiezingen. Later schoof hij verder
dat voor een grote leegloop van zijn praktijk. Doordat hij
een deskundig en betrokken arts was, wist hij zich, ondanks
al deze tegenslagen, te handhaven.
naar rechts. Op 23 januari 1939 stond in het dagblad
een reportage van de crematie van Mr. W. Vos, uit
Aerdenhout, leider van de Raad van Discipline van de
NSB. Enige honderden leden van de NSB liepen mee in
de rouwstoet met de algemeen leider Anton Mussert
voorop en in zijn gevolg dokter Bartels. Op 2 juli 1940
vermeldde Haarlems Dagblad dat Bartels sprak bij het
graf van de groepsleider van de NSB-groep Aerdenhout.
In 1943 trok hij weg naar Haarlem en vervolgens naar
Hilversum, waar hij werd benoemd tot directeur van de
G.G.D. In februari 1944 overleed hij na een kort ziekbed.
Nieuwe praktijken na de oorlog
Kort na de tweede wereldoorlog vestigden zich drie
huisartsen in Aerdenhout. Het moet voor hen een
financieel moeilijke tijd geweest zijn. Een gemiddelde
praktijk bestond destijds uit ongeveer 2500 patiënten.
Aerdenhout telde in 1950 maar tweeduizend inwoners
en dus vijf zittende huisartsen. De Aerdenhoutse
huisartsen moesten buiten hun gebied op zoek naar
patiënten. Omgekeerd werden patiënten in Aerdenhout
ook bediend door artsen uit Bloemendaal, Heemstede,
Haarlem en Zandvoort. In die tijd was er sprake van
broodnijd en men was bang dat patiënten na hervatting
Dokter Kroon
In 1936 startte dokter C. Kroon een nieuwe praktijk aan
de Westerlaan 12 (thans Burg. Den Texlaan). Op zijn
initiatief en dat van ritmeester Pahud de Mortanges werd
in juli 1940 het landhuis Kareol in gebruik genomen door
het Rode Kruis als herstellingsoord voor militairen die
gewond waren geraakt tijdens de meidagen. Hiervan zijn
nog filmfragmenten te zien op het Polygoonjournaal. Hij
praktiseerde tot 1960.
toen hij nog juist voor de tram langs wilde rijden. Door op
het laatste nippertje uit zijn auto te springen, raakte hij
niet gewond. Twee jaar later deed Lens zijn praktijk over
aan dokter W.H. Dippel. Van deze dokter was bekend dat
hij stug was in de omgang en behoorlijk kon vloeken. Ook
hij kreeg een ernstig verkeersongeluk, maar deze keer
met noodlottige afloop. Op 31 maart 1942 raakte hij met
zijn motorfiets onder de tram, waarbij hij werd onthoofd.
Heel Aerdenhout was geschokt. Wilde geruchten deden de
ronde. Was dit wel een ongeluk of was het zelfmoord? Op
de uitvaart zei zijn voorganger Lens dat dokter Dippel wat
stroef leek, maar door zijn uitnemende eigenschappen alle
harten had gewonnen.
Dokter Dippel
A
