Mont Pélerin Congres in 1950
Bloemendaal een week lang ‘centrum van de wereld'
www.onsbloemendaal.nl
nr. 3 najaar 2018
17
Frank W. van den Berg
Doel van de beweging
Deze groep deelt als gedachtengoed 'that they see
danger in the expansion of government, not least in
state welfare, in the power of trade unions and business
monopoly, and in the continuing threat and reality of
inflation. The society advocates freedom of expression,
free market economic policies and the political values
of an open society.' Vanaf het begin biedt Mont
Pélerin tegenwicht tegen - zeker toen - de dreiging
van staatsdirigisme en communisme. En - heel
modern - toen al maakte de groep zich zorgen om de
potentiële monopolistische marktmacht van bedrijven,
destijds van staal- en olieconcerns. En tegenwoordig
van Google, Facebook, Apple, Microsoft en ook de
farmaceutische en financiële industrie.
Negen Nobelprijswinnaars
Nobelprijswinnaar Friedrich (von) Hayek was de
initiatiefnemer. Hayek, jurist en econoom, geboren
in Oostenrijk, achterneef van de filosoof Ludwig
Wittgenstein, was sinds 1931 hoogleraar aan de
London School of Economics. Hij is beroemd om zijn
pleidooi tegen het socialisme in zijn boek The Road to
Serfdom (1944). De uitwassen daarvan in Oost Europa,
Sovjet Unie en China hebben we gezien. Hoogleraar
filosofie Karl Popper, Hayek's collega in Londen, was
medeoprichter. Vanaf de eerste conferentie in 1947
in Zwitserland fungeerde Hayek als voorzitter tot
aan 1961. Hayek had voor die eerste bijeenkomst
enetië, Cannes, New York, Tokyo,
Sankt Moritz, Princeton, Bali, Oxford,
Washington, Parijs, Hong Kong
en ook Bloemendaal: al deze plaatsen
horen in de rij van prestigieuze
locaties, waar de Mont Pélerin Society
ooit bijeen kwam voor haar congres. De eerste
bijeenkomst in 1947 was in Vevey in Zwitserland,
vlakbij de Mont Pélerin. Maar in 1950 was Bloemendaal
de uitverkoren plek, waar deze internationale groep
van liberale topeconomen, juristen, filosofen en
historici voor de derde keer in haar bestaan een week
lang vergaderde.
Na de Tweede Wereldoorlog maakten de geleide
economie, staatsinterventies en nationalisaties
opgang. Velen waren ervan overtuigd dat dominant
staatsinitiatief voor een grotere stijging van de
welvaart kon zorgen. Leidende politici in Groot
Brittannië en Frankrijk waren blind voor de negatieve
aspecten van collectivistische maatregelen. De
Mont Pélerin Society nam afstand van deze tendens
en achtte het noodzakelijk politieke vrijheid en
vrijemarkteconomie te herwaarderen.
Friedrich von Hayek
Gedurende de eerste twee conferenties was er debat
over het doel van de groep. Moesten zij een politieke
actiegroep zijn of meer op de achtergrond opereren?
Volgens de historische annalen van de vereniging: 'The
discussion resumed at the 1950 meeting in Bloomendaal
(sic!), Netherlands. Hayek argued, successfully, that the
Society should be a 'community of liberal scholars, not a
policy group. He believedthat the Society's competitive
advantage lay in ideas, not in action, and that in the long
run the influence of the Society would be greater if its
efforts were intellectual rather than political'. Het is een
karikatuur om deze groep als een 'neoliberale', puur
kapitalistische beweging te zien. Zij stelt inderdaad
de markteconomie boven die van het dirigistische
socialisme, maar is niet tegen staatsinmenging. Juist
om een eerlijk marktmechanisme te handhaven, een
level playing field, met vrije concurrentie is de rol van de
staat als hoeder van het algemeen belang nodig, tegen
oligopolistische structuren, gilden, insider trading,
afscherming van belangengroeperingen, excessieve
beloningsstructuren en hoge toetredingsdrempels.
Consumenten moeten juist veel keuzemogelijkheden
hebben.
vooraanstaande economen, maar ook historici, juristen
en filosofen uitgenodigd, in totaal 39 personen uit
tien landen. Vele vooraanstaande liberale economen
waren en zijn lid van deze groep. Onder hen negen
Nobelprijswinnaars: Hayek zelf en ook George Stigler,
Gary Becker, Ronald Coase, Maurice Allais, Vernon
Smith, Milton Friedman, James Buchanan en Mario
Vargas Llosa. Lidmaatschap is alleen per uitnodiging,
met ondersteuning van ten minste twee leden.
Hotel ‘Duin en Daal'
De vergaderingen vonden plaats in het hotel 'Duin
en Daal' aan de Koninginneweg bij de Lage Duin
en Daalseweg, sindsdien herontwikkeld tot een
ensemble van woningen. Het hoofdgebouw is nu
een rijksmonument. Lezingen en besprekingen
vonden plaats van maandag tot en met zaterdag
Hayek, Coase en Friedman, gaven lezingen. Hayek
betoogde: 'Inflatie is de gemeenschappelijke vijand
van onze samenleving. De economische politiek
moet een long-run politiek zijn. De democratische
regeringen zijn echter helaas op politieke gronden
niet bij machte zich te onthouden van gedokter aan
het economisch bestel, tot schade van de uiteindelijke
werkgelegenheid'. Alleen woensdag was er tijd voor
excursies, met duinwandelingen of een bezoek aan
Amsterdam. Het thema voor de zaterdag was 'The
Moral Basis of Academic Freedom'.
De internationale Mont Pélerin Society, een prestigieuze denktank van
vooraanstaande liberale intellectuelen hield haar derde conferentie in
Friedrich von Hayek zit in 1947 de eerste meeting in Vevey bij de Mont Pélerin in Zwitserland voor (let op het
elektrisch kacheltje!). Ludwig von Mises zit op de eerste rij derde van rechts. Filosoof Karl Popper en econoom Milton
Friedman zijn ook aanwezig. Ongeveer dezelfde groep zal in 1950 in Bloemendaal bijeen komen.
1950 - na eerdere bijeenkomsten in Zwitserland - in het hotel ‘Duin en
Daal’ in Bloemendaal. De -latere- Nobelprijswinnaars Friedman, Coase
en (von) Hayek waren erbij.
www.onsbloei
2018
endaal.nl nr. 3 n
V
