ft
www.onsbloemendaal.nl
www.onsbloemendaal.nl
18
nr. 3 najaar 2018
nr. 3 najaar 2018
19
Z
Hotel 'Duin en Daal', waar in september 1950 de
bijeenkomst van de internationale liberale denktank
Mont Pélerin plaats vond. Nu is het oude 'Duin en Daal'
hotel een ensemble van woningen gelegen bij de Lage
Duin en Daalseweg.
Ir. H.I. Keus, geschilderd door Carel Willink in 1954. Het
portret hangt in Museum MORE te Gorssel. Ir. Keus was
niet erg gecharmeerd van het poseren. Om Willink
enigszins te sarren trok hij zijn visgraat-pak aan, extra
lastig om te schilderen, maar met schitterend resultaat.
Ir. H.I. Keus (1889 - 1971), één van de aanjagers van
de Mont Pélerin conferentie in Bloemendaal. Hij
was 35 jaar lang directeur van het elektrotechnisch
bedrijf Heemaf N.V. (later Holec) in Hengelo, één
van de grotere industriële concerns toentertijd
in Nederland met drieduizend werknemers
wereldwijd. Hij slaagde erin Heemaf door de crisis
van de jaren dertig en de Tweede Wereldoorlog
te leiden door innovatieve producten als de SKA
motor en de knijpkat te introduceren. Hij was ook
voorzitter van de Twentse fabrikantenvereniging,
bestuurslid van het Verbond van Nederlandsche
Werkgevers, commissaris bij Shell en actief
pleitbezorger voor het vrije ondernemerschap in
Nederland.
De meeste Nederlandse deelnemers aan de Mont
Pélerin conferentie in Bloemendaal waren actief in de
Nederlandse Vereniging voor Vrijhandel.
Prof. Mr. A.C. Josephus Jitta (1887 - 1958),
voorvechter van de vrije markteconomie, nam
deel aan de tweede conferentie in Seelisberg,
Zwitserland in 1949 en pleitte daar voor
Nederland als locatie voor de derde conferentie.
Hij participeerde ook in diverse Mont Pélerin
bijeenkomsten sindsdien. Hij was hoofdredacteur
van De Groene Amsterdammer en namens de
Vrijzinnig Democratische Bond gemeenteraadslid
in Den Haag. Van 1937 tot 1957 was hij hoogleraar
staatsrecht aan de TH Delft, waar hij wegens
zijn joodse afkomst eind 1940 door de bezetter
ontslagen werd. Veel studenten kwamen naar
zijn regulier college op 23 november 1940 (een
zaterdag!), waar toen alleen een bordje hing dat
het college niet door kon gaan. De Delftse student
J.B.F. (Frans) van Hasselt, ‘prominent' corpslid, hield
toen -impromptu- een vlammende protestrede.
Hij is daarvoor opgepakt en omgekomen in
Buchenwald. Dit was de directe aanleiding voor de
studentenstaking in Delft, die later door studenten
in Leiden (na de ‘Cleveringa-rede' op de daarop
volgende dinsdag) en ook in Amsterdam en
Utrecht is overgenomen.
Wirtschaftswunder
Ludwig Erhard, voorstander van de sociale
markteconomie en de succesvolle minister van het
Duitse Wirtschaftswunder, was één der actieve Mont
Pélerin leden in de jaren vijftig. Andere vooraanstaande
politici, die lid waren, zijn George Schultz en Geoffrey
Howe, respectievelijk Amerikaans en Brits minister
van Buitenlandse Zaken en Vaclav Klaus, President
van Tsjechië. Nederlandse leden waren Mr J.W. Beyen,
minister van Buitenlandse Zaken (1952-1956), Prof.
Dr. Pieter Hennipman (Universiteit van Amstrdam),
Prof. Eduard Bomhoff (Erasmus Universiteit en
minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport, 2002),
PvdA-econoom Prof. Dr. Arnold Heertje (Universiteit
van Amsterdam) en ook de liberale politicus Frits
Bolkestein. De Society omvat nu ongeveer vijfhonderd
leden uit zo'n vijftig landen, grotendeels universitaire
wetenschappers aan de faculteiten economie, rechten
en geschiedenis, maar ook journalisten, centrale
bankiers, ambassadeurs en vertegenwoordigers van
het Internationaal Monetair Fonds en de World Bank.
Nederlandse participanten
Na de eerste twee bijeenkomsten in Zwitserland was
Bloemendaal dus de keuze voor het congres van 3
tot 10 September 1950. Aan de eerste bijeenkomst
in Zwitserland namen geen Nederlanders deel.
Wel bij de tweede in 1949: Dr. Anton de Graaff
(Nederlands Economisch Instituut en inwoner
van Bloemendaal!) en Prof. Mr. A.C. Josephus Jitta
(Technische Hogeschool Delft), waarbij toen de keuze
op Bloemendaal viel. Onder de zeven Nederlandse
deelnemers in Bloemendaal voor de derde conferentie
waren, behalve de twee eerder genoemden, Prof. Dr.
G.M. Verrijn Stuart (Rijksuniversiteit Utrecht), Justus
Meyer (secretaris van het Comité ter Bestudering van
Ordeningsvraagstukken) en Ir H. I. Keus, directeur van
elektrotechnisch concern Heemaf N.V en voorman van
de Twentse werkgevers. Bijna allen waren ook actief in
de Nederlandse Vereniging voor Vrijhandel, waarvan
De Graaff secretaris-penningmeester was. Justus
Meyer gaf een referaat over 'The Function of Reason in
Liberalism and Socialism'. Ir Keus hield een lezing over
'Population Increase Forces to Liberalization: The only
Chance'.
Krantenverslagen
Dagblad Trouw, het Algemeen Handelsblad en ook
de NeueZürcherZeitung rapporteerden over de
conferentie. Reeds toen vestigden de nu nog bekende
economen als Von Mises en Haberler op de conferentie
de aandacht op nog steeds actuele problemen
rond Europese integratie en de harmonisatie van
monetair en fiscaal beleid. Sprekers op de conferentie
betoogden - ook nu zeer actueel - ‘dat monetaire
expansie slechts op korte termijn positief werkt,
doch op lange termijn een averechts effect heeft'. Op
zondagavond vond een afsluitend diner plaats in het
Amstelhotel in Amsterdam, waarbij ook bestuursleden
van de Vereniging voor Staathuishoudkunde
aanwezig waren. Prof. Harry Gideonse, hoogleraar
aan de University of Chicago, geboren in Rotterdam
en gestudeerd aan Columbia University in New York
City hield de afsluitende geestige toespraak in zijn
moederstaal, ‘die hij nog niet verleerd was'
Mont Pélerin in 2018
De Mont Pélerin Society is in 2018 nog zeer actief.
De komende conferentie heeft als onderwerp
'Competition, Discovery and the Pursuit of Happiness'
en vindt plaats begin oktober 2018 op de Canarische
eilanden. Entrepreneurship, Bitcoins, Cultural Matters
and Development Economics staan ook op het
programma. Net als in 1950 duurt de conferentie een
week met de woensdag als ‘vrije' dag. In 1950 was dat
een wandeling in de Kennemer Duinen, nu een bezoek
aan Las Palmas, kerken, musea of een boottocht naar
één der eilanden.
JL1
11'I
iU<
